Sống chung với ô nhiễm
Xã Thần Sa (Võ Nhai) từng được biết đến là thủ phủ "vàng tặc". Hiện nay, việc khai thác vàng tại đây đã được cấp phép cho một số doanh nghiệp. Tuy nhiên với người dân, họ chưa bao giờ hết lo lắng bởi tình trạng ô nhiễm môi trường.
Ngày 21.11, theo ghi nhận của PV, mặc dù trong ngày nắng tạnh, không có mưa lũ nhưng sông Thần Sa vẫn mang một màu đục ngầu của bùn đất. Rõ nhất là khu vực phía sau trường Phổ thông dân tộc bán trú Thần Sa. Đây cũng là nơi giao cắt với con suối chảy ra từ khu khai thác vàng.
Ông Lường Công Nhân (xóm Trung Sơn) cho biết, tình trạng này cả chục năm nay rồi, quanh năm nước có màu đục, vàng khè như vậy. Từ khi có công ty khai thác vàng về hoạt động phía trên thượng nguồn là nước sông bị đổi màu như vậy.
Nhìn về dòng suối, ông Nhân bức xúc: "Nhiều hôm còn có mùi hoá chất, mùi thuốc nổ nữa, thế này thì không con gì sống được. Dân chúng tôi nhiều năm nay không ai dám sử dụng nguồn nước này. Trâu bò thì phải cho uống nước dẫn từ khe núi về chứ uống nước sông chắc sinh bệnh mà chết".
Theo ông Đồng Văn Cường (xóm Trung Sơn), nước ô nhiễm thì quanh năm rồi nhưng kinh khủng nhất là vào mùa mưa. Nước lũ cuốn theo bùn đất, hoá chất từ khu khai thác vàng chảy về đặc quánh cả dòng sông Thần Sa. Không ai dám lội qua, tưới tiêu cây cối cũng không dùng được.
Ông Cường cho biết: "Nhìn chỗ giao cắt thôi đã thấy 2 màu nước rồi, mà nước đục thì chảy từ khu khai thác vàng ra. Ngay đầu nguồn mỏ của Công ty Thủ đô gió ngàn. Ô nhiễm chắc cũng từ trên đó, nhiều đoàn kiểm tra lắm rồi nhưng đâu vẫn vào đó không thấy thay đổi được gì".
Người dân xã Thần Sa hàng chục năm qua đã bao nhiêu lần kiến nghị về việc ô nhiễm nguồn nước do hoạt động khai thác vàng. Nhưng đến nay vẫn không có gì thay đổi, thậm chí tình trạng còn nặng nề hơn.
Cả chục năm không tìm ra nguyên nhân
Trao đổi với PV, ông Nguyễn Minh Tuấn - Chủ tịch UBND xã Thần Sa xác nhận tình trạng ô nhiễm nguồn nước sông Thần Sa đã tồn tại cả chục năm nay. Nguyên nhân do đâu vẫn đang được các cơ quan chức năng của tỉnh, huyện tìm hiểu.
Gần đây nhất, cuối tháng 10.2022, đoàn công tác của huyện Võ Nhai cũng đã về kiểm tra nhưng đến nay cũng không xác định được nguyên nhân ô nhiễm là do đâu.
Ông Tuấn cho biết, trên địa bàn xã hiện có 2 đơn vị được cấp phép khai thác vàng. Các công ty này đều có bể lắng chứa nước thải, thời điểm các cuộc kiểm tra đều không phát hiện có xả thải ra môi trường.
"Bây giờ nói thì khó, lúc đi kiểm tra không có nước thải xả ra, sau đó vẫn cứ thấy nước sông suối đục ngầu thì không hiểu nguyên nhân từ đâu. Chúng tôi chỉ biết đề nghị các đơn vị thực hiện nghiêm biện pháp bảo vệ môi trường, thẩm quyền của xã cũng có hạn" - ông Tuấn cho hay
Cũng theo vị Chủ tịch UBND xã Thần Sa, nhiều đoàn kiểm tra đã xuống làm việc nhưng không xác định được nguyên nhân ô nhiễm. Ngoài ra, không loại trừ nguyên nhân do hoạt động khai thác vàng từ bên phía tỉnh Bắc Kạn cách đó hơn... 20km chảy sang.
Thông tin tới PV, ông Nguyễn Văn Thế - Giám đốc Công ty Thủ đô gió ngàn thừa nhận trong quá trình khai thác đơn vị có hoạt động xả thải ra môi trường. Tuy nhiên, ông Thế khẳng định, ô nhiễm nguồn nước suối không phải do đơn vị mình gây ra.
Trong khi phía đơn vị khai thác khẳng định không gây ô nhiễm, chính quyền và các cơ quan chức năng không đưa ra được kết luận cuối cùng thì người dân xã Thần Sa vẫn phải chấp nhận sống chung với ô nhiễm.
Tình trạng này đã kéo dài hơn chục năm qua và chưa thể chấm dứt trong thời gian tới khi mà chính quyền địa phương vẫn đang loay hoay đi tìm nguyên nhân.
