Ở chốn lao xao

Trung thu còn ở trong lòng

NGUYỄN BỈNH QUÂN |

Nhớ hồi giữa những năm 1990, đi dạo một Chinatown - phố Tàu bên Mỹ, đường phố huyên náo chen chúc và kín mít biển quảng cáo xanh đỏ vàng tím lòe loẹt, cứ ngỡ mình chui vào một hộp bánh Trung thu khổng lồ hoặc đúng hơn là đang chui vào trong một cái đèn kéo quân sặc sỡ - tít mù nó chạy vòng quanh.

Anh bạn Mỹ gốc Việt N.B. bỗng chỉ tay lên mảnh trời con hiếm hoi trên đỉnh dãy nhà chọc trời, le lói vầng trăng tháng Tám: Nhìn nó vàng ệch, lẻ loi và vô duyên. Cái cục đá tròn như một ông lão mặt rỗ chằng chịt đang nhăn nhó không rõ nguyên nhân. Anh đùa: Cái “thằng cuội”! Cuội là đá cuội chăng? Hay là kẻ dối trá như “cuội”? Được cái nó vẫn tròn, hình tròn duy nhất trên bầu trời bao la, và vẫn sáng nhất trong đêm đen vô tận dù chẳng còn được tích sự gì nữa. Có nhẽ nó chỉ còn một công dụng là để mấy ông thi sĩ Việt hạng hai, đang không có việc làm tức cảnh sinh tình mà gieo vần nhảm. Hai chúng tôi gật gù thấy mình chí lý về sự biến cải của xã hội, tâm lý nhân gian và lý tưởng thẩm mỹ phân biệt nước giàu với nước nghèo. Phân biệt văn hóa đã phát triển và “đang phát triển” chẳng qua là khoác bộ áo mới của quan điểm thực dân phân biệt Văn minh - bán khai, tiến bộ - lạc hậu. Chỉ có các anh lạc hậu, bán khai, đang phát triển mới giữ cái đẹp vô tích sự vừa vu vơ, hão huyền vừa mất thời gian. Người văn minh ai còn làm thơ, tỏ tình với chị Hằng mũm mĩm. Thế rồi anh bạn gốc Việt của tôi về Việt Nam nhiều lần hợp tác, làm ăn, tìm lại dòng tộc, kết thân bạn đồng niên nơi cố hương và dần dà cũng làm thơ tặng chị Hằng thật. Chả là anh noi theo thơ Thiền thanh bạch chỉ toàn trăng - cây tùng - con hạc - suối - rừng và cả tuyết nữa.

Truyền thống quả là sống rất dai trong nghệ thuật. Thơ về Hà Nội thì 50 năm nay tất phải có quả sấu rơi trên mái ngói màu nâu, từ thời Lưu Quang Vũ tới anh bạn trẻ nhất chuyên làm thơ về tuổi thơ Hà Nội mới ra tập thơ mới vào tháng trước, dù tôi cược rằng theo thống kê đầy đủ thì hai năm 2015 - 2016 này toàn thành không có quả sấu nào rơi trên mái ngói cả! Trong nghệ thuật ca nhạc, thi, họa, kịch, múa, vui chơi, bảo tàng… mùa Trung thu năm nay đều nhất loạt rộ lên hình ảnh biểu tượng và sự phục dựng, phục chế những thứ người già người lớn còn trong tâm tưởng, kỷ niệm: Đó là con tò he vô duyên ở các siêu thị, các bé gái mặc váy đen, áo nâu giả vờ nhí nhảnh chơi ô ăn quan ở phố đi bộ cho khách du lịch xem, là kéo co mà em trai có vấn thêm “khăn đầu rìu đỏ” và đánh đu bằng lốp ôtô cũ, là tự dán mặt nạ giấy bồi, tự làm đèn ông sao năm cánh và đúc bánh dẻo hình con cá mà khuôn do một NNND (sẽ được phong tặng) đục đẽo bằng gỗ tốt… Tội nhất là vài bé trai bị cắt “tóc trái đào” cho giống tranh dân gian xưa. Thiết thực nhất có lẽ là các quầy bán bánh Trung thu đại hạ giá cạnh các cây xăng. Nhân và bột đều truyền thống thứ thiệt do là nghề gia truyền. Giá cực bèo nên công nhân, người nhập cư, lang thang cơ nhỡ cũng mua được để “bày cỗ trông trăng”. Nghe nói cũng phổ biến ở Châu Á và nước ta là các loại bánh Trung thu nhân kim cương, vàng ngọc… dùng để đưa và nhận hối lộ khiến cuộc chiến chống tham nhũng rất cam go!

