Nguy hại sức khỏe từ nguồn giếng khoan bị ô nhiễm

Dùng nước giếng khoan gần khu nghĩa địa

Nguồn nước sạch cung cấp cho người dân thành phố chủ yếu do Tổng Công ty cấp nước Sài Gòn TNHH MTV (Sawaco) cung cấp, với tổng công suất khoảng 1,8 triệu m3/ngày đêm. Hiện nguồn nước sạch đã được cung cấp trên toàn bộ 19 quận – huyện và một phần các quận 12, Bình Tân, Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi trên địa bàn thành phố.

Tính đến 7.2016, tỷ lệ hộ dân được sử dụng nguồn nước sạch tại TPHCM đạt 91,13%; còn lại 168.635 hộ (chiếm tỷ lệ 8,87%) chưa tiếp cận được nguồn nước sạch, người dân phải sử dụng nguồn nước tự khai thác (chủ yếu nước giếng khoan, giếng đào), để dùng trong sinh hoạt. Thậm chí, một số khu vực do chưa có nguồn nước máy và một phần do thói quen nên nhiều năm qua người dân ở khu vực gần những nghĩa địa trên địa bàn TPHCM vẫn nhắm mắt dùng nước giếng khoan dù không biết chất lượng thế nào.

Khu vực nghĩa trang Bình Hưng Hòa có gần 50 hộ dân với 200 nhân khẩu, đa phần làm lao động phổ thông. Dù cách không xa tuyến ống cấp nước trên đường Tân Kỳ Tân Quý, song những năm qua nhiều hộ dân nơi đây vẫn phải tiếp tục dùng nước giếng khoan. Ông Linh - nhà trong khu vực nghĩa trang Bình Hưng Hòa cho biết, vào mùa nắng nước giếng thường bốc mùi tanh và thỉnh thoảng xuất hiện tình trạng đóng váng. “Nước giếng bơm lên có màu vàng vàng và cả cát. Nước sinh hoạt vẫn xài nước giếng, còn nước uống thì mua nước bình” – ông Linh nói.

Mặc dù đã có nước máy nhưng gia đình bà Nguyễn Thị Hạnh (xã Đông Thạnh, huyện Hóc Môn) vẫn chủ yếu dùng nước giếng khoan ngay sát bên những nấm mồ. Ảnh: M.Quân

Theo ghi nhận, nhiều gia đình tại khu vực nghĩa trang Bình Hưng Hòa vẫn dùng nước giếng khoan sâu chỉ vài chục mét, có người khoan chưa đến 30m. “Nước giếng chủ yếu dùng để tắm giặt thôi. Còn nấu ăn với uống thì cứ mua nước bình hoặc xách xô đi xin từ các nhà dùng nước máy bên kia đường”- bà Th, nhà tại khu vực nghĩa trang Bình Hưng Hòa cho hay.

Đi vào đường Bùi Công Trùng (khu phố 4, xã Đông Thạnh, huyện Hóc Môn), chúng tôi không khỏi ngạc nhiên khi thấy giữa khu vực dân cư đông đúc lại xen lẫn với các ngôi mộ. Giật mình khi thấy một phụ nữ đang thản nhiên ngồi rửa rau từ vòi nước giếng khoan ngay sát bên những nấm mồ.

Khi được hỏi thì người phụ nữ tên Nguyễn Thị Hạnh (70 tuổi), trả lời tỉnh bơ: “Nhiều năm qua, bà con tụi tôi ai cũng khoan giếng để lấy nước xài, thấy có bị sao đâu”. Theo bà Hạnh, nước máy đã có từ vài tháng nay nhưng vẫn sử dụng nước giếng khoan để tiết kiệm kinh phí. “Hai vợ chồng tôi không có con cái nên không có nơi nương tựa. Căn nhà đang ở cũng phải đi thuê. Từ khi có nước máy gia đình tôi chỉ dùng để nấu cơm. Hàng ngày hai vợ chồng bán nước mía lời được mấy chục ngàn, nếu mà xài nhiều nước máy thì tiền đâu mà trả” – bà Hạnh chia sẻ.

