1. Vaccine rất quan trọng trong phòng ngừa bệnh tật, nhưng không có loại vaccine nào là an toàn 100%. Mỗi loại có những tác dụng phụ khác nhau và một số tác dụng phụ có thể gây tử vong. Nhưng tin tốt là các tác dụng phụ nghiêm trọng đều hiếm gặp. Đa phần trẻ đều có thể tiếp nhận các loại vaccine thông thường mà hầu như không gặp vấn đề gì. Điều quan trọng là phải nhận ra được khi nào một phản ứng nghiêm trọng xảy ra để có thể tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời.
Những thông tin mà bác sĩ Robert W. Sears đưa ra trong cuốn sách còn làm sáng tỏ nhiều điểm còn chưa được biết đến về vaccine. Mấy ai hiểu được câu nói một loại vaccine có hiệu quả 90% nghĩa là gì, hoặc biết được có những loại vaccine bảo việc người tiêm khỏi bị nhiễm bệnh, nhưng cũng có những loại giúp làm giảm triệu chứng, khiến căn bệnh nhẹ đi rất nhiều. Cuốn sách cũng đề cập đến những vấn đề còn chưa được biết rõ và đang được bàn luận đối với vaccine như thủy ngân, tự kỷ và việc sử dụng mô động vật trong vaccine. Các bậc cha mẹ không chỉ cần hiểu rõ vaccine có tác dụng như thế nào, mà còn cần biết được những biến chứng gì có thể xảy ra. Sự thấu hiểu ấy không phải để thúc đẩy sự nghi ngại trước vaccine.
Trên thực tế, vaccine còn có thể giúp nâng cao sự tin tưởng vào phương pháp này, cũng như cải thiện sự an toàn cho người được tiêm. Vì suy cho cùng, lợi ích mà vaccine đem lại thường lớn hơn những tác dụng phụ có khả năng xảy ra; và khi hiểu được những tác dụng phụ, các bậc cha mẹ sẽ sẵn sàng phối hợp với bác sĩ để xử lý những trường hợp hãn hữu ấy. Nói một cách ngắn gọn, sự hiểu biết chính là cầu nối thực sự giữa các bậc cha mẹ và người thầy thuốc, giữa sức khỏe của trẻ và các biện pháp can thiệp thích hợp.
Xin lược trích phần viết về bệnh do virus Corona và vaccine virus Corona trong cuốn sách này để bạn đọc có thể tham khảo.
2. Tại thời điểm cuốn sách này được viết, các loại vaccine virus corona vẫn chưa được cấp phép chính thức. Hơn 130 loại vaccine virus corona đang được nghiên cứu, khoảng 64 loại đã bắt đầu được thử nghiệm trên người và 20 loại đã bước vào giai đoạn cuối của việc thử nghiệm. Tôi muốn cung cấp một số thông tin cơ bản để bạn có thể hiểu về căn bệnh và đánh giá vaccine phòng ngừa nó.
Bệnh do virus corona
Một lời giải thích hoàn chỉnh về căn bệnh này nằm ngoài phạm vi của cuốn sách. Nhìn chung, đây là một loại virus gây sổ mũi và ho nhẹ ở phần lớn trẻ sơ sinh và trẻ em bị nhiễm. Thật may là đại dịch này gây ra không nhiều tổn hại cho trẻ em. Điều này cũng đúng với phần lớn đối tượng thanh niên và trung niên khỏe mạnh. Tuy nhiên, với người cao tuổi hay những người có bệnh mạn tính, bệnh này có thể rất nghiêm trọng và thậm chí còn gây tử vong. Số ca tử vong trên toàn thế giới vì bệnh dịch này là một tấn bi kịch và khi tôi viết những dòng này, chúng ta vẫn chưa biết được khi nào nó sẽ kết thúc. Vaccine virus corona
Có năm loại vaccine virus corona đang được triển khai:
• Vaccine mRNA. Loại này sử dụng một công nghệ hoàn toàn mới. Các virus đã biến đổi gen (thường là các virus adeno) được thiết kế để tạo ra các RNA thông tin (mRNA) có khả năng bắt chước mã di truyền của các protein gai trên virus corona. Các sợi mRNA này được lấy ra khỏi các virus adeno và được đưa vào các giọt chất béo nhỏ trong dung dịch. Khi được tiêm vào cơ thể, các giọt chất béo này xâm nhập vào tế bào và giải phóng mRNA. Sau đó, loại RNA này (tương tự DNA mà mọi sinh vật sống sử dụng để làm mã di truyền) sẽ lập trình cho các tế bào của chúng ta bắt đầu tạo ra các protein giống như protein gai của virus corona. Các protein này được giải phóng vào cơ thể người và hệ miễn dịch của chúng ta sẽ đáp ứng với nó, tạo ra các kháng thể. Pfizer và Moderna là hai ví dụ của vaccine loại này.
