Hai cái chết trẻ
Phượt thủ đầu tiên tử vong là một cô gái - Nguyễn Thị Quỳnh, 32 tuổi, bị nước lũ bất ngờ dâng cao cuốn trôi khi cô băng qua một con suối với bề ngang ban đầu chỉ rộng khoảng 10m gần thác Yavly (thuộc xã Phan Dũng, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận). Quỳnh bị lũ cuốn trôi mất tích vào ngày 7.10.2017, đến ngày hôm sau mới tìm thấy thi thể.
Như vậy là trong khoảng 8 tháng, từ ngày 7.10.2017-12.5.2018, đã có hai phượt thủ tử vong khi trekking Tà Năng – Phan Dũng. Cái chết của Thi An Kiện hiện chưa được xác định rõ nguyên nhân cụ thể, nhưng lí do thì đã rõ: Kiện bị lạc nhóm tại một ngã ba với một lối dẫn đến thác Yavly nơi phượt thủ Nguyễn Thị Quỳnh tử vong năm 2017, còn một lối dẫn đến thác Lao Phào cùng thuộc xã Phan Dũng – chính là nơi đã tìm thấy thi thể của Thi An Kiện sau chín ngày tìm kiếm.
Theo xác định, cung đường trekking mà Kiện cùng nhóm bạn từ đỉnh đi xuống về phía huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận có cự li 60km. Ngay khi Kiện bị lạc nhóm mọi người đã tìm kiếm, và sau đó huy động thêm các lực lượng gồm 80 porter (người mang vác cho các chuyến đi leo núi) và phượt thủ, 20 công an, 4 kiểm lâm, 2 flycam và chó đánh hơi nhưng phải 9 ngày sau mới tìm thấy thi thể ở tầng thứ tư thác Lao Phào.
Tà Năng – Phan Dũng không hiểm trở nhưng rất hiểm nguy
Anh Nguyễn Chí Bình – một người chuyên tổ chức các nhóm trekking Tà Năng – Phan Dũng – từng chia sẻ với tôi: “Cung Tà Năng – Phan Dũng vào đúng mùa rất đẹp, địa hình không quá hiểm trở nhưng có những cự li dài đòi hỏi phải có sức khỏe và sức bền”. Nhiều phượt thủ chinh phục Tà Năng – Phan Dũng nhiều lần và cũng từng chinh phục Phan Xi Păng (cao 3.143m; cự li đi và về khoảng 30km) Bạch Mộc Lương Tử (cao 3.046m; cự li đi và về khoảng 30km) trên dãy Hoàng Liên Sơn hay Bidoup (cao 2.287m; cự li đi và về hơn 30km) ở Lâm Đồng nhận xét rằng: Tà Năng – Phan Dũng không hiểm trở, đường dốc lài nhiều hơn dốc cao và đứng. Tuy nhiên, sự nguy hiểm của cung này chính là ở chỗ thấy “bình thường”.
Điểm nguy hiểm thứ nhất là cung Tà Năng – Phan Dũng rất nhiều đường mòn hao hao nhau (rất khác với các cung leo những ngọn núi kể trên hầu như chỉ có đường mòn độc đạo nên yên tâm cứ đi là đến), nếu đi một mình không có người thông thuộc dẫn, hay nhóm tự đi lại ít quen đường, thì rất dễ bị lạc. Trên thực tế, trong vài năm trở lại đây đã có hàng chục đoàn và cá nhân với số lượng hàng trăm người bị lạc mà đa phần là trên đường từ đỉnh xuống của ngày trekking cuối cùng.
