Nở rộ rao bán hộ chiếu vaccine giả
Cảnh sát Đức mới đây phải lên tiếng về vấn nạn giấy chứng nhận tiêm chủng COVID-19 giả mạo (hộ chiếu vaccine giả) ngày càng gia tăng tại đất nước này. Vấn đề này phát sinh giữa bối cảnh dỡ bỏ giãn cách, không cần đeo khẩu trang đối với những người đã được tiêm chủng vaccine ngừa COVID-19 hoặc đã khỏi bệnh.
Cảnh sát Đức hôm 13.5 cảnh báo rằng, bọn tội phạm bắt đầu bán hộ chiếu vaccine bất hợp pháp và có vẻ vấn đề này còn kéo dài, theo DW. Cảnh báo được đưa ra sau khi Đức miễn nhiều hạn chế từ hồi đầu tháng 5 đối với những cá nhân đã được tiêm vaccine ngừa COVID-19 đầy đủ hoặc đã khỏi bệnh. Theo các quy định mới, các lệnh giới nghiêm và giới hạn liên hệ xã hội không còn áp dụng đối với họ. Họ cũng không còn phải xuất trình kết quả xét nghiệm âm tính để lui tới một số dịch vụ nhất định.
Các quan chức cảnh sát còn lo ngại những cá nhân có khả năng lây nhiễm COVID-19 có thể sử dụng hộ chiếu vaccine giả để thoát khỏi các yêu cầu kiểm dịch nghiêm ngặt khi đi du lịch hay sử dụng các dịch vụ đòi hỏi phải có xét nghiệm âm tính với SARS-CoV-2. "Vấn nạn này hiện hành và sẽ còn là vấn đề trong một thời gian dài. Vì việc hoàn thành tiêm chủng sẽ có liên quan đến chuyện miễn trừ các hạn chế về quyền cơ bản, hoặc nó ngày càng lợi thế khi đi lại hay xuất cảnh" - Sebastian Fiedler, Chủ tịch Liên đoàn Thám tử Đức (BDK), nói với tờ báo Đức Handelsblatt.
Ông Fiedler cho biết, vấn đề đặt ra đối với việc thực thi pháp luật dường như đã không được xem xét khi các chính trị gia đưa ra các biện pháp nới lỏng cho dân chúng. "Tôi coi vấn đề hộ chiếu vaccine giả là ví dụ điển hình của một hiện tượng mới có thể dễ dàng dự đoán được" - ông nói.
Chủ tịch Công đoàn Cảnh sát Đức (DPolG) Rainer Wendt cũng cảnh báo về việc giả mạo hộ chiếu vaccine. "Đối với cảnh sát, việc giả mạo giấy tờ là cực kỳ khó phát hiện nếu nó không quá vụng về" - ông Wendt cho hay.
Theo các chuyên gia an ninh mạng, hộ chiếu vaccine giả hiện được rao bán trực tuyến với giá "rẻ như bèo" khi nạn lừa đảo này đang phát triển nhanh chóng. Các nhà chức trách từng cảnh báo khi nhiều quốc gia "đặt cược" vào các tài liệu như thế này để mong hồi sinh du lịch và nền kinh tế.
Từ Iceland đến Israel, một số quốc gia cũng bắt đầu dỡ bỏ các hạn chế, cấm đoán đối với những người có thể chứng minh họ đã được tiêm chủng; cho phép họ đến các địa điểm giải trí hoặc qua biên giới nếu họ xuất trình hộ chiếu vaccine.
"Mọi người đang cố gắng vượt qua điều đó bằng cách làm giả tài liệu, về cơ bản là đặt tính mạng của người khác vào nguy hiểm" - Beenu Arora, người sáng lập công ty tình báo mạng Cyble, nói với Thomson Reuters Foundation trong một cuộc phỏng vấn trực tuyến. "Chúng tôi đã thấy hàng trăm trang web đen đang rao bán những tài liệu này với giá rẻ bèo" - ông nói.
