Theo ông Nguyễn Minh Long (Giám đốc Công ty Luật Dragon, Đoàn Luật sư Hà Nội, Điều 193 Bộ luật Tố tụng hình sự (TTHS) 2015 nêu rõ, lệnh khám xét phải được Viện kiểm sát (VKS) có thẩm quyền phê chuẩn trước khi thi hành.
Trong trường hợp khẩn cấp, những người có thẩm quyền có quyền ra lệnh khám xét. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi khám xét xong, người ra lệnh khám xét phải thông báo bằng văn bản cho VKS cùng cấp hoặc VKS có thẩm quyền thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra vụ việc, vụ án.
Trước khi tiến hành khám xét, điều tra viên phải thông báo cho VKS cùng cấp về thời gian và địa điểm tiến hành khám xét để cử kiểm sát viên (KSV) kiểm sát việc khám xét, trừ trường hợp khám xét khẩn cấp. KSV phải có mặt để kiểm sát việc khám xét. Mọi trường hợp khám xét đều được lập biên bản theo quy định tại Điều 178 của Bộ luật này và đưa vào hồ sơ vụ án.
Thẩm quyền bắt bị can/bị cáo để tạm giam quy định tại khoản 1 Điều 113 BLTTHS 2015 như sau:
a) Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra các cấp. Trường hợp này, lệnh bắt phải được Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn trước khi thi hành;
b) Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân và Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự các cấp;
c) Chánh án, Phó Chánh án Tòa án nhân dân và Chánh án, Phó Chánh án Tòa án quân sự các cấp; Hội đồng xét xử.
Trình tự, thủ tục bắt người được quy định tại khoản 2,3 Điều 113 BLTTHS 2015 như sau:
Trong trường hợp bắt bị can, bị cáo; bắt người trong trường hợp khẩn cấp thì Công an phải có lệnh bắt mới được phép bắt người. Lệnh bắt người phải ghi rõ ngày, tháng, năm; họ tên, chức vụ người ra lệnh; họ tên, địa chỉ của người bị bắt; lý do bắt; chữ ký của người ra lệnh và có đóng dấu.
Khi thực hiện lệnh bắt, người thi hành lệnh phải đọc lệnh, giải thích lệnh, quyền và nghĩa vụ của người bị bắt và phải lập biên bản về việc bắt. Phải có đại diện chính quyền cấp xã hoặc đại diện của cơ quan, tổ chức nơi người bị bắt cư trú, hoặc làm việc và người láng giềng chứng kiến.
Khác với lệnh bắt bị can, bị cáo, lệnh bắt khẩn cấp không cần có Viện kiểm sát phê chuẩn. Tuy vậy, trong mọi trường hợp, việc bắt khẩn cấp sau đó phải được báo ngay cho Viện kiểm sát bằng văn bản để xét phê chuẩn.
Ông Long cho rằng, theo quy định, không được khám xét chỗ ở vào ban đêm, trừ trường hợp phạm tội quả tang hoặc bắt người đang bị truy nã. Trường hợp phạm tội quả tang hoặc bắt người đang bị truy nã thì bắt ngay nhưng sau đó cơ quan có thẩm quyền phải thực hiện các thủ tục tiếp theo để thông báo cho VKS cùng cấp được biết trong thời hạn luật định đối với các trường hợp này.