Tấm bông gòn chuyển màu bẩn sau khi lọc từ giếng khoan ngầm. Ảnh: Tr.Phan

Nơi ngóng nước máy, nơi có lại không dùng

Tại khu vực ấp 6A, xã Bình Mỹ, huyện Củ Chi, nơi có đường ống nước đi qua từ đầu năm nay, tuy nhiên các hộ dân vẫn đang trông ngóng nước sạch từng ngày. Nhiều hộ dân phải mua bộ lọc mất 3 triệu đồng, nhưng do nguồn nước giếng bị ô nhiễm nặng nên chỉ giảm độ đục, còn mùi hôi thì vẫn còn. “Nếu cứ xài nước này thì khỏi nói ai cũng biết rước bệnh vào người, chỉ có điều là không biết có bị ung thư hay không? Chúng tôi chỉ hạn chế bệnh bằng cách mua nước bình lọc về uống” - một người dân tại đây cho biết.

Còn theo người dân ở khu phố 5, phường Thanh Xuân Q.12, mặc dù đường ống nước đã chạy trước nhà hơn mấy tháng nay nhưng công ty cấp nước vẫn chưa lắp đặt đồng hồ dẫn nước vào nhà cho người dân sử dụng. Anh Nguyễn Văn Chánh - người dân tại đây - cho biết: “Chúng tôi đã điện lên công ty cấp nước nhiều lần nhưng đến nay vẫn chưa có nước máy dùng”. Trong khi đó, nhiều hộ dân ở xã Vĩnh Lộc A, huyện Bình Chánh nghe nói cuối năm 2016 lắp ống nước nhưng đến nay vẫn chưa thấy làm. Các hộ dân nơi đây hàng ngày phải dùng nước giếng khoan nhiễm phèn.

Trong khi đó, theo Sawaco, tại nhiều địa bàn đã có nước sạch, song do thói quen hoặc để tiết kiệm chi phí, không ít người dân một số quận 8, 9, 12, Bình Tân, Gò Vấp, Tân Bình, Tân Phú, Thủ Đức, Bình Chánh, Củ Chi, Hóc Môn, Nhà Bè vẫn sử dụng nguồn nước ngầm tự khai thác.

Lý giải việc có nước máy nhưng ít dùng, anh Lê Văn Biên (ấp Trung Lân, xã Bà Điểm, huyện Hóc Môn) cho biết, dùng nước máy mỗi tháng phải đóng vài trăm ngàn nên gia đình anh hạn chế sử dụng. “Tháng đầu có nước máy xài thích thật nhưng mỗi khi đóng tiền thì xót quá. Gia đình còn nhiều khó khăn, mỗi tháng bỏ mấy trăm ngàn đóng tiền nước thì lãng phí quá. Do đó, gia đình tôi chủ yếu sử dụng nước giếng khoan” - anh Biên cho biết. Tương tự, các hộ dân dọc các đường Tân Chánh Hiệp 25, Tân Chánh Hiệp 13, Tân Chánh Hiệp 21 (P.Tân Chánh Hiệp, Q.12), dù có nước sạch nhưng nhiều tháng nay vẫn không chịu dùng với lý do sử dụng nước giếng khoan để tiết kiệm chi phí.

Ngoài lý do tiết kiệm chi phí, nhiều hộ dân không xài nước máy còn xuất phát từ nguyên nhân tại một số nơi, nguồn nước máy thường xuyên bị đục và có mùi hôi. Anh Nguyễn Viên Anh (phường Tân Hưng Thuận, Q.12), phản ánh: “Một tháng mà mất 10 ngày nước đen như nước cống, bơm lên đầy hồ chứa rồi phải xả bỏ, riết không dám xài”. Trong khi đó, anh Phan Văn Hùng (đường Đông Hưng Thuận 23, phường Đông Hưng Thuận, Q.12) cho rằng: “Nước máy nhà tôi thường xuyên đục bẩn có màu vàng. Tôi không hiểu mình bỏ tiền ra mua nước sạch hay nước bẩn nữa. Nhiều lần đã phản ánh đến ngành cấp nước nhưng chưa có hiệu quả”.