Web đen luôn nằm ngoài diện quét của các công cụ tìm kiếm. Nơi đó người dùng chủ yếu ẩn danh và việc thanh toán phần lớn bằng tiền điện tử như bitcoin. Ông Arora cho hay, có thể mua được giấy tiêm chủng giả với giá chỉ 12 USD. Đồng thời, ông cho biết thêm rằng, số lượng trang rao bán đã tăng lên như nấm mọc sau mưa kể từ lần đầu tiên xuất hiện vào cuối tháng 2.
Oded Vanunu của Công ty an ninh mạng Check Point cho biết, các nhà nghiên cứu tại công ty đã tìm thấy nhiều quảng cáo từ web đen cung cấp các hộ chiếu vaccine được phát hành có chủ đích ở Mỹ, Nga và các quốc gia khác. "Có một nhu cầu lớn về nó" - ông Vanunu nói.
Chad Anderson - nhà nghiên cứu bảo mật cấp cao tại công ty tình báo mối đe dọa trực tuyến DomainTools - cho hay, hộ chiếu vaccine giả cũng xuất hiện trên các trang web thông thường và nền tảng thương mại điện tử.
Vào tháng 4, 45 tổng trưởng lý từ Mỹ đã ký một lá thư kêu gọi những người đứng đầu Twitter, eBay và Shopify thực hiện hành động ngay lập tức để ngăn chặn nền tảng của họ bị sử dụng để hộ chiếu COVID-19 giả. "Việc tiếp thị và bán hộ chiếu vaccine COVID-19 giả đe dọa sức khỏe của cộng đồng, làm chậm tiến độ trong việc bảo vệ cư dân của chúng tôi khỏi đại dịch và vi phạm luật pháp của nhiều tiểu bang" - nội dung bức thư viết.
Ví dụ, trên trang bán lẻ eBay, khách hàng có thể tìm thấy "giấy chứng nhận tiêm chủng" được quảng bá là "hàng chuẩn" với mức giá chỉ 9-11 USD. Tài khoản eBay có tên asianjackson, thuộc về một dược sĩ ở khu vực Chicago, đăng ba "mặt hàng" giấy chứng nhận tiêm chủng vaccine COVID-19 của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) với các mức giá 8,99 USD, 9,49 USD và 10,99 USD. Asianjackson đã bán ít nhất 110 giấy chứng nhận tiêm chủng khống, bao gồm 50 giấy chỉ riêng trong ngày 11.4, theo tìm hiểu của Washington Post. Theo các nhà quản lý liên bang, toàn bộ số giấy chứng nhận tiêm chủng này đều bất hợp pháp.
Tổng chưởng lý bang Bắc Carolina Josh Stein cho biết, đây là "ví dụ hoàn hảo" về tình trạng làm giả giấy chứng nhận tiêm chủng ngày càng tăng, có nguy cơ đe dọa an toàn của cộng đồng, cũng như nỗ lực tiêm chủng đại trà lớn nhất toàn quốc.
Anderson của DomainTools nói rằng, ngày nay, việc giả mạo tài liệu giấy đã trở nên "quá dễ dàng". "Điều đó thật tầm thường, đặc biệt là với các công cụ chỉnh sửa hiện chúng ta có" - anh nói.
Washington Post bình luận rằng, giới chức Mỹ nhiều tháng qua đã bị chậm chân so với những kẻ lừa đảo. Chúng thậm chí công khai thảo luận trên mạng xã hội về kế hoạch làm giả giấy chứng nhận rồi rao bán trên các trang thương mại điện tử như eBay, hay in mẫu phôi giấy từ trang web của chính quyền. Việc giới chức liên bang quyết định dùng giấy chứng nhận bản in thay vì hệ thống theo dõi kỹ thuật số đã khiến tình hình trầm trọng hơn.