• Vaccine DNA dùng vector là virus. Đây cũng là một công nghệ mới. Loại vaccine này chứa các virus adeno đã biến đổi gen và được thiết kế để mang theo các sợi DNA chứa mã di truyền của các protein gai trên virus corona (thay vì mRNA như loại trên). Các virus adeno này xâm nhập tế bào của chúng ta, đi đến phần nhân nơi có DNA và giải phóng DNA nhân tạo. Tế bào của chúng ta sau đó sẽ đọc các mã DNA của protein gai, rồi bắt đầu sản sinh ra các protein gai của virus corona. Kết quả cũng sẽ giống như loại vaccine ở trên. Oxford/AstraZeneca và Johnson & Johnson là hai vaccine thuộc loại này. Phiên bản Oxford/AstraZeneca là vaccine COVID đầu tiên được chấp thuận ở Việt Nam vào đầu năm 2021. Tại thời điểm tôi viết những dòng này, vaccine loại này được dự kiến bắt đầu sử dụng vào tháng 4.2021.
• Vaccine nguồn gốc protein. Loại này chứa protein gai đã được biến đổi gen để bắt chước các protein gai của virus corona. Khi tiêm, hệ miễn dịch của chúng ta sẽ đáp ứng với nó để tạo ra kháng thể. Một số loại vaccine tiêu chuẩn được sản xuất theo cách này. Novavax và GlaxoSmithKline hiện đang phát triển loại vaccine này.
Một công ty Việt Nam cũng đã bắt đầu thử nghiệm trên người loại vaccine nguồn gốc protein có tên Nanocovax. Nếu được chấp thuận, có khả năng nó sẽ được hoàn thành tại thời điểm cuối năm 2021.
• Vaccine bất hoạt. Với loại này, toàn bộ mầm bệnh virus corona sẽ bị tiêu diệt, đưa vào một dung dịch và tiêm vào cơ thể nhằm tạo ra đáp ứng miễn dịch trực tiếp, giống như cách sản xuất một số loại vaccine cho trẻ em. Nhiều công ty ở Trung Quốc và Ấn Độ hiện đang triển khai loại này.
• Vaccine sống. Loại vaccine này sử dụng virus corona sống để tạo ra khả năng miễn dịch, giống với một số loại vaccine virus sống hiện hành của chúng ta. Chưa có vaccine nào loại này tiến gần đến việc được chấp thuận.
