Linh hồn của thành phố
Truyền thông quốc tế nói rằng, Istanbul được gọi là "thành phố của mèo" và có lẽ nên được đổi thành "Catstanbul" hay “Catstantinople” (ghép giữa từ mèo và tên gọi hiện tại, trước đây Constantinople của Istanbul). Mèo ở đây quen thuộc đến mức không ai buồn để mắt đến một con mèo đi ngang qua sảnh tòa nhà văn phòng hay cuộn tròn ngủ trên băng ghế gần đó. Các cửa hàng và người dân địa phương biết tên của những con mèo trong khu và sẽ kể cho nhau nghe những câu chuyện về chúng như thể đang nói về một người bạn, theo Reuters.
Trước khi tới thành phố bên eo biển Bosporus, nhiếp ảnh gia Anna Haines của tạp chí Travel+ Leisure đã mường tượng về những công trình văn hóa, kiến trúc sẽ chụp trong chuyến đi nhưng sau vài ngày lạc bước trong mê cung những con đường lát đá của thành phố, cô bị một chủ đề hoàn toàn khác mê hoặc: Những chú mèo lang thang.
Sau vài ngày ở thành phố, nữ nhiếp ảnh gia hình thành thói quen tìm kiếm những con mèo mỗi khi ghé vào đâu đó. "Tại quán ăn đặc biệt, tôi phát hiện ra một bé mèo đang trốn dưới một chiếc bàn trống. Mèo ta không cầu xin gì cả, chỉ ngồi và rụt rè quan sát xung quanh. Tôi tin rằng, ai đó đã thưởng cho sự ngoan ngoãn của bé mèo này ít nhất một lần vào buổi tối" - Anna Haines viết.
Cây viết du lịch Legal Nomads từng thốt lên: "Istanbul là một nhà máy mèo thực sự". Tương tự, trong bộ phim "Kedi” (từ có nghĩa là con mèo trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ) được ví như "bức thư tình" gửi cho những chú mèo và Istanbul. Đạo diễn Ceyda Torun cho biết, "Khi bạn ngồi trên ghế đá công viên ở đâu đó ở Istanbul, một con mèo thường đi ngang qua, đòi được vuốt ve, cứ như thể bạn đã quen nó từ lâu. Bạn dành cả tiếng đồng hồ với nó, rất đỗi thân thuộc. Và rồi, mỗi bên rời đi, theo cách của riêng mình".
Nữ đạo diễn gắn bó ấu thơ với Thổ Nhĩ Kỳ nhận định, sự hiện diện của những sinh vật 4 chân không hoang dã cũng chẳng thuần hóa này "là hiện thân của sự hỗn loạn, văn hóa và sự độc đáo không thể diễn tả vốn là bản chất của Istanbul. Không có lũ mèo, thành phố sẽ mất đi một phần linh hồn".
Thật vậy, ở thủ đô văn hóa giàu có của Thổ Nhĩ Kỳ, mèo có ở khắp nơi. Năm 2019, The New York Times ước tính, riêng ở Istanbul - siêu đô thị 15 triệu dân - có hơn 125.000 con mèo lang thang. Mối tình của Istanbul với mèo có trước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ. Con mèo đầu tiên được cho là đến đế chế Ottoman trên một thương thuyền bởi Istanbul vốn là thành phố cảng tấp nập từ thời cổ đại. Thủy thủ phải làm gì để bảo vệ đồ đạc và thức ăn khỏi các loài gặm nhấm cho hải trình xa xôi? Dĩ nhiên là một (hoặc một số) con mèo. Khi tàu cập bến, vài con mèo đi vào thành phố và không bao giờ trở lại. Chúng đã gia nhập quần thể mèo địa phương và cứ thế nhân lên.
Hàng trăm nghìn con mèo lang thang trong đô thị ở nhiều thiên niên kỷ. Một nhà động vật học tại Đại học Istanbul từng giới thiệu về bộ xương mèo 3.500 năm tuổi được phát hiện trong quá trình xây dựng hệ thống đường hầm ngầm Marmaray. "Nó được đào lên ngay trên bờ eo biển Bosphorus và có một phần xương chân đã lành. Ý kiến chuyên môn của nhà động vật học là xương chỉ có thể liền lại như vậy nếu được con người quấn lại" - đạo diễn Ceyda Torun chia sẻ.
Tình yêu mèo trong kỷ nguyên số
Các đế chế, cả Byzantine và Ottoman, đã sụp đổ. Nhưng mèo vẫn đi dạo qua các chợ và nhà thờ Hồi giáo ở Istanbul. Như Bloomberg từng tuyên bố, hãy quên Byzantine và Ottoman đi: Những kẻ chinh phục thực sự ở Istanbul là những con mèo đường phố.
Những con mèo vô chủ và sống tự do phóng khoáng là đặc trưng của cuộc sống ở Istanbul trong nhiều thế kỷ. Trong bức tranh về Istanbul hiện đại, hàng nghìn con mèo đi lang thang trên các quảng trường và ngõ hẻm của Istanbul như thể đây là vương quốc của riêng chúng. Ở Thổ Nhĩ Kỳ có một quy tắc bất thành văn là chăm sóc những con mèo. Họ cho mèo thức ăn, nước uống và nơi trú ẩn bất cứ khi nào có thể. Khi tản bộ ở Istanbul, hãy để ý những chiếc bát ở các góc phố nơi mọi người cho mèo ăn.
