Mà cũng lạ, ở đây chẳng ai trồng được, dù tôi đã hướng dẫn kỹ thuật trồng, cách chăm sóc cho họ”, anh Phạm Văn Tạo (46 tuổi, ở thôn Bỉnh Đức, xã Tây Vinh, huyện Tây Sơn) - người trồng được đào Nhật Tân duy nhất ở Bình Định hào hứng khoe.
Đào xứ Bắc “làm dâu” đất võ
Nhắc đến hoa đào, người ta nghĩ ngay đến xứ Bắc. Tuy nhiên, với lòng say mê, hơn 30 năm qua, anh Tạo đã chăm chút cho loại cây này bung hoa đúng dịp Tết để làm cho mùa xuân ở miền “đất võ trời văn” càng thêm náo nức, rộn ràng. Giống đào anh đang trồng chính là loại bích đào Nhật Tân nổi danh xứ Bắc.
Cơ duyên anh Tạo đến với cây đào là từ thú trưng đào vào dịp Tết của cha anh. Trước đây, cha anh lấy vợ ngoài Thanh Hóa và có một thời gian sinh sống nơi quê vợ. Vì thích hoa đào nên mỗi dịp Tết, ông cụ đều ra thủ đô chọn mua một cành đào về trưng. Năm 1986, ông về tỉnh Gia Lai sinh sống và không quên mang theo hai gốc đào nhỏ ghé quê nhà Bình Định cho cậu con trai chăm sóc.
Được cha “giao nhiệm vụ”, anh Tạo chăm sóc kỹ từng ngày. Chẳng ai ngờ rằng hai gốc đào khẳng khiu lại lớn lên từng ngày dù khí hậu nơi đây chẳng hợp với cây đào. Sau đó, anh học cách nhân giống cây đào bằng cách chiết cành và học hỏi thêm kinh nghiệm trong một chương trình hướng dẫn chăm đào được phát trên Đài Tiếng nói Việt Nam.
Những ngày đầu nhân rộng nhánh đào, anh Tạo gặp khá nhiều trở ngại. Một phần bởi thiếu kinh nghiệm, phần thì các loại sâu bệnh hại thân đào khiến nhựa tứa ra làm cạn kiệt sức sống. Nhất là khí hậu không tương thích, miền Trung nắng gió thất thường, bão lụt triền miên. Mà đào là giống nắng không ưa, mưa không chịu. Nắng quá hay mưa quá đều có hại cho đào.
Loay hoay mất một thời gian, anh đã tìm ra được bí quyết ghép thành công để có được những cây bích đào Nhật Tân sinh trưởng tốt ngay trên vườn của mình. Để có cành đào đẹp, anh phải thường xuyên ngắt đọt, kéo dãn nhánh để gốc tỏa nhánh ra vun đầy. Anh bảo, nếu làm không khéo, đào đẻ nhánh ít, cây suông đuột thì coi như hỏng dáng đào xuân.
Nhưng điều làm anh Tạo đau đầu là chẳng thể nào bắt những cây đào đó ra hoa được, dù đã thử đủ mọi cách. Sau nhiều ngày suy ngẫm lý giải nguyên nhân thất bại, anh mới nhận ra rằng những kiến thức, kinh nghiệm đã học là không sai, nhưng áp dụng y nguyên như vậy trên những cây đào của mình là không phù hợp, vì đào của anh trồng thời tiết khác xứ Bắc.
Biết được nguyên nhân chính nằm ở sự khác biệt về khí hậu, anh lại tiếp tục áp dụng những kiến thức đã học, nhưng làm một cách linh hoạt, có gia giảm, thêm bớt. Và rồi, những cây đào đã không phụ anh. Năm 1990, tỷ lệ ra hoa đạt tới 80%. Hoa đào có màu sắc đẹp không thua kém gì đào trồng ngoài Hà Nội. Hoa lại để được lâu hơn so với những cành đào mang từ ngoài Bắc vào vì được nảy đâm nụ, nở hoa ngay trong khí hậu của nơi này.
Với anh Tạo, muốn cho đào ra hoa đúng vào ngày Tết, không thể cứ cứng nhắc chọn một ngày nào đó trước Tết để xuống lá, mà việc xuống lá phải tùy theo thời tiết cụ thể và tùy vào trạng thái của từng cây đào. Tức là trong một vườn đào, mỗi cây đào sẽ có thời gian xuống lá riêng biệt, không cây nào giống cây nào. Đó chính là bí quyết để đến nay anh đã thành công trong việc cho đào nở hoa đúng vào ngày Tết. Và cũng vì bí quyết đó mà khi có người ở xa gọi điện tới đề nghị cho họ biết ngày nào nên xuống lá đào, anh không dám nhận.
