Rác ở đâu, CN vệ sinh có mặt ở đó
Đầu tiên, phải nhắc tới các khu chợ nông sản đầu mối. Càng vào những ngày cuối cùng trong năm, lượng rau-củ về tới tấp để phục vụ hơn chục triệu dân TP.HCM và các tỉnh lân cận. Rau-củ-quả về nhiều, dẫn tới rác ngập ngụa gấp đôi, gấp ba những ngày bình thường trong năm… Tại chợ nông sản Thủ Đức, với trên 3.000 tấn hàng nông sản đưa về, dẫn tới số lượng rác thải bình quân trên 50 tấn/ngày đêm. Trong những ngày này, số lượng rác thải từ rau, củ, thịt, cá… dồn thành đống, ngổn ngang.
CN Nguyễn Văn Công cho biết: “Ngay từ đầu tháng, chúng tôi đã được giao trách nhiệm phải dọn dẹp rác khẩn trương trong những ngày cuối năm. Bởi, rác vào những ngày này rất nhiều. Vừa dọn xong, giữa buổi rác lại phát sinh thành đống. Chỉ một ngày không dọn, rác dồn ứ, không còn chỗ chứa, mùi hôi nồng nặc.v.v… Do đó, công việc của CN vệ sinh gấp đôi, gấp ba ngày thường”.
Tương tự, ở chợ nông sản Bình Điền (huyện Bình Chánh), với gần 600 hộ kinh doanh, hàng ngày, chợ Bình Điền nhập về trên 850 tấn hàng nông sản. Số lượng rác thải ra ở chợ Bình Điền khoảng 40 tấn/ngày đêm. Chị Lê Thị Ba - CN vệ sinh khu vực chợ đầu mối Bình Điền - nói: “CN vệ sinh tại các chợ đầu mối về nông sản chịu áp lực rất lớn; hơn hẳn CN ở các chợ nhỏ. Bởi, số lượng rác thải từ chế biến, hoạt động mua bán qua các loại hàng hoá như rau, củ, quả, thịt, cá…, phải nói là “khủng” luôn. Tuy nhiên, chúng tôi không thể vì thế mà lơ là. Công việc của chúng tôi gần như liên tục, đổi ca từ sáng tới tối…, mới có thể thu gom hàng chục tấn rác mỗi ngày đêm”.
Trong lúc đó, vào những ngày này, tại các khu vực chợ nội thành hoặc ven các con đường trong khu vực nội thành, rác cũng bắt đầu tăng dần… Anh Nguyễn Văn Trung - CN Công ty TNHH dịch vụ công ích quận 3 - cho biết: “Thông thường, rác sẽ có chiều hướng tăng dần từ giữa tháng chạp (âm lịch) cho đến đỉnh điểm giao thừa (30 Tết Nguyên đán). Rác phát sinh từ đủ thứ nhu cầu của người dân như: thực phẩm, trái cây, rau củ, dọn dẹp nhà cửa.v.v… Vì vậy, với hàng ngàn CN vệ sinh, thì thời gian cận tết là bận bịu nhất. Bình thường, mỗi ngày chỉ thu gom rác 1 lần, nhưng càng cận tết, CN vệ sinh phải tăng dần mật độ thu gom, vận chuyển rác 2 -3 lần/ngày đêm”. 
Khó khăn như CN vệ sinh
Không phủ nhận vị trí, vai trò cực kỳ quan trọng của CN vệ sinh, CN môi trường trong đời sống xã hội. Thế nhưng, thực tế cho thấy, đời sống, thu nhập của hàng ngàn CN vệ sinh trên địa bàn TP HCM vẫn… chưa được coi trọng. Thậm chí, có lúc, có nơi, có không ít CN vệ sinh vẫn còn trong cảnh nghèo khó, việc làm bấp bênh, thu nhập hạn chế.v.v… Đơn cử trong năm 2017, những chậm trễ trong xét duyệt đơn giá thu gom, vận chuyển rác …; khiến cho hàng ngàn CN vệ sinh môi trường ở 24 quận - huyện TP HCM bị “treo” lương kéo dài.