Cư dân mang thức ăn cho những người bạn mèo của họ. Chủ nhà hàng cho những con mèo ẩn nấp trong khuôn viên đồ ăn. Du khách thả một ít thức ăn cho những con mèo ở dưới gầm bàn, cẩn thận dõi theo chúng. Bởi vậy, trang Turkey Nomad chỉ ra, mèo Thổ Nhĩ Kỳ không thực sự là mèo hoang. Chúng thuộc về tất cả mọi người nhưng không của riêng ai cả.
"Istanbul là thủ phủ của mèo, có một mối liên hệ tình cảm độc nhất vô nhị giữa mèo và người dân Istanbul" - Thị trưởng Istanbul, Ekrem mamoglu, từng thừa nhận. Một phụ nữ ở Istanbul yêu mèo vì "chúng có nét nữ tính mà nữ giới không có được", trong khi một người khác nói rằng, mối quan hệ với mèo giống như "làm bạn với người ngoài hành tinh".
Theo Property Turkey, hàng nghìn con mèo đường phố ở Istanbul tận hưởng cuộc sống không thể tưởng tượng được với những con mèo vô gia cư ở những địa điểm ít thân thiện với loài mèo hơn. Cihangir là khu phố có số lượng mèo cao nhất ở thủ phủ văn hóa giàu có của Thổ Nhĩ Kỳ, nơi những con mèo hạnh phúc và được chăm sóc.
Thông thường, người ta nghĩ thú cưng luôn có một ngôi nhà, được chăm sóc cẩn thận trong khi thú lang thang chịu lạnh, suy dinh dưỡng và bệnh tật. Nhưng điều này không đúng ở Istanbul. Những con thú cưng bụ bẫm "đi lạc" ở Istanbul có bộ lông sáng bóng, hầu như được ăn uống đầy đủ, khỏe mạnh và thích được người lạ chú ý.
Nhiều người Thổ Nhĩ Kỳ coi mèo lang thang như thú cưng thuộc sở hữu chung. Dọc các con phố ở Istanbul, những chuồng mèo được lắp đặt, những bát đựng thức ăn, nước uống có dòng chữ như "Quán mèo, chúc ngon miệng". Ở đây, có những cư dân chi trả hóa đơn thú y để chạy chữa cho những con mèo chẳng phải của họ.
Ozan, nhân viên cửa hàng thú cưng ở Istanbul, cho biết: "Khi nói đến mèo, với một số người, tiền không phải là vấn đề. Họ nhận những con mèo bị gãy chân, bị mù hoặc bị bệnh dạ dày và mang đến phòng khám. Khi thấy chúng khỏi bệnh, họ để chúng trở lại đường phố".
Với những người đang tìm kiếm một thiên đường cho mèo, Istanbul có thể là nơi đó, The Travel nhận định. "Làm mèo ở Istanbul cũng giống như làm bò ở Ấn Độ vậy" - Sibel Resimci, một nghệ sĩ yêu mèo, nói. Cô tiết lộ, chồng cô thường đi bộ gần 3km để đến chỗ làm chỉ vì không muốn đánh thức những chú mèo lang thang đang ngủ trên xe máy của anh.
Giờ đây, sự tôn sùng mèo của Istanbul đang thích nghi với thời đại kỹ thuật số. Các trang mạng xã hội cung cấp hình ảnh hàng ngày về những chú mèo đường phố dễ thương nhất với hàng chục nghìn người theo dõi.
Trên YouTube, những video phổ biến chỉ cho cư dân Istanbul cách dựng chuồng cho mèo và cho mèo ăn. Rana Babac, 30 tuổi, làm việc cho Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới, đã lập trang Facebook, trang web và tài khoản Instagram "Cats of Istanbul", tiết lộ: "Mèo luôn nổi tiếng ở Istanbul, nhưng mạng xã hội khiến chúng trở nên nổi tiếng khắp thế giới".
Các sử gia nhận định, sự bùng nổ mạng xã hội chỉ đơn giản là hiện thân mới nhất của sự "cuồng" mèo đã tồn tại nhiều thế kỷ. "Mèo là trung tâm văn hóa của Istanbul cổ kính. Chúng tôi lớn lên với mèo trong nhà và ngoài đường. Chúng tôi chia sẻ thành phố với mèo" - Nur Bulca, nhà thiết kế 45 tuổi, cho biết. Còn Nial Yigittas, chủ sở hữu mèo chia sẻ thêm, "Istanbul là thiên đường cho mèo và chúng tôi muốn nó mãi như vậy".
Nhiều du khách nói rằng, kỷ niệm của họ về Istanbul không phải là vương cung thánh đường Hagia Sophia hay Đại thánh đường Xanh mà là rất nhiều bạn mèo họ gặp khi đến thành phố này.