Tổ dân phố tổ chức cho các cháu rước đèn một vòng từ đầu này tới đầu kia khu phố nhà mình rồi vòng trở lại và giải tán. Tôi cũng dám cược rằng mười năm nay lũ con cháu tôi, cả thảy 17 đứa, không có đứa nào “trông trăng” hay háo hức chờ Tết Trung thu cả. Hôm rằm có chỉ cho chúng xem ông trăng tròn thì chúng cũng liếc mắt một cái rồi quay vào, vừa vuốt iPad vừa lẩm bẩm: Vớ vẩn! Ước định trăng Trung thu là tết của trẻ con song chủ yếu là người lớn lo biếu xén nhau và bày vài trò vặt dụ chúng nó cho có lệ. Đám lồng đèn khổng lồ thu hút được trẻ nhỏ quận 8 - thực chất là các con thú nhựa bơm hơi kiểu Vịt con khổng lồ vàng chóe của nghệ sĩ đương đại Hà Lan. Chúng hào hứng, sốt sắng, chủ động với lễ Valentine hay Halloween hơn Trung thu nhiều.

Dường như mọi thứ truyền thống, mọi giá trị xưa cũ (được người già khá tùy tiện nâng lên hàng quốc túy, quốc hồn) đều chỉ nằm trong kỷ niệm, ký ức của một lớp người. Khôi phục áp đặt chúng cho lớp trẻ không phải dễ. Bà cụ vừa tiếc rẻ gọt lớp mốc meo trên vỏ bánh nướng bị bỏ mứa và lượm vào sọt rác cái đèn giấy thằng cháu vứt chỏng trơ vừa tự sự rằng: Trăng rằm đêm nay vẫn vằng vặc, nó từng soi sáng tổ tiên thiên cổ ta và sẽ còn soi sáng chút chít ta trăm ngàn năm sau. Đúng là trơ gan cùng tuế nguyệt. Lo gì! Cứ giữ được nó trong lòng là nó sẽ còn đó thôi mà.

NGUYỄN BỈNH QUÂN
TIN LIÊN QUAN

Rét buốt 13 độ C, người dân vẫn chen chân đến chợ hoa Quảng An ngày cận Tết

Minh Hà - Việt Anh |

Mặc dù Hà Nội đang rét buốt, nhiệt độ về đêm giảm sâu dưới 13 độ C nhưng chợ hoa Quảng An (Tây Hồ, Hà Nội) vẫn tấp nập, nhộn nhịp người bán, kẻ mua trong những ngày cận Tết Nguyên đán 2023.

Giờ thứ 9: Điếng người khi biết con nuôi của chồng chính là con riêng (P1)

Nhóm PV |

Trong cuộc sống hiện đại, quan niệm "con nào cũng là con" được rất nhiều người ủng hộ. Và dù rằng là con trai hay gái cũng được yêu thương, chăm sóc như nhau. Tuy nhiên, vẫn có những người còn giữ những tư tưởng cổ hủ, lạc hậu, mong muốn có một cậu con trai để nối dõi và để hương hỏa cho ông bà tổ tiên. Vì lí do đó, nhiều người đã đánh mất niềm hạnh phúc của gia đình và những đứa con của chính họ.

Chương trình Giờ thứ 9 do NSND Khải Hưng là đạo diễn. Giọng đọc: NSND Minh Hòa – NSƯT Phú Thăng. Âm nhạc: Xuân Phương.

Bạn đang có những câu chuyện riêng muốn chia sẻ với độc giả của Báo Lao Động? Hãy liên hệ với chúng tôi qua địa chỉ email: media@laodong.vn.

Bản tin dự báo thời tiết đêm nay và ngày mai 19.1

NHÓM PV |

Dự báo thời tiết mới nhất 19.1: Khu vực Nam Bộ ngày mai có mây, sáng sớm có sương mù và sương mù nhẹ rải rác, ngày nắng, đêm không mưa.

Hà Nội: Tết vẫn chưa về đến... làng chài

Kim Sơn |

Hà Nội - Những ngày này không khí xuân đã tràn ngập khắp phố phường, người người nhà nhà ra đường sắm Tết. Tuy nhiên, ở làng chài Văn Đức (Gia Lâm) người dân vẫn đang tất bật mưu sinh, kiếm con tôm con cá cho bữa ăn hàng ngày.

Nhiều lý do để trừ, cắt thưởng Tết của người lao động

Bảo Hân |

Vụ việc một công ty tại Bạc Liêu có thông báo về việc cắt thưởng cuối năm do không like, share bài của giám đốc đang thu hút sự chú ý của dư luận.

Khổ luyện để trở thành kỳ nữ Mai hoa thung

Tạ Quang |

Để có thể biểu diễn Mai hoa thung, các vận động viên phải khổ luyện, thành thạo múa lân truyền thống và bắt buộc là phải biết võ thuật. Những chú lân bay nhảy trên dàn cọc sắt, cao từ 1m đến 3m, kết hợp với các động tác tung hứng mạo hiểm, tạo nên những pha thót tim.

Giải cứu thành công người đàn ông ở dưới giếng sâu 25m trong 4 ngày

BẢO TRUNG |

Ngày 18.1, Công an huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk thông tin, đã phối hợp với phòng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ Công an tỉnh giải cứu thành công một người đàn ông sau 4 ngày rơi xuống giếng sâu 25m trong rẫy vắng.

Cựu Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội nhận 10.000 USD cảm ơn

Việt Dũng |

Ngoài chỉ đạo cấp dưới thương thảo, đàm phán nhà thầu "hỗ trợ" 2-5% giá trị gói thầu, cựu Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội Nguyễn Quang Tuấn còn nhận "cảm ơn".