Sạt lở đất đá do nhiều loại hình thiên tai
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết trong những ngày qua đã lắng nghe các ý kiến tâm huyết của các đại biểu Quốc hội trước thiên tai và hậu quả ở miền Trung.
Bộ trưởng cho biết, do biến đổi khí hậu cực đoan, thời điểm này con người rất khó tránh khỏi tính cực đoan khi nồng độ khí nhà kính đã đạt trên 400%. Cường độ và tần suất trong 40 năm qua đã tăng 4 lần, trong đó bão lũ chiếm khoảng 40%, giai đoạn 1980-1999 có 4.212 các thiên tai được xác định là thiên tai lớn thì cho đến nay 2000-2019 có trên 7.348 thiên tai.
Trong đó loại hình thiên tai xảy ra nhiều nhất là lũ với 3.254 lượt, chiếm 40%. Việt Nam của chúng ta nằm trong vòng bão của Tây Nam Thái Bình Dương, một trong những quốc gia có rủi ro thiên tai cao nhất.
Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho hay, theo các thống kê, xu hướng cực đoan của thời tiết, khí hậu trên toàn cầu đang tăng lên. Đảng, Nhà nước đã quan tâm đã chỉ đạo các chương trình nghiên cứu dự báo lũ ống, lũ quét các tỉnh miền núi, Tây Nguyên và miền Trung; thứ hai là chương trình điều tra tai biến địa chất, cảnh báo sạt lở ở các khu vực vùng núi, Tây Nguyên, Tây Bắc và miền Trung bắt đầu từ 2012.
Về các vụ việc xảy ra vừa qua, Bộ trưởng cho rằng phải có nghiên cứu độc lập đánh giá của các cơ quan khoa học, cơ quan quản lý. Hiện trạng của tất cả các điểm vừa rồi xảy ra sạt lở là do tổ hợp các dạng thiên tai như 4 cơn bão liên tiếp trong đó cơn bão số 9 mạnh nhất trong 20 năm qua hết sức nguy hiểm, lượng mưa vượt qua các chỉ số đo lịch sử, như Quảng Nam có mưa tới 500mm một ngày, có nơi trong suốt giai đoạn đó từ 2.000 đến 4.000mm.
Cũng theo ông Hà, các số liệu cho thấy các điểm sạt lở như ở trạm kiểm lâm 67, Trà Leng, Trà Vân, Phước Lộc (Phước Sơn), đoàn 337, Rào Trăng 3… ở độ cao từ 300-900m, nên nếu ở đây nếu chúng ta kết luận là do thuỷ điện thì ở đây chưa có vấn đề do thủy điện.
"Không nên đưa ra các suy đoán mà phải dựa trên cơ sở khoa học, toàn bộ khu vực này nằm trong đứt gãy địa chất, do phong hóa, đất cát sét sỏi độ gắn kết rất thấp. Nó nằm trên địa hành địa hình dốc, trọng lực trượt và độ dốc của sông suối, điều này luôn luôn nằm trong động thái địa chất kiến tạo là đứt gãy do tai biến địa chất có hình thành" - ông Hà nói.
Theo ông Hà, quá trình địa chất đó làm cho đất đá bị nát vụn, cộng thêm lượng mưa lớn gia tăng trọng lượng trượt đất.
Cũng theo Bộ trường Bộ Tài nguyên và Môi trường, thời gian qua, nhiều nơi đã trồng rừng phủ xanh nhiều khu vực. Khi đánh giá lỗi phải xem lại từ khâu thiết kế.
"Mặc dù hồ chứa miền Trung không có khả năng cắt lũ, nhưng sự điều tiết rất nhịp nhàng, chặt chẽ, khoa học nó cũng cắt giảm được lũ ở phía dưới từ 30-70%. Tất nhiên, hồ chứa ở miền Trung không phải hồ chứa có quy mô và dung lượng để có thể cắt được đỉnh lũ nhưng điều này cho thấy nếu nói về nguy cơ và độ ngập ở hạ lưu thì thời gian vừa qua các hồ chứa đạt được mục tiêu ấy" - ông Hà nói.
Không nên khẳng định sạt lở đất là lỗi do thuỷ điện
Trao đổi với một số ý kiến cho rằng nguyên nhân sạt lở đất là do thủy điện nhỏ, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói: "Không phải do thủy điện nhỏ".
Theo ông Hà, lỗi là do chúng ta không phân tích được lợi ích, phân tích tính năng thiết kế hiệu quả của công nghệ, nếu chúng ta tính toán, thiết kế được các công trình này hài hoà với tự nhiên và thực tế chúng ta có thể làm được thì chúng ta vẫn có thể duy trì được nguồn điện năng nhưng không phải làm biến đổi quá lớn đến tự nhiên.
"Tất nhiên cũng cần có đánh giá chuyển đổi mục đích sử dụng rừng thế nào? Nhất là khi dân số tăng trưởng lên hơn 100 triệu dân. Cần tính toán chức năng, khu vực rừng cần phải giữ, cần bảo vệ đó là rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, rừng tự nhiên" - ông Hà cho hay.
Cũng theo ông Hà, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội rất tâm huyết, chỉ ra nguyên nhân cốt lõi, sâu xa và chỉ ra thách thức, hiện trạng cũng như tư duy trong lựa chọn các mô hình phát triển. Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần nhấn mạnh không đánh đổi môi trường lấy kinh tế.
Lúc này dù còn nhiều ý kiến khác nhau nhưng Bộ trưởng cho rằng cần sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường, đầu tư nguồn lực để thực hiện các mục tiêu môi trường trong thực tế. Ông Hà phát biểu và kêu gọi các đại biểu ủng hộ, bấm nút thông qua dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi).
