Trao đổi với Lao Động, luật sư Nguyễn Văn Đồng - Văn phòng Luật sư Nhân Chính, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, qua diễn biến việc 4 tiếp viên hàng không bị tạm giữ cùng số ma tuý lớn - hơn 11kg - và được trả tự do khiến dư luận không khỏi bất ngờ.
Tuy nhiên đối với những người nắm chắc quy định pháp luật hình sự và tố tụng hình sự thì việc trả tự do cho các nữ tiếp viên này không có gì bất ngờ.
Trong vụ việc này, phải khẳng định rằng hành vi vận chuyển ma túy trên thực tế là có, thỏa mãn các dấu hiệu về chủ thể, mặt khách quan và khách thể của tội phạm. Tuy nhiên, cần chứng minh mặt chủ quan của tội phạm, tức là yếu tố lỗi, động cơ và mục đích để làm căn cứ xử lý, buộc tội đối với các nữ tiếp viên.
Nếu chứng minh được lỗi cố ý của các nữ tiếp viên thì sẽ đủ căn cứ xử lý hình sự. Trong trường hợp này, việc chứng minh lỗi không chỉ căn cứ vào lời khai của các nữ tiếp viên mà chủ yếu căn cứ vào hành vi khách quan. Hành vi khách quan sẽ thể hiện ý thức chủ quan.
Việc cơ quan điều tra làm rõ việc các nữ tiếp viên có biết đây là chất ma tuý hay không để xác định có đủ căn cứ để xử lý về tội vận chuyển trái phép chất ma tuý. Chắc chắn, Cơ quan điều tra đã kiểm tra điện thoại để xác định các tin nhắn, các giao dịch, thông tin với những người khác và thực hiện các biện pháp nghiệp vụ để làm rõ sự thật khách quan.
Việc giao nhận số hàng này giữa người lạ mặt với các tiếp viên được thực hiện ra sao, các nữ tiếp viên có kiểm tra hàng khi nhận hay không. Nếu không kiểm tra thì tại sao lại tin tưởng người lạ đến vậy.
Hành vi khách quan sẽ thể hiện ý thức chủ quan là có biết đây là chất ma tuý hay không. Đây là vấn đề mấu chốt để xác định hành vi có cấu thành tội phạm hay không và có xử lý hình sự đối với các nữ tiếp viên này hay không.
Chính quá trình điều tra đã làm rõ được việc các nữ tiếp viên này không biết hàng hóa nhận của khách có chứa ma túy bên trong, dẫn đến tin tưởng khách hàng và vận chuyển.
Cụ thể: Kết quả bước đầu xác định khi 4 tiếp viên hàng không nêu trên đang lưu trú tại Pháp thì có một nghi phạm người Việt Nam nhờ chuyển hàng tiêu dùng là 327 tuýp kem đánh răng và 17 chai nước súc miệng về Việt Nam qua sân bay Tân Sơn Nhất, để gửi cho người nhà.
Các tiếp viên này không biết bên trong 327 tuýp kem đánh răng nhận vận chuyển, có 157 tuýp đã bị trà trộn, cất giấu ma tuý. Do đó, các cơ quan chức năng xác định chưa đủ căn cứ để xử lý hình sự 4 tiếp viên hàng không của Vietnam Airlines.
Việc cơ quan điều tra tiến hành tạm giữ hình sự các tiếp viên trên để điều tra là có căn cứ pháp luật. Pháp luật tố tụng hình sự quy định tạm giữ là biện pháp ngăn chặn trong tố tụng hình sự do cơ quan và người có thẩm quyền áp dụng đối với người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt trong trường hợp phạm tội quả tang, người phạm tội tự thú, đầu thú hoặc đối với người bị bắt theo quyết định truy nã quy định tại Điều 117 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015.
Mục đích của tạm giữ là để ngăn chặn hành vi phạm tội, ngăn ngừa hành vi trốn tránh pháp luật, cản trở hoạt động điều tra của người phạm tội, tạo điều kiện cho cơ quan điều tra thu thập chứng cứ, tài liệu, bước đầu xác định tính chất hành vi của người bị tạm giữ.
Theo quy định tại Điều 118 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 thì thời hạn tạm giữ không quá 3 ngày, gia hạn tạm giữ lần một nhưng không quá 3 ngày.
Trường hợp đặc biệt, người ra quyết định tạm giữ có thể gia hạn tạm giữ lần thứ hai nhưng không quá 3 ngày. Trong khi tạm giữ, nếu không đủ căn cứ khởi tố bị can thì Cơ quan điều tra phải trả tự do ngay cho người bị tạm giữ.
Như vậy, từ quá trình làm rõ ý thức chủ quan và hành vi khách quan của 4 tiếp viên hàng không không cấu thành tội phạm đối với tội Vận chuyển trái phép chất ma tuý quy định tại Điều 250 Bộ luật Hình sự năm 2015 nên cơ quan điều tra đã trả tự do cho họ là có căn cứ pháp luật, đúng trình tự thủ tục luật định.
