"Công trường gỗ lậu” trên núi
Từ thông tin vụ phá rừng xảy ra tại Tiểu khu 406, 408 thuộc lâm phần quản lý của Ban quản lý rừng phòng hộ Đăk Đoa trên địa giới hành chính xã Hà Đông (huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai), chúng tôi tìm cách tiếp cận hiện trường. Chỉ cách trụ sở UBND xã Hà Đông vài cây số, men theo con đường mòn mà người dân đi làm rẫy, là con đường mà các đối tượng lâm tặc sử dụng để kéo gỗ lậu từ rừng ra.
Sau hơn 30 phút theo đường mòn, chúng tôi đã tiếp cận con đường mà lâm tặc dùng để “thả” gỗ từ trên núi xuống. Những vết hằn sâu trên nền đất rừng chứng tỏ việc này diễn ra trong thời gian dài và khối lượng gỗ rất lớn.
Vượt con đường mà lâm tặc “mở”, chúng tôi lên đỉnh núi nơi hiện trường vụ phá rừng. Đi theo những con đường xương cá len lỏi khắp cánh rừng, chúng tôi thấy hàng loạt cây rừng bị cưa hạ, trong đó đa phần là những cây thông 5 lá cổ thụ có đường kính từ 50cm đến 1m. Toàn bộ phần thân gỗ đã bị các đối tượng lâm tặc “xẻ thịt” vận chuyển ra khỏi rừng, hiện trường chỉ còn sót lại những ván bìa, cành nhánh.
Ngay một ngã ba đường mòn trong rừng, chúng tôi bắt gặp một bãi tập kết gỗ tồn tại khá lâu, nơi đây còn vương vãi rất nhiều bìa, mùn gỗ và can nhựa đựng xăng cho máy cưa. Theo nguồn tin của chúng tôi, sau khi gỗ được cưa xẻ sẽ được “thả” từ trên núi xuống dưới, từ đó các đối tượng dùng xe máy độ chế kéo ra khỏi rừng.
Tiếp tục đi sâu vào những cánh rừng thuộc tiểu khu 406 và 408, cây gỗ bị đốn hạ xuất hiện càng lúc càng nhiều hơn. Đa phần thân của các cây gỗ này bị xẻ đưa đi nơi khác, chỉ còn trơ gốc với đường kính từ 40 đến 90 cm, cành nhánh, ván bìa, mùn cưa vương vãi trên nền đất rừng. Trong vòng bán kính chưa đầy 100m, chúng tôi đã bắt gặp hàng chục cây gỗ cũ, mới lẫn lộn bị cưa hạ.
Gỗ lậu về đâu?
Theo báo cáo của chính quyền địa phương huyện Đăk Đoa, qua khám nghiệm hiện trường, cơ quan chức năng xác định đã có 41 cây gỗ đã bị cưa hạ trái phép tại các khoảnh 10, 11 Tiểu khu 406 và khoảnh 1, Tiểu khu 408 thuộc lâm phần Ban quản lý rừng phòng hộ Đăk Đoa. Đây là loại rừng phòng hộ, sản xuất và nằm trên địa giới hành chính xã Hà Đông, huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai.
Trong số 41 cây bị cưa hạ, có đến 27 gốc cây được xác định là dấu vết cưa hạ mới hoàn toàn, 14 gốc cây đã cũ. Tại hiện trường, lực lượng chức năng xác định còn lại gần 35m3 gỗ tại rừng, riêng số gỗ bị đưa đi vẫn đang trong quá trình xác định. Theo quan sát của chúng tôi, số lượng gỗ bị đưa ra khỏi rừng khá lớn bởi hầu hết tại rừng chỉ còn ít tấm, hộp gỗ và cành, ngọn. Đối tượng phá rừng vẫn chưa được xác định.
Điều lo ngại chính là có 37 gỗ thông 5 lá trong tổng số 41 cây gỗ bị khai thác trái phép. Theo các nhà khoa học, hiện Việt Nam chỉ có hiện hữu 3 loài thông 5 lá nằm trong danh mục thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm nhóm IIA, gồm: Thông 5 lá Đà Lạt, thông 5 lá Xuân Nha và thông 5 lá Pà Cò. Trong đó loài thông trên tương tự hình thái với loài thông 5 lá Đà Lạt – một loài cây đặc hữu hẹp của dãy Trường Sơn Nam.
Ông Nguyễn Văn Sơn, Hạt trưởng Hạt kiểm lâm huyện Đăk Đoa vẫn chần chừ khi khẳng định về loài thông 5 lá bị cưa hạ nơi đây, khi cho biết: “Loại gỗ thông 5 lá này mọc khá nhiều tại khu vực này, chúng tôi đang chờ giám định xem là thuộc nhóm gì. Nếu được xác định đây là loài thông 5 lá Đà Lạt thì đó là nhóm IIA, nhóm gỗ quý hiếm”.
Điều khó hiểu chính là việc khai thác rừng trái phép đã diễn ra trong thời gian dài và chỉ có con đường độc đạo từ rừng ra; thế nhưng, phía chủ rừng vẫn không hề có bất kỳ động thái phát hiện, ngăn chặn nào. Tuy nhiên, ông Nguyễn Hồng Quân, Phó Giám đốc Ban quản lý rừng phòng hộ Đăk Đoa vẫn nói rằng: “Trong thời gian qua, anh em trong Ban thường xuyên tuần tra nhưng cũng có sai sót nên đã xảy ra vụ việc vừa rồi”. (?).
Không chỉ trách nhiệm của đơn vị chủ rừng, dư luận đang đặt ra nhiều câu hỏi về trách nhiệm của chính quyền địa phương trong công tác phối hợp quản lý, bảo vệ rừng, bởi cung đường gỗ lậu chỉ có 1 đường duy nhất ra, tồn tại trong suốt thời gian dài nhưng không hề được phát hiện, báo cáo.
Trao đổi với phóng viên, bà Giang H’Đan, Phó Chủ tịch UBND huyện Đăk Đoa nêu quan điểm: “Huyện đã có báo cáo vụ việc lên UBND tỉnh và trên cơ sở chỉ đạo của UBND tỉnh, chúng tôi kiên quyết xử lý nghiêm vụ việc này. Qua đó, huyện đã chỉ đạo lực lượng Công an huyện chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan để điều tra, làm rõ nhằm xử lý nghiêm theo các quy định của pháp luật”.
Đó chỉ là mới động thái xử lý vụ việc, về lâu dài, tỉnh Gia Lai cũng như các ngành chức năng cần xác định loài thông 5 lá trên thuộc loài thông nào, nhóm thực vật rừng nào, bởi khu vực này đang tồn tại khá nhiều cây thông 5 lá. Nếu thuộc loài đặc hữu, quý, hiếm thì cần có phương án quản lý, bảo vệ nguồn gen đặc biệt này.
