Ký ức về trận quyết chiến giữa rừng già
Cựu chiến binh Nguyễn Duy Long năm nay đã 70 tuổi nên sức khỏe ngày một già yếu. Thời gian qua, ngày nào còn sức khỏe, sự minh mẫn ngày đó ông Long còn dành nhiều thời gian bên cây bút và những trang giấy trắng để vẽ lại sơ đồ mộ chí của đồng đội.
Trò chuyện với chúng tôi ông Long cho biết, đầu năm 1971, ông tham gia bộ đội tại tỉnh Khánh Hòa và được phân công nhiệm vụ theo dõi, ám sát mục tiêu ở các đồn, bốt của địch. Thế nhưng, do bị bại lộ nên ông Long được tổ chức điều động về chiến trường tỉnh Lâm Đồng, rồi sau này là Tỉnh đội Quảng Đức (nay là tỉnh Đắk Nông).
Tại Tỉnh đội Quảng Đức, ông Long công tác ở Đại đội độc lập, chủ yếu làm nhiệm vụ phối hợp với các đơn vị chiến đấu khác đóng quân trên địa bàn tỉnh cùng nhau chống địch. Trong những lần giao chiến với quân địch, ông Long đã nhiều lần chứng kiến cảnh đồng đội hy sinh nằm xuống giữa chiến trường.
Trong đó, Đồi chia đôi ở huyện Tuy Đức là nơi diễn ra những trận đánh ác liệt cuối cùng trong hành trình chống đế quốc Mỹ và có nhiều chiến sĩ đã hi sinh, nằm lại nhiều nhất. “Năm 1973, quả đồi này một bên là bộ đội ta nắm giữ, một bên là quân địch chiếm đóng nên xảy ra nhiều trận giao chiến ác liệt. Là đơn vị phối hợp, tôi chứng kiến nhiều chiến sĩ Trung đoàn 271, 205 đã nằm xuống và được chôn cất ngay tại quả đồi này”, ông Long kể về lịch sử Đồi chia đôi.
Theo ông Long, ngày ấy, các chiến sỹ hy sinh được chôn cất bên cạnh những gốc cây lớn. Sau hơn 40 năm, trải qua bao mưa bom bão đạn, người dân khai hoang làm nương rẫy nên không còn những gốc cây lớn. Mộ của đồng đội vẫn đang nằm ở đâu đó, nhưng Đồi chia đôi đã thay đổi rất nhiều.
Còn sức thì còn cố gắng đưa đồng đội trở về
Chiến tranh đi qua, nhưng tình người, tình đồng đội còn sâu nặng trong tâm trí ông Long. Do đó, nhiều năm qua ông Long đã dành phần lớn thời gian cùng cơ quan chức năng tìm kiếm được hàng chục phần mộ liệt sĩ.
Trong chiến tranh, ông Long nắm tường tận về những trận chiến ở Đồi chia đôi. Rời quân ngũ trở về, ông Long còn lấy vợ, lập gia đình và sinh sống ở gần quả đồi này. Thế nên, trải qua năm tháng ông Long đã tận mắt chứng kiến về sự thay đổi địa chất, địa hình ở Đồi chia đôi.
Nhiều năm qua, ông Long đã lục tìm trong trí nhớ rồi liên lạc với những đồng đội chiến đấu tại Đồi chia đôi để phân tích thực tế vẽ ra sơ đồ mộ chí các đồng đội. Địa danh Đồi chia đôi là nơi ông Long và các đồng đội của mình quy tập được hài cốt liệt sĩ nhiều nhất.
Kể về công việc thời gian qua, ông Long cho biết, các đồng đội của tôi giờ mỗi người một nơi, có người đến được trực tiếp, có người chỉ trao đổi qua điện thoại khi lập sơ đồ mộ chí. Thế nhưng, khi nhắc lại chuyện cũ thì dù ở bất kỳ nơi đâu những ký ức về khu vực chôn cất mộ liệt sĩ lại ùa về tâm trí của các cựu chiến binh từng chiến đấu tại Đồi chia đôi.
Nhờ đó, từng gốc cây rừng, từng vị trí chôn cất của đồng đội… đều được ông Long thể hiện chi tiết và được lưu giữ cẩn thận trong tủ hồ sơ của gia đình. Đây là những tư liệu quý mà thời gian qua ông Long cùng cơ quan chức năng quy tập được hàng chục phần mộ liệt sĩ tại Đồi chia đôi.
Theo ông Long, việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ không đơn giản khi những nhân chứng sống như ông sức khỏe ngày càng yếu đi và trí nhớ cũng không còn minh mẫn như xưa. Do đó, sơ đồ mộ chí mà ông Long và các đồng đội dành tâm huyết vẽ ra là những tia hi vọng để cho các thế hệ sau này có có sở quy tập hài cốt liệt sĩ.
“Việc quy tập hài cốt liệt sĩ là một việc làm ý nghĩa nhằm đưa các đồng đội ở nơi rừng sâu hiu quanh về nghĩa trang liệt sĩ an táng. Qua đó, các đồng đội sẽ được người thân, gia đình thờ cúng, Tổ quốc ghi công. Chứng kiến tiếng khóc, những giọt nước mắt của thân nhân liệt sĩ tôi và đồng đội đã được tiếp thêm động lực để tiếp tục với công việc vẽ sơ đồ mộ chí”- ông Long cho biết.
Chia sẻ về công việc này, thượng tá Đặng Văn Tiến, Phó Chủ nhiệm Chính trị (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Đắk Nông) cho biết, ông Long là một người rất nhiệt tình và đã có nhiều đóng góp cho công tác quy tập hài cốt liệt sĩ của tỉnh. Những sơ đồ mộ chí mà ông Long và các đồng đội phác họa nên sẽ là cơ sở để cho đơn vị tiếp tục quy tập được nhiều hài cốt các liệt sĩ để đưa họ trở về cho gia đình, đồng chí, đồng đội hương khói”.
