Căn nhà của ông Đinh La Thăng được xác định đồng sở hữu với vợ. Trong khi, qua 4 bản án liên quan đến các sai phạm khi còn giữ chức Bộ trưởng Giao thông vận tải và Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), ông Thăng buộc phải bồi thường tổng cộng 830 tỉ đồng.
Nhiều ý kiến chuyên gia gồm luật sư, thẩm phán... cho rằng việc thực hiện thi hành án với ông Đinh La Thăng là khó khả thi. Qua đó, có chuyên gia cho rằng, cần có những "cải tiến" đối với các loại tội phạm liên quan đến chức vụ, tham nhũng.
Một thẩm phán TAND TP Hà Nội cho biết, trong trường hợp toàn bộ tài sản của ông Đinh La Thăng đã bị kê biên nhưng không đủ khả năng bồi thường dân sự thì cơ quan thi hành án sẽ treo khoản nợ đó và vẫn bắt buộc bị cáo phải chấp hành án.
Theo thẩm phán này, nếu bị cáo chưa có điều kiện về kinh tế để chấp hành án thì cơ quan thi hành án sẽ tạm đình chỉ khoản nợ đó chứ không bao giờ xoá đi. Nếu bị cáo bồi thường đủ thì cơ quan chức năng sẽ xem xét trong việc giảm án, ra tù trước thời hạn.
Trong khi đó, luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn Luật sư Hà Nội) bày tỏ quan điểm, việc bồi thường dân sự là trách nhiệm của bị cáo theo bản án. Việc bồi thường trên thực tế phụ thuộc và số lượng tài sản bị cáo có.
Luật sư Cường nói: Đối với ông Thăng chỉ có 1 ngôi nhà thì cơ quan thi hành án sẽ kê biên, niêm phong, xử lý ngôi nhà đó. Nếu ngôi nhà này liên quan đến quan hệ tài sản vợ chồng thì cơ quan chức năng chỉ được thu hồi một nửa giá trị ngôi nhà thuộc phần sở hữu của ông Thăng.
Do số lượng tiền phải bồi thường quá cao, nếu ông Thăng không tự nguyện hoặc không có khả năng chi trả thì bị cáo có thể nhờ bạn bè, người thân đóng góp, bồi thường thay. Nếu ông Thăng không có tài sản khác để thi hành án thì việc tuyên án chỉ là trên giấy tờ.
Luật sư Cường cho hay, việc thi hành án liên quan đến bồi thường, có ảnh hưởng đến quá trình xem xét giảm án, tha thù trước thời hạn của ông Thăng.
Nếu ông Thăng bồi thường hết số tiền dân sự này và chấp hành tốt trong quá trình cải tạo, xếp loại cải tạo khá trở lên thì đó là những tình tiết xem xét, đánh giá giảm án cho bị cáo ra tù trước thời hạn.
PGS.TS Trần Văn Độ, nguyên Phó Chánh án TAND Tối cao cho Lao Động biết, khi phạt tiền, người ta căn cứ vào hoàn cảnh, định giá tài sản của người phạm tội để tịch thu, thu giữ tài sản. Về mặt pháp lý, anh gây thiệt hại thì phải bồi thường còn bồi thường được hay không là việc khác.
Ngoài ra, cơ quan được bồi thường có yêu cầu phải bồi thường, phải thi hành án nữa không? Giả sử bị cáo không bồi thường được thì khó được xem xét tha tù trước thời hạn. Một trong những điều kiện được ân xá giảm án là phải thi hành xong bản án, trong đó có phần bồi thường dân sự.
Ông Độ nói: Trong các vụ án về kinh tế, tham nhũng chỉ có cơ quan điều tra mới đủ thẩm quyền kê biên, phong tỏa tài sản của người bị điều tra. Còn với những vụ có quá trình thanh tra, kiểm tra thì dễ bị tẩu tán tài sản, sau này cũng còn gì đâu mà bồi thường.
Do đó, khi vụ án có dấu hiệu của tham nhũng thì phải chuyển cơ quan điều tra ngay để kịp thời kê biên, phong tỏa tài sản.
Ông Độ nêu quan điểm giải quyết với trường hợp của ông Đinh La Thăng. Theo đó, với tài sản của người thân ông Thăng, nếu chứng minh được những người đó có dấu hiệu tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có thì phải khởi tố vụ án để tịch thu, sung công quỹ Nhà nước.
Một cách thứ 2 là khởi kiện vụ án dân sự để đòi lại tài sản. Khi đó, cơ quan tố tụng sẽ thay mặt để đòi lại. Khi đó, những người hưởng thừa kế đều phải trả lại tài sản sau đó mới được hưởng quyền thừa kế.
Có những vụ án tham nhũng lớn, trong quá trình điều tra nếu bị can chết thì giải quyết bồi thường cũng không được giải quyết. Nhưng nếu khởi kiện dân sự thì giải quyết thoải mái để đòi lại tài sản Nhà nước.
Ông Độ nói: Hiện nay chỉ có CQĐT kê biên được tài sản nào đó thì lấy tài sản đó để đảm bảo thi hành án thôi. Ngoài ra, chẳng còn cách gì cả.