Ở Công ty TNHH dịch vụ công ích quận 12, do không trúng thầu thu gom rác, nhiều CN vệ sinh gắn bó với nghề từ 10 - 20 năm, buộc phải nghỉ việc, do không có việc để làm… Một số CN khi nghỉ, còn chưa hoàn tất thủ tục BHXH, chưa lãnh được tiền phụ cấp độc hại, dẫn tới không có cơ hội được hưởng bảo hiểm thất nghiệp… Chị Lê Thị Cúc - CN vệ sinh ở quận Gò Vấp - cho biết: “Cả nhà tôi trước đây sinh sống ở Sở Thùng (quận Bình Thạnh), nên 3 thế hệ nối nhau làm nghề vệ sinh môi trường. Tuy nhiên, giờ thu nhập từ nghề vệ sinh không ổn định, lại “bèo” quá, nên cả nhà rủ nhau chuyển nghề hết trọi. Mặc dù trong lòng, luôn nhớ nghề lắm”.
Theo ông Huỳnh Minh Nhựt - GĐ Công ty TNHH MTV Môi trường - Đô thị TP.HCM: “Hiện tượng CN vệ sinh, CN môi trường xin nghỉ việc, hoặc xin chuyển nghề đang có xu hướng tăng. Tại Công ty chúng tôi, năm qua đã có 50 CN chuyên thu gom rác xin nghỉ việc. Chúng tôi đã thông báo tuyển dụng suốt thời gian dài mà vẫn chưa tuyển đủ số lượng. Chính thu nhập sút giảm hơn trước đây đã khiến rất nhiều CN vệ sinh không còn gắn bó với nghề nữa”.
Trong khi đó, tại một vài Công ty TNHH MTV dịch vụ công ích trên địa bàn TP.HCM, hiện tượng CN xin nghỉ việc cũng diễn ra không kém. Có đơn vị, cùng lúc khoảng 60 CN xin nghỉ việc.v.v… Một trong các lý do dẫn tới tình trạng đáng buồn trên, theo một chuyên gia môi trường đô thị, là đơn giá quá thấp, không đủ để các công ty môi trường - dịch vụ công ích trang trải các chi phí và trả lương nhân công. Kể từ năm 2010, TP.HCM giảm 50% định mức chi phí nhân công trong lĩnh vực vệ sinh môi trường đã làm không ít đơn vị lao đao. Nhưng, từ tháng 6.2014, chỉ đạo từ trung ương giảm thêm định mức nhân công và định mức máy thi công, càng đẩy thu nhập CN vệ sinh càng khó khăn hơn… Từ chuyện giảm các định mức nêu trên, dẫn tới giảm đơn giá, không bằng 50% đơn giá trước năm 2010, đã ảnh hưởng nghiêm trọng đời sống của hàng ngàn CN vệ sinh môi trường ở TP.HCM.
Hãy xem việc thay đổi và đặc biệt quan tâm đến các chính sách dành cho lực lượng CN vệ sinh, CN môi trường đô thị phải là… tối quan trọng. Bởi lẽ, mong muốn có một đô thị sạch đẹp, văn minh; trước hết, phải có những con người trực tiếp làm đẹp đô thị. Đó cũng là nhu cầu của hàng triệu người dân TP.HCM đặt ra với lãnh đạo chính quyền TP. Vì vậy, vào những ngày giáp Tết, cuối năm như thế này, mọi người bức xúc vì rác quá tải, mới thấy vị trí quan trọng của người CN vệ sinh cần kíp đến nhường nào. Hơn bao giờ hết, chính quyền TP.HCM không chỉ quan tâm đầu tư các dự án công nghệ hiện đại về xử lý rác thải. Hơn thế, chính quyền TP cũng phải có những chính sách đột phá, nâng cao đời sống cho hàng ngàn CN vệ sinh đang ngày đêm vì sự sạch sẽ, văn minh của môi trường đô thị TP.
