Tại buổi họp báo, Thiếu tướng Nguyễn Văn Thành - Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03 - Bộ Công an) cho biết, vấn đề giá sách giáo khoa (SGK), SGK giả nhiều năm qua gây bức xúc, ý kiến trái chiều trong xã hội.
Bộ Công an đã giao C03 vào cuộc điều tra về lĩnh vực này và C03 đã chủ động đấu tranh sai phạm trong SGK lậu, giá thành SGK, lợi ích nhóm liên quan đến phát hành sách.
Đến tháng 2, C03 đã khởi tố vụ án "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng", đồng thời khởi tố Nguyễn Đức Thái - nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam (NXB) cùng các đồng phạm.
Trước việc Thanh tra Chính phủ đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra làm rõ sai phạm liên quan đến lợi ích nhóm trong xuất bản SGK, Thiếu tướng Nguyễn Văn Thành cho biết: "Qua nghiên cứu, chúng tôi nhận thấy tài liệu của Thanh tra Chính phủ rất mỏng".
Tuy nhiên, C03 mới khởi tố sai phạm liên quan đến khâu giá thành, còn lại việc phát hành các bộ sách, gồm cả tài liệu tham khảo cũng đang được mở rộng điều tra.
Trước đó, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã công bố về kết quả thanh tra về SGK. Theo đó, từ năm 2014 đến hết tháng 8.2019, 73/193 cuốn SGK học sinh có thể viết vào sách đã được in, phát hành và bán được tổng hơn 303 triệu bản.
Trường hợp tính 65% giá SGK có các trang sách học sinh có thể viết vào không dùng được, gây lãng phí cho gia đình học sinh và xã hội số tiền tạm tính là hơn 2.374 tỉ đồng.
Cơ quan thanh tra cũng chỉ rõ Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) đã ban hành văn bản về sách bài tập do NXB tổ chức biên soạn, gây nhầm lẫn cho học sinh, phụ huynh rằng, đây cũng là tài liệu bắt buộc phải mua kèm theo SGK. Điều này khiến hầu hết gia đình đều mua sách bài tập kèm theo, có dấu hiệu lợi ích nhóm giữa Bộ GDĐT là cơ quan quản lý nhà nước với NXB trong việc in ấn, phát hành sách bài tập.
Cơ quan thanh tra kết luận, việc xác định nhu cầu sản xuất của NXB không sát thực tế nên lượng hàng tồn kho lớn, chủ yếu là giấy in, làm tăng chi phí lãi vay dẫn đến giảm hiệu quả sử dụng vốn. Việc lựa chọn nhà thầu in SGK của NXB cũng chưa đúng quy định.
NXB sử dụng giấy in chất lượng thấp, thấp hơn định lượng giấy in sách thường theo tiêu chuẩn quốc gia. Từ trước năm 2014 và trong giai đoạn từ 2014 đến 2019, NXB chỉ thu thập báo giá của một số ít nhà thầu cung cấp giấy in.
Đáng chú ý, Công ty Cổ phần giấy Phùng Vĩnh Hưng được lựa chọn cung cấp chiếm 83,1% số lượng giấy của NXB, tương ứng số tiền hơn 1.890 tỉ đồng.
Kiểm tra xác suất một hợp đồng giấy in cho thấy giá giấy in của công ty này bán cho NXB cao bình quân gấp khoảng 1,7 lần giá giấy công ty này nhập khẩu trực tiếp, tương ứng số tiền chênh lệch hơn 210 tỉ đồng.
"Những nội dung này cho thấy, việc lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất SGK theo phương thức chào hàng cạnh tranh của NXB có nhiều điểm bất thường, chưa đảm bảo công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế" - TTCP kết luận.
