Dù đã cuối tháng 9 song năm nay lũ lớn chưa xuất hiện tại các tỉnh Trung Bộ. Trước đó, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thuỷ văn Quốc gia cũng dự báo năm nay mùa mưa bão đến muộn hơn so với trung bình nhiều năm.
Vậy áp lực thiên tai trong những tháng cuối năm ra sao? Liên quan đến vấn đề này, ông Vũ Đức Long, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thuỷ văn đã có những phân tích chi tiết.
Thưa ông, theo quy luật mùa lũ thì lũ ở Trung Bộ năm nay có đến muộn hơn so với mọi năm? Đỉnh lũ năm nay so với trung bình nhiều năm có sự khác thường gì không thưa ông?
- Quy luật mùa lũ dịch dần từ Bắc vào Nam. Mùa lũ trên trên các sông từ tỉnh Thanh Hóa đến Hà Tĩnh từ ngày 1.7 đến 30.11; các sông từ Quảng Bình đến tỉnh Ninh Thuận, từ ngày 1.9-15.12.
Trong tháng 7, 8.2020, trên các sông ở Thanh Hóa, Nghệ An xuất hiện 1-2 đợt lũ nhỏ và từ ngày 31.7-2.8, trên các sông ở Hà Tĩnh, Quảng Bình đã xuất hiện một đợt lũ, biên độ lũ các sông khoảng 3-6m. Do đó, chúng ta thấy mùa lũ ở khu vực Trung Bộ xuất hiện theo quy luật hàng năm.
Số liệu cho thấy thời kỳ đầu mùa lũ năm nay ở khu vực Bắc Trung Bộ xuất hiện ít lũ và đỉnh lũ thấp hơn so với trung bình nhiều năm.
Lũ từ đầu mùa đến nay chưa có tính chất nghiêm trọng. Vậy khả năng lũ lớn sẽ tập trung dồn dập vào các tháng cuối năm như thế nào và dự báo đỉnh lũ ra sao thưa ông?
- Đúng vậy, lũ lớn sẽ tập trung vào các tháng cuối năm. Theo nhận định của chúng tôi, từ nay đến cuối năm 2020, trên các sông khu vực Trung Bộ khả năng xuất hiện từ 2-3 đợt lũ lớn, tập trung tại các tỉnh khu vực Trung, Nam Trung Bộ vào các tháng 10,11.2020.
Đỉnh lũ năm 2020, tại hạ lưu các sông chính ở Thanh Hóa, Nghệ An ở mức báo động 1- báo động 2; các sông từ Hà Tĩnh đến Bình Thuận ở mức báo động 2 - báo động 3 và trên báo động 3. Trên các sông suối nhỏ, vùng thượng lưu các sông khả năng xuất hiện lũ lớn, lũ quét và sạt lở đất.
Đặc biệt hiện nay, ENSO đang chuyển dần sang trạng thái La Nina, nhận định bắt đầu từ khoảng cuối tháng 9 sang tháng 10, 11 mưa lớn sẽ tập trung ở khu vực Trung Bộ. Do đó, nguy cơ rất cao xuất hiện lũ lớn và lũ đặc biệt lớn ở khu vực này từ cuối tháng 9 đến đầu tháng 12 năm nay.
Vậy việc dự báo lũ gặp khó khăn gì thưa ông? Ông có khuyến cáo gì đối với người dân khi thiên tai có xu hướng dồn dập vào cuối năm?
- Được sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước, hệ thống quan trắc, truyền tin và dự báo đã từng bước hiện đại hóa. Các mô hình dự báo thủy văn hiện đại đã và đang được ứng dụng góp phần nâng cao chất lượng dự báo lũ trên các lưu vực sông.
Tuy nhiên, công tác dự báo, cảnh báo lũ còn nhiều khó khăn. Do biến đổi khí hậu, diễn biến mưa - lũ ngày càng bất thường hơn, cộng với điều kiện địa hình khu vực miền Trung tạo nên những con sông ngắn, dốc làm cho thời gian tập trung nước trên các lưu vực rất nhanh, do đó thời gian dự báo trước thường không được dài.
Lũ là hệ quả của mưa lớn, tuy nhiên việc dự báo mưa, đặc biệt là định lượng mưa lớn hiện nay vẫn còn là thách thức. Ngoài ra, hiện nay có nhiều công trình thủy điện, thủy lợi được xây dựng trên các lưu vực sông làm thay đổi hoàn toàn chế độ dòng chảy trên sông gây nhiều khó khăn cho công tác dự báo, cảnh báo lũ.
Với nhận định tình hình mưa, lũ năm 2020 có nhiều diễn biến phức tạp, các cấp chính quyền và người dân cần liên tục theo dõi, cập nhật các bản tin dự báo, cảnh báo để có được những phương án ứng phó kịp thời, hạn chế thấp nhất những thiệt hai có thể do thiên tai mưa lũ gây ra.
Trân trọng cảm ơn ông!