Nước máy một số nơi thỉnh thoảng vẫn xảy ra hiện tượng bẩn. Ảnh: Tr.Phan

Nguồn nước giếng khoan chứa chất có thể gây ung thư

Đáng nói nguồn nước ngầm tại TPHCM đang cạn kiệt dần và ô nhiễm nghiêm trọng, trong nước ngầm chứa hàm lượng một số chất độc hại khá cao gây nguy hại đến sức khỏe người sử dụng. Qua giám sát chất lượng nguồn nước ngầm của Trung tâm Y tế Dự phòng TPHCM trong 8 tháng đầu năm 2016 cho thấy: Các mẫu nước giếng hộ dân hầu như có độ pH thấp, tỷ lệ mẫu không đạt là 41,62% (82/197 mẫu không đạt); Hàm lượng Amoni trong nước giếng cao vượt giới hạn cho phép (9,14%), các điểm không đạt nằm tại quận 12, Gò Vấp, Tân Bình, Tân Phú, Hóc Môn; một số điểm không đạt hàm lượng sắt tổng số (2,03%) tại Quận 12, Hóc Môn; 4,06% mẫu không đạt chỉ tiêu vi sinh…

Theo Trung tâm Y tế Dự phòng, các chất không đạt trong nguồn nước ngầm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người sử dụng. Cụ thể như: Độ pH thấp về cơ bản không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Tuy nhiên, pH thấp làm tăng tính axit trong nước, làm ăn mòn kim loại trên đường ống, vật chứa và tích lũy các ion kim loại gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, làm mau hỏng vải, quần áo khi giặt… Mặt khác, pH thấp còn gây ngứa khi tắm gội, gây hỏng men răng, và có thể tạo điều kiện xuất hiện các bệnh ngoài da. Đối với hàm lượng sắt có nhiều trong nước sẽ làm cho thực phẩm biến chất, thay đổi màu sắc, mùi vị; làm giảm việc tiêu hóa và hấp thu các loại thực phẩm, gây khó tiêu…

Đặc biệt, nước ngầm có hàm lượng amoni cao biểu thị nước đã bị ô nhiễm chất hữu cơ có nguồn gốc nitơ (nước thải, phân bón, chất thải từ chuồng trại chăn nuôi…). “Amoni trong nước ngầm khi gặp oxy trong không khí chuyển hóa thành Nitrat và Nitrit. Nitrat và Nitrit khi vào cơ thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe, gây nên hiện tượng methemoglobin (thiếu ô-xy trong máu), đặc biệt là khi kết hợp với các axit amin trong cơ thể còn tạo thành chất nitrosamine gây ung thư” - một bác sĩ trong nhóm khảo sát của Trung tâm Y tế Dự phòng TPHCM cho biết.

Riêng với nước ngầm nhiễm vi sinh (E. coli và Coliforms) do nước thải thấm vào mạch nước ngầm, nước từ trên mặt đất chảy tràn xuống giếng hoặc do quá trình lưu chứa nước chưa đảm bảo vệ sinh. E. coli và Coliforms là những nhóm vi khuẩn định danh, khi chúng hiện diện trong nước chứng tỏ nguồn nước đã bị nhiễm phân người hoặc phân súc vật, và có thể dẫn đến việc nguồn nước có thể nhiễm những vi khuẩn đường ruột khác (tả, lỵ thương hàn…). Việc sử dụng nước nhiễm vi sinh có thể gây ra các bệnh đường ruột, tiêu chảy cấp, một số trường hợp có thể gây nên suy thận, nhiễm khuẩn huyết...