Mpo Bhabay, một người chạy xe ôm công nghệ toàn thời gian cho gã khổng lồ gọi xe Gojek, đã thu hút được 250.000 người theo dõi với các video TikTok của bà. Trên nền tảng này, người phụ nữ 44 tuổi chia sẻ những câu chuyện về cuộc sống hàng ngày của mình, từ những khó khăn khi làm tài xế đến cuộc sống của một người phụ nữ và một người mẹ tại Indonesia.
Trong khoảng thời gian ba năm, bà Bhabay đã nhận được nhiều đề nghị làm đại diện cho các thương hiệu. Ban đầu bà làm chúng miễn phí, nhưng hiện tại, mức giá cho mỗi video của bà đã là 3 triệu rupiah (200 USD). Con số này nhiều hơn nửa tháng lương tối thiểu ở Thủ đô Jakarta của Indonesia. Với tối đa bốn video được tài trợ mỗi tháng, thu nhập của bà khi làm tài xế cho một ứng dụng gọi xe, khoảng 50.000 rupiah (3 USD) một ngày, là không đáng kể nếu đem ra so sánh. Với số tiền lớn từ “nghề tay trái” này, bà đã có thể mua cho mình một căn nhà và gần trả hết nợ.
“Tôi chế nhạo mọi thứ”, bà Bhabay nói với tờ Rest of World. “Tôi làm điều đó một cách tự phát. Tôi nhìn vào những gì xảy ra xung quanh tôi và đăng nó”.
Nguồn thu từ mạng xã hội của nhiều tài xế
Những trường hợp như nữ tài xế 44 tuổi này không phải là hiếm. Nhiều tài xế công nghệ không chỉ ở Indonesia mà trên khắp Đông Nam Á đã trở thành người có ảnh hưởng trên TikTok. Nhiều người ghi lại cuộc sống thú vị hàng ngày một cách chân thực, trong khi một số khác lại lãng mạn hóa nó với những cuộc gặp gỡ ấm áp trên nền nhạc, những đoạn độc thoại đầy đam mê về các vấn đề xã hội. Thậm chí, một số tài xế còn đầu tư dựng những bộ phim hoàn chỉnh với cái kết đầy kịch tính. Nhiều trong số những video này đã đạt hàng triệu lượt xem, thu về các hợp đồng quảng cáo và tài trợ béo bở cho các tài xế.
Jesse Bouman - Giám đốc điều hành của Slice Group, một nhà phát triển các công cụ cho nền kinh tế sáng tạo của Indonesia, cho biết: “Lý do những tài xế này thu hút nhiều sự chú ý là vì video của họ rất chân thực. Những người sáng tạo nội dung này đang trở thành doanh nhân".
Trên toàn thế giới, các ứng dụng gọi xe đã báo cáo thu nhập giảm. Những tài xế như bà Bhabay phải đối mặt với một lựa chọn khó khăn: Lái xe tới 12 giờ mỗi ngày để kiếm đủ tiền hoặc tìm kiếm một hợp đồng khác. Tạo nội dung cho TikTok đã nổi lên như một công việc mà bất kỳ ai có điện thoại thông minh cũng có thể làm. Hơn nữa, công việc này cũng được thực hiện dễ dàng nhờ công cụ chỉnh sửa thân thiện với người dùng của chính TikTok, CapCut. Những tài xế thường lấy ý tưởng nội dung khi họ lái xe và giao đồ ăn, đồng thời chỉnh sửa trong thời gian chờ đợi hoặc vào buổi tối.
Bhabay là một trong những người tiên phong trong việc này tại Indonesia. Là một người mẹ của 9 đứa con, bà phải cố gắng rất nhiều trong công việc. “Tôi làm tài xế và người có ảnh hưởng để kiếm sống qua ngày. Tôi không thể chọn cái thay vì cái kia, vì tôi cần phải làm cả hai”, bà cho biết.
