Chúng ta đã nói đến rất nhiều những khó khăn sân khấu phải đối mặt. Không những thế, “đối thủ” của sân khấu đang ngày càng mạnh hơn, đó có thể là Facebook, là Instagram, là điện thoại thông minh, là vô khối những phương tiện giải trí hiện đại. Các anh sẽ tính sao?
- Sân khấu thưa thớt khán giả, đó là một hiện thực chúng ta không thể chối bỏ. Khán giả lười đến sân khấu để xem, đó cũng một hiện thực mà chúng ta cũng không nói cách khác được.
Mỗi người ở một vị trí khác nhau, sự hiểu biết khác nhau sẽ có cách giải thích khác nhau. Nhưng có lẽ chúng ta vẫn có được cách giải thích khiến phần lớn mọi người công nhận đó chính là sự phát triển ồ ạt của các phương tiện giải trí, các nền tảng giải trí... đang lấn át tất cả.
Để sân khấu trở thành “thung lũng hoang vắng” như bây giờ, đúng là có rất nhiều lý do. Nhưng hẳn phải có lý do nằm ở trách nhiệm của các nghệ sĩ?
- Người làm sân khấu chưa thực sự đổi mới mình để tiếp cận được với hơi thở cuộc sống hôm nay, khán giả cũng quá dễ dãi khi cho phép mình thẩm thấu rất nhiều những luồng thông tin ít kiểm chứng, những cách giải trí chưa có tính chọn lọc.
Còn nhiều lý do nữa dẫn đến việc sân khấu không có được vị trí xứng đáng mà nó vốn phải có. Chúng tôi trong suốt thời gian vừa qua cũng đau đáu để tìm cách.
Quan điểm của tôi là, những người làm sân khấu hãy chỉn chu cho công việc của mình, hãy thực sự học tập, trau dồi và đưa ra những sản phẩm có giá trị - rồi sau đó mới nói đến việc - cho khán giả biết rằng cái mà chúng tôi có chính là thứ mà quý vị khán giả đang cần.
Những người tạo ra sân khấu gồm nhiều thành phần: đạo diễn, diễn viên, biên kịch, những người làm âm thanh ánh sáng kỹ thuật và cả khán giả. Nếu thiếu vắng khán giả, sân khấu sẽ không còn sức sống - không còn là sân khấu.
Riêng với diễn viên, tôi thấu hiểu nỗi lo cơm áo gạo tiền của họ. Tiền cát-xê mỗi vai diễn ở sân khấu quá thấp. Nhiều năm ròng, nghệ sĩ rơi vào vòng luẩn quẩn. Phải hết mình với vai diễn để sân khấu sáng đèn, từ đó đời sống được cải thiện? Hay hãy cải thiện đời sống trước đi rồi mới có thể nói đến sự hết mình với vai diễn?
Rất đông nghệ sĩ đã phải tìm cách khác mưu sinh ngoài sân khấu. Đi lồng tiếng, thu đài, đọc quảng cáo một lúc thôi là cũng đã có một số tiền đủ trang trải cuộc sống, trong khi, tập sân khấu cả tháng trời chỉ đủ tiền đi lại.
Việc thu nhập thấp kéo theo rất nhiều hệ lụy, sân khấu chảy máu tài năng, khi nghệ sĩ không thể đủ sống, không thể mưu sinh từ nghề.
Theo nguồn tin riêng của phóng viên, một vai chính của vở diễn nhận thù lao từ 150-200 nghìn đồng/đêm diễn, vai phụ sẽ nhận khoảng 80 nghìn đồng. Thu nhập này đến giờ có thay đổi?
- Quả thực tôi không muốn nhắc quá nhiều về tiền. Sân khấu đã có những câu chuyện, những giai thoại ê chề về tiền bạc. Nhưng chúng tôi vẫn gồng gánh đi qua cả thập kỷ. Nhà hát tôi vẫn dựng vở đều đặn, vẫn thu xếp để có nguồn thu nhập, trả thêm cho anh em nghệ sĩ. Chúng tôi cũng đang tu sửa thêm nhà hát. Cơ sở vật chất ở nhà hát cũng từng là vấn đề để nghệ sĩ đau đáu và bàn luận. Nhà hát tôi hiện có 182 ghế, cũng đã xuống cấp nhiều, có lần diễn viên đang diễn, bêtông rơi xuống phòng hóa trang, khán giả đang xem bỗng thấy bụi bay mù mịt...
Lẽ ra, sân khấu cần phải là thánh đường đúng nghĩa. Sân khấu phải là nơi khiến cả người diễn viên và khán giả đều tự hào khi bước vào. Những vở diễn đẳng cấp phải được diễn ở những sân khấu đẳng cấp. Nhưng chúng ta không có được điều đó.
Có phải vì thế, chính anh cũng phải “mướt mải” chạy show dẫn chương trình, kiếm thêm thu nhập với truyền hình?
- Ai cũng phải sống, sân khấu là một trong những công việc tôi có thể làm và làm tốt. Diễn viên sân khấu là người có nhiều kỹ năng tổ hợp tốt nhất trong các nghệ sĩ biểu diễn nói chung. Tôi làm MC, giám khảo, đóng phim... Tất cả những kỹ năng đó đều bổ trợ cho nghề nghiệp, nhưng tôi chưa bao giờ hết khát khao và ưu tiên cho sân khấu.
