Hơn 1.000 công ty “ma” trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát
Theo cáo trạng được công bố tại tòa, Công ty Cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đặt trụ sở tại Quận 1, TPHCM có vốn điều lệ 13.000 tỉ đồng. Người đại diện theo pháp luật: Trương Huệ Vân, Tổng giám đốc (cháu bị cáo Trương Mỹ Lan).
Quá trình hoạt động, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đã xây dựng một hệ sinh thái với hơn 1.000 doanh nghiệp gồm các công ty con, công ty thành viên trong và ngoài nước, được chia thành nhiều tầng lớp, với hàng trăm cá nhân được thuê đứng tên đại diện pháp luật (gọi tắt là Hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát). Tập đoàn Vạn Thịnh Phát giữ vai trò trung tâm, nắm giữ cổ phần, kiểm soát toàn bộ hoạt động của các công ty trong hệ sinh thái và thường không tham gia trực tiếp vào hoạt động kinh doanh.
Hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát được chia làm 4 nhóm chính có quan hệ chặt chẽ với nhau.
Theo đó, nhóm đầu tiên là định chế tài chính Việt Nam gồm: Ngân hàng SCB, Công ty Chứng khoán Tân Việt, Công ty CP đầu tư tài chính Việt Vĩnh Phú.
Hai là nhóm công ty có hoạt động kinh doanh tại Việt Nam, phần lớn hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản, nhà hàng, khách sạn… đều là các công ty có vốn điều lệ lớn, nắm cổ phần chi phối các công ty con, công ty thành viên…
Ba là nhóm các công ty được gọi là "công ty ma" tại Việt Nam, được thành lập để lấy pháp nhân góp vốn đầu tư vào các dự án, vay vốn ngân hàng, thực hiện việc đảo nợ hoặc ký hợp đồng hợp tác, thi công… như nhóm Công ty Tường Việt do Dương Tấn Trước làm tổng giám đốc.
Bốn là mạng lưới công ty tại nước ngoài có nhiệm vụ quản lý vốn, tài sản của gia đình bị cáo Trương Mỹ Lan tại nước ngoài.
Về mặt pháp lí, SCB và các công ty thuộc hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát hạch toán tài chính kế toán, kê khai báo cáo thuế độc lập, nhưng về bản chất, các pháp nhân này được bị cáo Trương Mỹ Lan thành lập mới hoặc mua lại cổ phần, vốn góp của các công ty khác, chỉ định người thân quen hoặc thuê/nhờ các cá nhân khác đứng tên hộ. Do vậy, các pháp nhân đều thuộc sở hữu và chịu sự điều hành của bị cáo Trương Mỹ Lan.
Bị cáo Trương Mỹ Lan “rút ruột” tiền từ SCB ra sao?
Theo cáo trạng, bị cáo Trương Mỹ Lan đã tuyển chọn, đưa các cá nhân thân tín, có trình độ trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, nghe theo chỉ đạo của mình vào các vị trí lãnh đạo chủ chốt tại Ngân hàng SCB (Hội đồng quản trị, Ban Tổng giám đốc, Giám đốc các chi nhánh lớn, Trưởng Ban kiểm soát), trả mức lương cao từ 200 đến 500 triệu đồng/tháng.
Theo đại diện VKS công bố, bị cáo Trương Mỹ Lan đã tìm cách thâu tóm, chi phối, điều hành toàn bộ các hoạt động của SCB trong đó có hoạt động cho vay.
Do đó, từ trước thời điểm hợp nhất, bị cáo Trương Mỹ Lan đã sở hữu phần lớn cổ phần của 3 ngân hàng. Sau khi hợp nhất, bị cáo Lan tiếp tục nhờ 73 cổ đông đứng tên sở hữu 85,606% cổ phần của SCB, đồng thời tiếp tục mua và sử dụng cá nhân đứng tên cổ phần SCB để tăng tỷ lệ sở hữu cổ phần tại ngân hàng này lên 91,545% vào ngày 1.1.2018.
Tính đến tháng 10.2022, bị cáo Lan đã sở hữu, chi phối hơn 1 tỉ cổ phần SCB, chiếm 91,536% vốn điều lệ, do 27 pháp nhân (trong và ngoài nước), cá nhân đứng tên giúp; trong đó, bị cáo Trương Mỹ Lan trực tiếp đứng tên sở hữu hơn 75 triệu cổ phần, chiếm 4,982% vốn điều lệ.
Bằng cách thâu tóm, nắm giữ cổ phần, chi phối, điều hành hoạt động ngân hàng thông qua các đối tượng chủ chốt, bị cáo Lan đã sử dụng SCB như một công cụ tài chính, huy động tiền gửi và vốn từ các nguồn khác, sau đó chỉ đạo rút tiền bằng cách tạo lập các khoản vay khống, phục vụ cho mục đích cá nhân.
Mỗi khi cần rút tiền của SCB, bị cáo Trương Mỹ Lan chỉ đạo Nguyễn Phương Hồng, Trương Khánh Hoàng, Trần Thị Mỹ Dung (SCB) phối hợp, câu kết với Nguyễn Ngọc Dương, Nguyễn Phương Anh tạo lập hồ sơ, phương án vay vốn khống để hợp thức; đưa các cá nhân được thuê/nhờ đứng tên khoản vay, đứng tên tài sản, đại diện công ty “ma” đến kí vào hồ sơ vay vốn khống, hồ sơ thế chấp, hầu hết là kí vào các tờ giấy trắng đã được đánh dấu sẵn vị trí cần kí.
Các đại diện pháp nhân và cá nhân đứng tên khoản vay đều không được thụ hưởng và sử dụng tiền, không biết mình vay và nợ SCB số tiền đặc biệt lớn; những người đứng tên tài sản đều xác nhận không phải tài sản của họ.
Kết quả điều tra xác định, có 875 khách hàng gồm 440 cá nhân, 435 pháp nhân đứng tên 1.284 khoản vay, được bị cáo Lan chỉ đạo nhóm đối tượng tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát thành lập, thuê hoặc nhờ người đứng tên.
Hiện phiên toà tạm kết thúc, ngày mai, Hội đồng xét xử tiếp tục làm việc với phần công bố cáo trạng.
