Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an vừa hoàn tất kết luận điều tra, chuyển hồ sơ tới Viện KSND Tối cao đề nghị truy tố 19 bị can trong vụ án sai phạm xảy ra tại dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 – Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) và một số đơn vị có liên quan.
19 bị can bị đề nghị truy tố các tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" và "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Các bị can gồm: Mai Văn Tinh (cựu Chủ tịch HĐQT VNS); Nguyễn Trọng Khôi (cựu Phó Tổng Giám đốc VNS); Đậu Văn Hùng (cựu Tổng giám đốc VNS); Trần Trọng Mừng (cựu Tổng giám đốc TISCO); Trần Văn Khâm (cựu Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc TISCO; Ngô Sỹ Hán (cựu Phó Tổng giám đốc, trưởng Ban Quản lý dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 – TISCO)...
Theo kết luận điều tra, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 – Công ty Gang thép Thái Nguyên do Công ty CP Gang thép Thái Nguyên làm chủ đầu tư. Cấp quyết định đầu tư là Hội đồng quản trị VNS.
Sau khi Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương đầu tư dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang thép Thái Nguyên (các nguồn vốn huy động gồm vốn tự có của chủ đầu tư, vốn vay ngân hàng và vay tín dụng ưu đãi của Nhà nước), ông Nguyễn Kim Sơn, Chủ tịch HĐQT VNS đã ký quyết định phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án với tổng mức đầu tư là hơn 3.800 tỉ đồng.
Đơn vị trúng thầu là Tập đoàn Khoa học Công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC). Tháng 7.2007, ông Trần Trọng Mừng, Tổng giám đốc TISCO đã ký hợp đồng số 01 EPC với đại diện của MCC. Giá trị hợp đồng hơn 160 triệu USD, là giá trọn gói không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng.
Sau hơn 11 tháng khởi công xây dựng (tháng 8.2008), MCC chưa hoàn thành thiết kế chi tiết các hạng mục; chưa lựa chọn và ký được hợp đồng với nhà thầu phụ; chưa triển khai thi công bất kỳ hạng mục nào của gói thầu.
Song MCC có nhiều văn bản gửi TISCO đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng và đề nghị điều chỉnh giá hợp đồng EPC với tổng chi phí tăng thêm là hơn 138 triệu USD không có cơ sở.
Tuy nhiên bị can Mừng đã ký văn ban gửi Bộ Công Thương và VNS đề nghị “cho giải quyết đặc cách” phạm vi được điều chỉnh về giá thiết bị và các chi phí khác đối với dự án.
Bị can Nguyễn Trọng Khôi, Phó tổng giám đốc VNS đã ký văn bản gửi Bộ Công thương, trong đó có nội dung: “Để cùng chia sẻ khó khăn với MCC, chủ đầu tư sẽ đề nghị lên các cơ quan có thẩm quyền xem xét giải quyết điều chỉnh đối với phần xây dựng (phần C) của hợp đồng…”.
Theo kết luận điều tra, với chức trách nhiệm vụ được giao, các bị can Mừng và đồng phạm đã không chỉ đạo áp dụng điều khoản để dừng hợp đồng, báo cáo người có thẩm quyền xem xét hủy đấu thầu, thu hồi tiền tạm ứng mà quyết tâm bằng mọi biện pháp tiếp tục thực hiện dự án.
Cơ quan điều tra cho rằng, các bị can là người có chức vụ, quyền hạn nhận thức rõ theo quy định pháp luật thì hợp đồng EPC số 01 không được phép điều chỉnh trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng.
Các bị can còn chỉ đạo đơn vị có chức năng tại VNS, TISCO tham mưu đề xuất, ký các văn bản báo cáo đề nghị Bộ Công thương báo cáo Thủ tướng cho điều chỉnh chi phí phần C, điều chỉnh hợp đồng EPC số 01.
“Việc làm trên đã làm thay đổi bản chất, phá vỡ nguyên tắc quản lý hợp đồng EPC, tạo điều kiện cho MCC có lý do chối bỏ trách nhiệm thực hiện hợp đồng EPC số 01", kết luận chỉ ra.
Đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến TISCO không kiểm soát được chi phí đầu tư vào dự án; không ràng buộc trách nhiệm của nhà thầu phụ về tiến độ, giá trị hợp đồng làm dự án phải dừng thi công gây thất thoát lãng phí tài sản cho Nhà nước.
Tính đến 31.12.2018, TISCO đã đầu tư cho dự án hơn 4.400 tỉ đồng, trong đó vốn vay VDB Bắc Kạn – Thái Nguyên là 1.400 tỉ đồng, vay Vietinbank Hà Nội 1.600 tỉ đồng.
Đến nay dự án đã quá thời hạn được phê duyệt gần 10 năm nhưng vẫn chưa hoàn thành; số tiền hơn 830 tỉ đồng mà TISCO đã trả các ngân hàng từ khi dự án chậm tiến độ, dừng thi công đến thời điểm vụ án bị khởi tố là hậu quả thiệt hại của vụ án.