"Toàn bộ nỗ lực tiêm chủng bị tổn hại vì số giấy chứng nhận giả ngoài kia. Điều này giúp củng cố quan điểm sử dụng cơ chế chứng nhận kỹ thuật số. Dù không thể ngăn hoàn toàn tình trạng giả mạo, nó chắc chắn vẫn an toàn hơn" - Jennifer Kates, người giám sát chính sách y tế toàn cầu cho Quỹ Gia đình Kaiser, nêu ý kiến.
Một quan chức Mỹ giấu tên am hiểu vấn đề thì tiết lộ "những trở ngại về mặt kỹ thuật và áp lực thời gian khiến chính quyền buộc phải dựa vào thẻ giấy, hình thức mà CDC xác định là bảo đảm an toàn".
Các quốc gia cần chia sẻ dữ liệu số
Theo DW, ông Rainer Wendt đề xuất rằng, các sĩ quan cảnh sát, bộ đội biên phòng và nhân viên thực thi pháp luật cấp thành phố ở Đức nên được cấp quyền truy cập vào cơ sở dữ liệu tiêm chủng của Viện Robert Koch (RKI).
Ông Wendt cho rằng, những dữ liệu như vậy cho đến nay chỉ được các trung tâm tiêm chủng báo cáo ẩn danh và điều đó giờ cần thay đổi. "Dữ liệu sẽ phải được truyền hoàn toàn đến RKI. Điều đó có nghĩa là gồm cả tên, dữ liệu cá nhân và ngày tiêm chủng cũng như được lưu trữ ở đó dưới dạng có thể truy xuất".
Bộ trưởng Y tế Đức Jens Spahn cho biết, Berlin hy vọng sẽ triển khai chứng nhận miễn dịch kỹ thuật số vào cuối tháng 6. Điều này sẽ giúp việc chứng minh chắc chắn rằng một người đã được tiêm chủng đầy đủ dễ dàng hơn.
Còn EBay trước lời kêu gọi của 45 tổng trưởng lý ở Mỹ cho hay, họ đang thực hiện các biện pháp quan trọng để chặn hoặc nhanh chóng loại bỏ các mặt hàng đưa ra tuyên bố sai về sức khỏe bao gồm hộ chiếu vaccine giả. (Twitter và Shopify thì chưa phản hồi).
FBI thì khuyến cáo mọi người không đăng ảnh thẻ tiêm chủng của mình lên mạng xã hội, đồng thời cảnh báo rằng, thông tin này có thể bị những kẻ lừa đảo sử dụng để làm hộ chiếu vaccine giả.
Các chuyên gia của Check Point còn lên tiếng cảnh báo, người mua hộ chiếu vaccine và giấy xét nghiệm âm tính giả có thể trở thành nạn nhân của những kẻ lừa đảo trên mạng, sau khi họ chuyển tiền, rất có thể không nhận được "món hàng" như mình mong muốn.
Oded Vanunu của Công ty an ninh mạng Check Point nói rằng, để làm cho việc giả mạo trở nên khó khăn hơn, thẻ tiêm chủng nên được ký điện tử và nên chứa mã bảo mật trong tem QR, tương tự giấy chứng nhận ("thẻ xanh") được áp dụng ở Israel.
Sau khi được quét, các mã sẽ tiết lộ thông tin vaccine cũng như tên của chủ sở hữu - sẽ được kiểm tra dựa trên các tài liệu nhận dạng. Nhưng để thực hiện các chuyến du lịch quốc tế, một hệ thống như vậy sẽ cần các quốc gia chia sẻ dữ liệu, theo ông Vanunu.
Trung Quốc, Bahrain và một số quốc gia khác đã giới thiệu hộ chiếu vaccine, trong đó Hàn Quốc và Liên minh Châu Âu cũng công bố kế hoạch đối với các tài liệu kỹ thuật số này. Tuy nhiên, khái niệm này cũng đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ ở các quốc gia khác, bao gồm cả Anh - nơi hơn 70 nhà lập pháp mô tả ý tưởng này là "gây chia rẽ và phân biệt đối xử".
