Trong đại án Việt Á, cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long bị Viện KSND Tối cao truy tố về tội "Nhận hối lộ".
Theo cáo trạng, Phan Quốc Việt - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Việt Á quen biết với Nguyễn Thanh Long, Nguyễn Huỳnh - cựu Thư ký của bị can Long từ năm 2017.
Khi Việt Á được tham gia phối hợp nghiên cứu Đề tài của Bộ Khoa học và Công nghệ, Phan Quốc Việt đến gặp, nhờ bị can Nguyễn Thanh Long, Nguyễn Huỳnh giúp đỡ để Công ty được Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành sản xuất, tiêu thụ kit xét nghiệm và được đồng ý.
Nguyễn Thanh Long giao cho Nguyễn Huỳnh - khi đó là Phó trưởng phòng Quản lý giá, Cục Quản lý dược, Bộ Y tế làm đầu mối liên hệ để giúp Công ty Việt Á; trực tiếp can thiệp và chỉ đạo Nguyễn Huỳnh can thiệp, tác động để giúp Công ty Việt Á được cấp số đăng ký lưu hành, hiệp thương giá (với giá đã bị nâng khống), không bị rút đăng ký lưu hành sau kiểm tra giá hiệp thương, phân bổ, thanh toán tiền kit xét nghiệm, tiêu thụ kit xét nghiệm trái quy định của pháp luật, giúp Công ty Việt Á biến kit xét nghiệm là sản phẩm Đề tài thuộc sở hữu Nhà nước thành sản phẩm của doanh nghiệp này, được sản xuất, bán thương mại trái phép thu lời bất chính đặc biệt lớn.
Cụ thể, thứ nhất, theo Viện Kiểm sát, bị can Long chỉ đạo Nguyễn Minh Tuấn - cựu Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế (đơn vị đầu mối cấp số đăng ký lưu hành của Bộ Y tế) tạo điều kiện tiếp nhận, kiểm tra, đề xuất cấp số đăng ký lưu hành cho kit xét nghiệm của Công ty Việt Á; giao Nguyễn Huỳnh tổng hợp thông tin, tài liệu về kít xét nghiệm của Công ty Việt Á và tiếp tục đôn đốc, thúc đẩy Nguyễn Minh Tuấn khẩn trương thực hiện cấp số đăng ký lưu hành cho kít xét nghiệm của Công ty Việt Á.
Sai phạm thứ hai thể hiện ở việc bị can Long chỉ đạo Nguyễn Minh Tuấn trình nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn ký Quyết định cấp số đăng ký lưu hành tạm thời kit xét nghiệm COVID-19 cho Công ty Việt Á mặc dù đã được cấp dưới báo cáo trực tiếp và email về sai phạm trong việc cấp số đăng ký lưu hành kit xét nghiệm cho doanh nghiệp này.
Mặt khác khi Việt Á đề nghị cấp số lưu hành chính thức, bị can Tuấn tiếp tục báo cáo với bị can Long về việc Công ty vẫn chưa phải là đối tượng để cấp số lưu hành. Song bị can Long vẫn chỉ đạo bị can Tuấn đề xuất cấp số đăng ký lưu hành chính thức đối với kit xét nghiệm của Công ty Việt Á.
Sai phạm thứ 3 ở việc bị can Long còn ký Quyết định giao Nguyễn Nam Liên - cựu Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính và Nguyễn Minh Tuấn đại diện Bộ Y tế thực hiện hiệp thương giá kit xét nghiệm với Công ty Việt Á. Khi Hiệp thương giá, Nguyễn Nam Liên đã báo cáo và Nguyễn Thanh Long đồng ý về việc đại diện Bộ Y tế xác định giá hiệp thương kit xét nghiệm là 470.000 đồng/test không có căn cứ (giá đã bị Phan Quốc Việt nâng khống).
Thứ tư, khi kiểm tra giá hiệp thương, mặc dù được Đoàn kiểm tra báo cáo sai phạm về nguyên vật liệu sản xuất kit xét nghiệm của Công ty Việt Á, có ý kiến đề nghị rút số đăng ký lưu hành nhưng Nguyễn Thanh Long không chỉ đạo xử lý, ban hành kết luận kiểm tra, rút số đăng ký lưu hành, đến nay không ra kết luận kiểm tra.
Để từ đó Công ty Việt Á tiếp tục sử dụng giá hiệp thương với Bộ Y tế (đã bị nâng khống) để bán cho các đơn vị, địa phương, thu lợi bất chính.
Ở sai phạm thứ 5, thể hiện việc bị can Long tác động để Ngân hàng Nhà nước hỗ trợ, huy động nguồn tài trợ của các Ngân hàng Thương mại cổ phần để thanh toán tiền mua 200.000 kit xét nghiệm cho Việt Á và chỉ đạo Nguyễn Nam Liên sử dụng nguồn tiền trên để thanh toán tiền cho doanh nghiệp này.
Thứ 6, bị can còn chỉ đạo Bộ Y tế phân bố 200.000 kit xét nghiệm cho các đơn vị, địa phương trên cả nước nên các đơn vị, cơ sở y tế biết kit xét nghiệm của Công ty Việt Á là sản phẩm chủ lực được Bộ sử dụng trong phòng, chống dịch và sẽ liên hệ mua khi có nhu cầu. Sau đó, giới thiệu với lãnh đạo tỉnh Hải Dương và một số tỉnh, thành phố để Công ty Việt Á tiêu thụ, bán kit xét nghiệm COVID-19.
Theo cơ quan công tố, quá trình thực hiện 6 hành vi trên, bị can Nguyễn Thanh Long đã thông qua Nguyễn Huỳnh gợi ý Phan Quốc Việt đưa tiền. Phan Quốc Việt đã đưa hối lộ 4 lần với tổng số tiền 2,25 triệu USD (tương đương hơn 51 tỉ đồng), bị can Huỳnh nhận 4 tỉ đồng.
Việc nhận tiền từ Việt Á, Viện Kiểm sát cho rằng, hai bị can Long, Huỳnh đã thực hiện nhiều hành vi trái pháp luật theo đề nghị của Phan Quốc Việt, giúp công ty xuyên suốt từ việc cấp số đăng ký lưu hành, hiệp thương giá, kiểm tra giá hiệp thương, phân bổ, thanh toán tiền, sản xuất và tiêu thụ kit xét nghiệm, gây thiệt hại số tiền hơn 1.200 tỉ đồng, trong đó Nhà nước bị thiệt hại 402 tỉ.