May mắn nhất trong những lần lạc lối ấy thì cá nhân hoặc cả nhóm chịu qua đêm trong rừng chờ sáng hôm sau mới tìm đường xuống núi, hoặc nhờ lực lượng cứu hộ. Điểm nguy hiểm thứ hai là khi đã lạc vào các đường mòn rẽ nhánh ở Tà Năng – Phan Dũng thì càng đi càng xa càng tách rời đoàn hoặc lối mòn đúng ra phải đi. Khi ấy, những còi hiệu hay tiếng hú.v.v… bị rừng núi và cây cối ngăn trở khó mà nghe thấy nhau được. Đây chính là tình huống thất lạc của Thi An Kiện và dẫn đến cái chết bi thương của chàng trai trẻ.
Nhưng trong trường hợp dẫn đến tử vong của Nguyễn Thị Quỳnh thì sự nguy hiểm nằm ở khía cạnh khác. Theo các phượt thủ nhiều kinh nghiệm trekking cung Tà Năng – Phan Dũng, những con suối và thác ở khu vực này có đặc điểm là từ trạng thái bình thường chuyển sang trạng thái nước lũ dâng cao, chảy mạnh và xiết trong một thời gian cực nhanh mà nếu không có kinh nghiệm kịp thoát thì rất dễ bị nước lũ cuốn trôi. Nguyễn Thị Quỳnh bị lũ cuốn khi qua dòng suối chỉ rộng chừng 10m, thế nhưng chỉ trong vài giây nước lũ thay đổi và cuốn cô ra đi mãi mãi.
Hai cái chết và thêm một lần cảnh tỉnh
Cả Quỳnh và Kiện là hai người còn trẻ và có sở thích đi phượt chinh phục các cung đường rừng núi. Công bằng mà nói, vẻ đẹp của cung Tà Năng – Phan Dũng qua các chùm ảnh lan tỏa trên mạng khiến không ít người trẻ hào hứng. Tuy nhiên, từ sự hào hứng tiến đến thực hiện chuyến đi là cả một hành trình cần phải chuẩn bị chu đáo và không được chủ quan, ỷ lại dù cho là thuê Cty du lịch tổ chức tour với sự trợ giúp của nhiều porter chuyên nghiệp giỏi nghề.
Thứ nhất là nhóm đi không nên quá đông, và lực lượng cần có sự đồng đều tương đối về sức khỏe (trung bình trở lên) và sức bền. Khi đã quyết định đi theo cự li 60km hoặc hơn thì sức bền và sự chuẩn bị kĩ về kĩ năng sinh tồn là rất quan trọng, cùng với bản lĩnh của người trưởng nhóm/người dẫn đường và ý chí của các phượt thủ. Một bài học đắt giá là trường hợp 20 sinh viên bị lạc trên núi Bà Đen vào tháng 1.2015 đã trải qua một đêm hoảng loạn vì nhiều người sức khỏe yếu, tâm lí yếu và dễ hoảng loạn, thiếu ý chí đồng lòng.
Một yếu tố quan trọng hàng đầu khi tổ chức các chuyến trekking là không tùy tiện rẽ ngang rời nhóm vì say mê chụp cảnh đẹp, selfie hay tò mò khám phá dọc đường. Nếu nhóm có sự cách biệt về khoảng cách thì thỉnh thoảng nên dừng lại đợi trên tuyến đường chính chứ không được rẽ. Kỉ luật đội nhóm và tinh thần tập thể phải được đề cao hơn các sở thích hay quyền lợi cá nhân trong chuyến đi. Những sự cố, tai nạn trong các chuyến trekking, leo núi thường rơi vào các tình huống “sai một li đi một dặm” nhiều khi không thể cứu vãn. Điều này thì nhà tổ chức hoặc người dẫn đường phải luôn lưu tâm và tỉnh táo để tránh sai sót hay sự cố đáng tiếc xảy ra.
Trekking Tà Năng – Phan Dũng là một chuyến đi du ngoạn nhưng có tính thử thách không ít: Thử thách về sức khỏe, sự chuẩn bị, các kĩ năng sinh tồn và đặc biệt là ý thức tổ chức kĩ luật về đội nhóm và tinh thần tập thể.