“Không phải là tôi giấu nghề. Mà vì trong vườn đào nhà, tôi còn phải theo dõi rất kỹ tình trạng của từng cây và thời tiết, cũng như dựa theo chế độ đã chăm sóc, bón phân cuối cùng rồi mới chọn thời điểm nào cần phải xuống lá. Do vậy, tôi không dám chỉ cho người ta khi không biết được tình trạng cụ thể cây đào của họ, vì cây đó được trồng ở những nơi ít nhiều có sự khác biệt về khí hậu so với vườn nhà tôi”, anh Tạo tâm sự.
“Tâm huyết nên mới trồng được”
Cứ mỗi độ xuân về, người người lại háo hức đến đây tìm mua những cành bích đào Nhật Tân thật đẹp. Theo anh Tạo, đầu tháng Chạp, khách bắt đầu đến vườn đào chỉ gốc đặt cành. Sau đó, anh ghi tên rồi để trong túi ni lông treo trên cành đào để đánh dấu là “hoa đã có chủ”.
Tầm 25 tháng Chạp, khách đến đông để lấy cành đã đặt, mỗi ngày vườn anh đón vài ba chục khách. Họ đa phần là người quê gốc xứ Bắc, sống ở Bình Định. Năm nào cũng vậy, họ lên đến tận nơi mua đào mang về trưng trong dịp Tết, để khuây khỏa nỗi nhớ quê nhà.
Anh Tạo bảo, để kiếm được một cành đào như ý chơi Tết là cả một vấn đề, không phải năm nào cũng có đào đẹp để mua nên khách hàng thường đến sớm nhìn ngắm kỹ lưỡng, cành có thế đẹp, chắc chắn rằng nụ hoa tươi thì mới chọn. Vì thế mà với anh, từ động tác khoanh vỏ đúng thời hạn, đến bón phân hữu cơ, mớm nước cho đào sinh nụ là cả một hành trình gian nan, đòi hỏi lòng kiên nhẫn.
Trước khi gửi gắm đào cho khách, sau công đoạn cắt cành, anh Tạo tiến hành thui gốc để nhựa cây khỏi thoát ra ngoài, tập trung dinh dưỡng còn lại trong thân nuôi búp và hoa. Hoa đào giữ được từ 10 đến 15 ngày tùy theo cách chăm sóc của người chơi và nở đến khi hết búp mới thôi.
“Đào chuộng nước và đặc biệt phải là nước ngọt. Muốn giữ sắc đào lâu phai thì bỏ thêm viên vitamin B1 hoặc ít đường cát vào, đào sẽ vắt cạn sức mình bung nở những sắc màu tươi thắm”, anh Tạo chia sẻ.
Một điều lạ là nhiều người ở cùng thôn Bỉnh Đức vì thích thú với loại đào này nên thử nhân giống đào từ vườn anh Tạo về trồng. Tuy nhiên, không một ai thành công dù đã được anh Tạo hướng dẫn kỹ thuật cũng như cách chăm sóc.
“Anh Tạo cầm tay chỉ việc cho từng người muốn nhân giống đào này nhưng chẳng ai thành công cả. Có lẽ, hoa đào xứ Bắc trồng ở nơi lạ nước, lạ đất, lạ khí hậu thì rất khó, nhưng anh Tạo có duyên cùng với bao chắt chiu, tâm huyết nên mới trồng được”, anh Nguyễn Thanh Hạnh, hàng xóm anh Tạo, chia sẻ.
Với số lượng khiêm tốn chỉ hơn 100 gốc nên đào của anh Tạo chỉ đủ cho những khách quen. Với giá thành dao động từ 100.000 đến 500.000 đồng một cành, mỗi năm anh thu nhập tiền bán đào từ khoảng 20 triệu, góp vào lo việc gia đình.
Hơn 30 năm gắn bó với đào cũng cho anh được những niềm vui về vật chất và cả tinh thần. Điều đó như một sự khích lệ để anh tiếp tục nhân giống đào, loại hoa nhiều tiềm năng và triển vọng, góp sắc xuân trên miền đất võ.