Giám đốc Bouman của Slice Group phân loại những tài xế công nghệ này là những người có ảnh hưởng vi mô: Những người tạo nội dung có số lượng người theo dõi lên tới hàng chục nghìn. Các nhà quảng cáo bị thu hút bởi các kênh như vậy, không chỉ vì phạm vi tiếp cận lành mạnh của họ mà còn vì tính cá nhân trong nội dung mà họ tạo ra. “Bạn không quan tâm liệu họ có thực hiện một số loại quảng cáo để kiếm thêm tiền hay không, bởi vì bạn cảm thấy như mình đang nhận được một số niềm vui từ nội dung của họ. Và bằng cách hỗ trợ họ, bạn có thể nhận được nhiều hơn thế” - ông Bouman nói.
Chị Phương Thảo, nhân viên một trường đại học tại Hà Nội cho biết, chị thường lướt TikTok để xả stress sau một ngày làm việc mệt mỏi. Ngoài những video về nấu ăn, thời trang, chị vẫn thường xem video của các tài xế công nghệ vì chúng mang lại cảm giác rất gần gũi. Những tài khoản TikTok như "Mạnh Ôm Xe", "Anh Grab" hay "Trùm xe ôm" thường đăng tải các video chia sẻ về kinh nghiệm lái xe, gọi xe. Đôi khi, họ còn chia sẻ những lưu ý về cách đi lại về đêm, mang lại ảnh hưởng tích cực tới người xem.
Không dễ dàng khi làm hai nghề một lúc
Nghề tay trái này tuy mang lại một nguồn thu nhập được coi là "khá khẩm" so với việc chạy xe, nhưng nó không dành cho mọi tài xế công nghệ. Trên TikTok, tài xế phải nói nhanh và tỏ ra hoạt bát, với nội dung trải dài từ cách giao tiếp với khách hàng đến trải nghiệm chạy xe và gặp khách hàng không lịch sự.
Theo The Rest of World, những tài xế công nghệ không chỉ tìm kiếm thu nhập thứ hai mà còn tìm kiếm sự nổi tiếng trên mạng như một con đường thoát khỏi công việc hàng ngày của họ. Nhiều người đã đầu tư hàng chục triệu đồng cho thiết bị quay phim, trong đó có camera 360 độ để làm video một cách nghiêm túc.
Mặc dù nội dung bình dị, ngọt ngào, ấm áp thường thúc đẩy sự tương tác, nhưng chúng không phải lúc nào cũng thu về lượt view ổn định. Các video nghiêm túc hơn cũng có lúc gây được ảnh hưởng lớn, ngay cả khi các video này có chủ đề thách thức các công ty gọi xe. Vào tháng 3, video thứ hai của tài xế Rika Goldie, 28 tuổi, đã trở thành "hit" tại Indonesia: Đó là một đoạn độc thoại về sự phân biệt đối xử mà các nữ tài xế xe máy ở Jakarta, Indonesia phải đối mặt.
“Chúng tôi thường bị các hành khách nam hủy chuyến. Hàng ngày, luôn có hành khách nam hủy chuyến”, bà Goldie nói trong video, khi vẫn đang mặc đồng phục màu xanh lá cây của Gojek.
“Tôi đã có bằng lái xe. Tôi theo dõi khóa đào tạo lái xe an toàn của Gojek. Nếu bạn không muốn được đèo bởi các tài xế nữ, hãy tự mình lái xe đi”, bà nói thêm trong video của mình. Video này của Rika Goldie hiện có hơn 6 triệu lượt xem.
Sáu tháng sau khi bắt đầu nghề tay trái là người có sức ảnh hưởng, Goldie đã có hơn 60.000 người theo dõi trên TikTok. Hàng tháng, bà nhận được hợp đồng quảng cáo trị giá 1 triệu rupiah (65 USD) từ các doanh nghiệp nhỏ như người bán hoa và trang trí tiệc tại nơi bà sống.
Tuy nhiên, bánh xe sáng tạo nội dung không ngừng đi kèm với những áp lực riêng của nó. Bà Bhabay lo lắng nội dung của mình đang dần trở nên cũ kỹ, tỏ ra thất vọng vì Gojek không bao giờ đề nghị bà cộng tác trong các chiến dịch lớn hơn của họ. “Họ chọn một người ít nổi tiếng hơn tôi. Có lẽ vì tôi chỉ trích họ quá nhiều” bà nói - “Tôi yêu cầu họ cải thiện hệ thống của mình để người lái xe có thể thoải mái hơn. Ngay cả những lời chỉ trích của tôi cũng được đưa vào trong hài kịch.
