Trong một buổi bào chữa vừa qua tại phiên toà sơ thẩm xét xử 36 bị cáo vụ thông thầu của Công ty AIC, luật sư của Giám đốc Công ty Việt Tiên Ngô Thế Vinh (bị xét xử vắng mặt) - người bị cáo buộc "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng" và bị Viện KSND Hà Nội đề nghị mức án 4-5 năm tù, cho hay thân chủ của mình có quốc tịch Mỹ và Việt Nam.
Dù bị cáo Vinh đang có bệnh nhưng có thời gian đã quay về Việt Nam hợp tác với cơ quan điều tra để cung cấp tài liệu liên quan vụ án.
Theo lời luật sư, bị cáo Vinh phải quay lại Mỹ vào tháng 8 trong hoàn cảnh bất khả kháng vì vấn đề sức khỏe phải điều trị. Trước khi quay lại Mỹ, bị cáo đã ủy quyền hợp lệ cho phó giám đốc công ty làm việc với cơ quan chức năng.
Trước khi mở phiên tòa, gia đình bị cáo Vinh đã chủ động nộp 500 triệu đồng tiền khắc phục hậu quả. Mẹ của bị cáo cũng có đơn gửi đến tòa trình bày nguyện vọng con trai xin hợp tác xét xử.
Từ đó, luật sư cho rằng có căn cứ xác định thân chủ không bỏ trốn. Bản thân bị cáo mong muốn được gỡ bỏ lệnh truy nã.
Cũng trong phần bào chữa, luật sư của bị cáo Nguyễn Văn Thuyết - cựu Tổng giám đốc Công ty Thành An Hà Nội (bị xét xử vắng mặt, Viện Kiểm sát đề nghị mức án 3-4 năm cùng tội danh với Vinh), cho hay, thân chủ đang ở Mỹ và xin được xét xử vắng mặt vì lý do bất khả kháng.
Luật sư đề nghị tòa chấp thuận rằng "ông Thuyết không bỏ trốn và tích cực hợp tác với các cơ quan pháp luật theo phương án tối ưu nhất có thể".
Một luật sư khác bào chữa cho bị cáo Thuyết, đề nghị "tòa và và Viện kiểm sát kiến nghị cơ quan phát lệnh truy nã gỡ bỏ lệnh truy nã", để thân chủ của mình nhận được chính sách khoan hồng tối đa của pháp luật.
Trước các đề nghị "gỡ bỏ lệnh truy nã" của luật sư bào chữa cho hai bị cáo Vinh và Thuyết, pháp luật quy định việc này ra sao?
Theo Điều 290, khoản 2 Bộ Luật Tố tụng hình sự năm 2015, quy định về việc xét xử bị cáo đang trốn truy nã.
Tòa án chỉ có thể xét xử vắng mặt bị cáo trong các trường hợp bị cáo trốn và việc truy nã không có kết quả; Bị cáo đang ở nước ngoài và không thể triệu tập đến phiên tòa; Bị cáo đề nghị xét xử vắng mặt và được HĐXX chấp nhận.
Nếu sự vắng mặt của bị cáo không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan và sự vắng mặt của bị cáo không gây trở ngại cho việc xét xử.
Bên cạnh đó, theo điểm a khoản 3 Điều 61 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, quy định về nghĩa vụ của bị cáo phải có mặt theo giấy triệu tập của tòa án.
Trường hợp vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan, có thể bị áp giải, nếu bỏ trốn sẽ bị truy nã.
Trong vụ án AIC, cơ quan Cảnh sát điều tra, Viện KSND Tối cao khi đề nghị truy tố, truy tố đã kêu gọi 8 người ra đầu thú để hưởng sự khoan hồng của pháp luật.
Song tới khi phiên toà được mở, những người này không có mặt. 2 bị cáo là Thuyết và Vinh có liên hệ qua luật sư để trình bày trước toà, còn lại những người khác thì không.
Trước điều này, luật sư Nguyễn Văn Tiến - Đoàn Luật sư Hà Nội cho hay, bị cáo đã vắng mặt từ trước và không chấp hành các quyết định của cơ quan tố tụng nên trường hợp đề nghị được gỡ quyết định truy nã có thể khó được chấp nhận nếu bị cáo vẫn tiếp tục vắng mặt.
Mặt khác, trong vụ án AIC, bị cáo trước đó đã bị ra quyết định truy nã và trước khi xét xử bị cáo không ra trình diện, đầu thú, tức là không chấp hành giấy triệu tập của tòa án, không thực hiện nghĩa vụ của bị can, bị cáo, vậy có thể không có căn cứ để gỡ bỏ quyết định truy nã.
Tại khoản 3, Điều 231 Bộ luật hình sự năm 2015 quy định, việc đình nã (gỡ bỏ lệnh truy nã) chỉ được cơ quan điều tra ra quyết định truy nã thực hiện sau khi bắt được bị can theo quyết định truy nã.