Đã có những năm tôi xuất hiện nhiều trên truyền hình nhưng tổng kết lại năm đó tôi vẫn diễn 170 đêm với nhà hát Kịch Việt Nam. Tôi làm việc với tần suất như thế không chỉ đơn thuần là mưu sinh, mà chính là một cách khẳng định mình, trau dồi thêm cho nghề nghiệp, và lại có thêm thu nhập từ đó - cũng là chính đáng.
Cũng như anh, rất nhiều nghệ sĩ - diễn viên sân khấu đang đổ xô đi đóng phim truyền hình và bỗng chốc vụt sáng, nổi tiếng nhờ phim truyền hình. Sân khấu sẽ càng phải đối diện với chuyện chảy máu tài năng?
- Ai cũng có quyền tìm kiếm cơ hội cho mình, muốn thu nhập nhiều hơn, muốn trau dồi nhiều hơn. Tôi không nghĩ họ sẽ vì sự nổi tiếng từ phim truyền hình mà bỏ sân khấu. Chỉ là, với quỹ thời gian 24h, họ sẽ phải tính toán, phân bổ cho phù hợp.
Nếu đã có được tiền, sự nổi tiếng nhờ phim truyền hình, điều gì khiến anh tin rằng những ngôi sao ấy sẽ quay lại sân khấu với cát-xê 200 nghìn đồng/đêm diễn?
- Chúng tôi vẫn nói với nhau, sân khấu có bùa mê. Như bạn, bạn chỉ có một cuộc đời để sống, nhưng khi đến với sân khấu, chúng tôi được sáng tạo vai diễn, được sống với nhiều cuộc đời khác nhau.
Khi chúng tôi đứng trên sân khấu, ở dưới khán đài dù là 10 người, hay 100 người, 1.000 người thì chúng tôi di chuyển đến đâu, khán giả đều phải nhìn theo đến đó, chẳng phải chúng tôi là hạt nhân, là trung tâm của sự chú ý sao? Chúng tôi làm gì, nói gì, nhất cử nhất động trên sân khấu, khán giả đều dõi theo, im phắc lắng nghe, chẳng phải chúng tôi rất quan trọng ư?
Sân khấu với chúng tôi có bùa mê, nên dù đi đâu làm gì rồi vẫn muốn trở về, đứng dưới ánh đèn sân khấu, khóc cười với từng số phận, nhân vật. Cá nhân tôi bị sân khấu quyến rũ, mê hoặc.
Tôi xin kể câu chuyện này, ngày 27.7.2018, tôi diễn vở “Bão tố Trường Sơn” ở thị trấn Nghèn, gần ngã ba Đồng Lộc. Khi vở kịch khép lại, nhiều cựu chiến binh, thương bệnh binh khóc thành tiếng. Một bà cụ gầy yếu ôm lấy tôi, nói: “Má thương con quá”. Chúng tôi tự hào lắm.
Để thấy, giá trị của tình yêu, của chủ nghĩa yêu nước, của tinh thần dân tộc vẫn còn đó. Và trên tất cả, sân khấu mang đến cho khán giả niềm tin vào những điều tốt đẹp. Những giá trị đó, những cảm xúc đó, chúng tôi có được nhờ sân khấu, và có lẽ, sân khấu làm được điều đó tốt nhất, nên với cá nhân tôi, những điều đó không gì có thể đánh đổi được.
Quay lại với câu hỏi của bạn, nếu những nghệ sĩ sân khấu sẵn sàng đánh đổi, chuyển sang đam mê một lĩnh vực khác, đó cũng là điều chúng tôi phải chấp nhận. Vì đó là lựa chọn của họ.
Vì những đam mê bị bỏ bùa bởi ánh sáng mê hoặc khi đứng dưới ánh đèn ấy, mà dù vất vả mưu sinh, sân khấu cũng đã từng có một thời hoàng kim. Anh có lo lắng cho sự lao dốc hiện tại, nhất là sau dịch?
- Sân khấu từng có thời hoàng kim rực rỡ đến mức, ai có được đôi vé đi xem kịch - cảm thấy tự hào với cả gia đình. Sứ mệnh của sân khấu là mang đến cho khán giả những điều tốt đẹp. Qua thời hoàng kim vàng son, sân khấu đang trên đà xuống dốc, nếu cứ nghĩ rằng vì sân khấu xuống dốc cứ mặc kệ cho xuống đến vực sâu thăm thẳm không ngóc đầu lên nổi, thì sẽ chẳng ai làm.
Chúng tôi lạc quan nhìn đó như một biểu đồ của cuộc sống, xuống rồi sẽ lại đi lên để tiếp tục tỏa sáng. Soi gương để thấy mình, soi vào nghệ thuật để thấy tâm hồn mình. Sân khấu là câu chuyện của đời thật, là không gian cảm xúc có thật, là những màn trình diễn chân thật do nghệ sĩ cùng tạo ra với khán giả.
Đó chính là điều đặc biệt nhất của sân khấu. Mong khán giả đừng bỏ lỡ.
Xin cảm ơn anh!