3. Nhiều người trên khắp thế giới hiện đang chờ đợi vaccine virus corona và luôn sẵn lòng tiếp nhận nó ngay khi có thể. Nhưng chúng ta cũng phải tin tưởng vào quy trình khoa học, và khoa học thì không phải lúc nào cũng có thể vội vã. Có rất nhiều câu hỏi quan trọng mà khoa học cần trả lời khi chúng ta bắt đầu sử dụng vaccine virus corona: 1. Chúng ta vẫn chưa biết đủ nhiều về bất kì loại vaccine nào kể trên để biết chúng hiệu quả không, nếu có thì loại nào hiệu quả hơn và hiệu quả đến đâu. 2. Chúng ta không biết liệu có loại vaccine nào trong số này có khả năng làm giảm sự lây lan của bệnh không - có thể nó chỉ làm giảm mức độ nghiêm trọng của triệu chứng ở một số người, nhưng cũng có thể sẽ không ngăn được việc nhiễm virus, có triệu chứng nhẹ và lan truyền. Thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 đầu tiên với vai trò đánh giá xem vaccine có được chấp thuận không thực chất không kiểm tra xem vaccine có làm giảm sự lây lan, mức độ nghiêm trọng hoặc nguy cơ tử vong của bệnh; nó chỉ xem xét liệu vaccine có làm giảm triệu chứng của bệnh nói chung hay không. 3. Chúng ta vẫn chưa có thông tin về mức độ an toàn của các loại vaccine kể trên và loại nào có thể có ít tác dụng phụ hơn. Các báo cáo sơ bộ đã cho thấy nguy cơ gặp một phản ứng dị ứng nghiêm trọng là sốc phản vệ cao hơn (khoảng một trên 100.000 liều) so với nguy cơ từ vaccine cúm (khoảng một phần triệu). Tôi cũng muốn theo dõi sát hai loại vaccine mới là mRNA và vector virus vì chúng tương tác với các tế bào của con người ở cấp độ di truyền và chúng ta chưa biết loại công nghệ mới này sẽ có những tác động gì.
4. Nhìn chung, tôi thấy vẫn còn quá sớm để đưa ra quan điểm có cơ sở về vaccine này. Sau này, có thể chúng ta sẽ phát hiện ra rằng các loại vaccine đó thật tuyệt vời, có hiệu quả cao, có khả năng làm giảm sự lây lan của bệnh và an toàn. Nhưng tôi đoán rằng vaccine virus corona có thể sẽ chỉ giống như vaccine cúm.
Lợi ích chính của nó có thể sẽ chỉ là làm giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng nhưng sẽ không làm giảm sự lây lan của bệnh. Nếu điều này trở thành sự thật, vậy thì vaccine này sẽ có vai trò theo khía cạnh cá nhân, có ít lợi ích về mặt y tế công cộng và không giúp chấm dứt đại dịch. Nó có thể làm giảm số ca tử vong nhưng có thể sẽ không làm giảm tỉ lệ mắc bệnh. Có khả năng virus này sẽ lây lan trong dân số và sự lan truyền của nó sẽ tự kết thúc. Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách y tế cũng có thể triển khai tiêm chủng bắt buộc giống như vaccine cúm. Có thể chính phủ các nước sẽ khiến vaccine virus corona trở thành bắt buộc đối với những nhóm người nhất định. Và cũng có thể công chúng cho rằng những người bỏ qua vaccine virus corona là một mối nguy và họ nên bị tách khỏi xã hội.
Nhưng nếu có bằng chứng khoa học xác đáng rằng vaccine này có thể ngăn chặn việc nhiễm và lây bệnh cho những người khác, đồng thời nó được chứng minh là có mức rủi ro thấp và không có vấn đề về sự an toàn trong dài hạn, vậy nó sẽ đáng xem xét hơn đối với sức khỏe cộng đồng. Cho tới lúc đó, những người cao tuổi và những người mắc bệnh mạn tính có thể sẽ được hưởng lợi từ vaccine này nhờ khả năng làm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh, nếu như vaccine thực sự có khả năng đó. Những người làm trong ngành y tế và các nhân viên tuyến đầu cũng có thể hưởng lợi từ khả năng giảm nhẹ các triệu chứng. Tuy nhiên, sau cùng, các biện pháp y tế công cộng khác có thể sẽ đóng vai trò to lớn hơn trong việc chấm dứt đại dịch này.
Thời gian sẽ trả lời cho vấn đề này.
[...] Tôi hy vọng mình đã trả lời tất cả các câu hỏi của bạn. Tôi rất vinh dự khi có đặc quyền đem lại cho bạn chỉ dẫn về chủ đề khó hiểu và dễ gây tranh cãi này. Con của bạn là một sinh linh quý báu và bạn có quyền đưa ra những quyết định y tế cho bé sau khi được cung cấp thông tin. Chúc điều tốt đẹp nhất sẽ đến với bạn.
