Slime của Mattel và những biến thể
Slime (đọc bồi là xà lam) ban đầu của Mattel có màu xanh lục đậm, gồm Guar gum (guaran), bản chất là đường Galactoza và Mannoza (những đường đa, polysaccarit) - chất tạo đặc; Borax (natri tetraborate, hàn the) - tác nhân kết nối các chuỗi polysaccarit với nhau. Sau đó, các nhà sản xuất khác đã sớm tạo ra phiên bản của riêng mình, lấy chất dẻo tổng hợp Polyvinyl alcohol (keo PVA, điều chế từ Polyvinyl axetat) thay cho Guar gum, nhưng vẫn phải sử dụng Borax (hợp chất với Natri của nguyên tố Bo) để gắn kết các sợi polymer.
Slime dẻo, không dính và siêu đàn hồi; khi nặn, bóp, kéo, chảy dài như dầu nhờn, nên dễ dàng tạo ra nhiều hình thù khác nhau theo mọi ý thích một cách nhanh chóng; lại được pha trộn nhiều màu nên rất hấp dẫn trẻ em toàn thế giới và không ít người lớn cũng say mê nhào lặn sản phẩm đồ chơi này để xả stress!
Trên Facebook, có vô số tài khoản rao bán “chất nhờn ma quái” này, có cả “chợ”, diễn đàn hay hội những người yêu thích Slime... Người ta hướng dẫn nhau “điều chế” Slime kiểu “lang băm” bằng những sản phẩm có sẵn như keo sữa (chính là PVA), hàn the, “tuyết” siêu mịn (hạt nhựa siêu nhỏ), nước súc miệng, bột giặt, kem đánh răng, nước rửa bát, dầu gội, kem cạo râu, xà phòng bánh, hồ nước chữa bệnh da liễu, thuốc nhỏ mắt, dầu ăn, dầu dưỡng da trẻ em (baby oil), keo trong suốt (keo Epoxy), dầu dưỡng da (lotion), muối ăn, phấn viết, đường, đến Natri hidrocacbonat, Natri bicacbonat hay dung dịch rửa kính áp tròng (gồm muối và Oxy già - Hydrogen peroxide - H₂O₂), nghĩa là những vật liệu có chất dẻo tổng hợp, Borax hay chất thay thế hai loại nguyên liệu này và tạo màu bằng phẩm màu công nghiệp, chứa hàng tá chất nguy hiểm...
“Điều chế” dễ đến mức mà học sinh tiểu học cũng chế được Slime. Bằng chứng là khi hỏi những học sinh trường tiểu học Lĩnh Nam (Q.Hoàng Mai) hay Kiến Hưng (Q.Hà Đông, Hà Nội) thì những bạn nhỏ này vanh vách nói về nguyên liệu và các thức pha chế.
Hiện có nhiều loại xà lam lấp lánh, sặc sỡ, vô cùng bắt mắt bởi được trộn kim tuyến. Việt Nam đang tiêu thụ số lượng lớn Slime hoặc nguyên liệu chế tác nguồn gốc Trung Quốc, không nhãn mác, không nơi sản xuất, không thông tin chất lượng chất, dù vỏ ngoài in đàng hoàng “Made in China” và các cảnh báo nguy hiểm!
Người ta bán trực tiếp và nhan nhản trên mạng xã hội, tiêu thụ Slime thì đáng sợ. Bởi có nhiều điểm bán luôn cháy hàng, giá cả từ vài ngàn đến chục ngàn đồng, nhưng “bán một ăn một” như lời chủ một điểm bán ở ngoại thành Hà Nội.
Đang làm hại trẻ
Tháng 9 năm ngoái, nhiều học sinh trường THCS Bình Tân, Tiền Giang, mua Slime nhiều màu bán trước cổng trường. Sau một lúc chơi, 19 em bị ngứa, ho, khó thở, buồn nôn rồi sốt, phải đưa vào bệnh viện (BV) khu vực Gò Công Tây điều trị. Bà Hà Tô Phương Lan (ở Hòa Thành, Tây Ninh) cho biết, con trai 8 tuổi, chơi Slime thường xuyên, 10 đầu ngón tay sưng tấy, lở loét. BS BV Da liễu TPHCM chẩn đoán viêm da mủ, nếu đến viện chậm có thể phải tháo khớp vì nhiễm trùng lan rộng.
Sau gần hai tuần chữa trị, các đầu móng tay mới bắt đầu mọc lại. Phụ huynh này thừa nhận, Slime con bà chơi không nhãn mác, xuất xứ, không ghi thành phần! Bé Layla Fisher, 10 tuổi, ở Oadby, Anh, bị đồ chơi này làm đôi tay phồng rộp đau đớn, rồi nhiễm trùng da ngày càng nặng. Mẹ của bé đã lên tiếng cảnh báo các bậc phụ huynh về trò chơi này.
Tháng 3.2017, bé Kathleen Quinn (11 tuổi, ở Massachusett, Mỹ) tự làm Slime tại nhà. Kathleen dùng hỗn hợp keo Elmer (keo PVA, do Elmer, người Mỹ sáng chế), nước và chất tẩy rửa có hàn the. “Điều chế” xong, cô bé bóp nặn thì thấy nóng và ngứa ran hai bàn tay. Sau đó, các ngón tay bắt đầu đỏ ửng và phồng rộp mụn nước, bé khóc thét vì đau đớn. Các BS chẩn đoán Kathleen bỏng hai bàn tay độ 2 - 3.
Tháng 5.2018, cơ quan An ninh y tế quốc gia Pháp (ANSES) khuyến cáo, Slime chứa nhiều chất độc hại, gây dị ứng, bỏng, chàm hóa da (eczema), ảnh hưởng tới thần kinh và khả năng sinh sản. Giáo sư Gérard Lasfargues - Giám đốc trung tâm Khoa học giám định của ANSES - nói rằng, từ năm 2017 đến nay, cơ quan này ghi nhận hàng chục trẻ em bị tác dụng phụ khi tiếp xúc với các loại đồ chơi là chất dẻo và chất nhờn.
Nhiều chất có trong các loại đồ chơi này là chất độc hại và các dung môi (để chế tác Slime) gây ra các vấn đề cho đường hô hấp và ảnh hưởng tới thần kinh TW. Chất tạo tính dẻo và nhờn cho hỗn hợp này là axit boric, mà Liên minh Châu Âu đã xếp vào loại ảnh hưởng tới khả năng sinh sản, đặc biệt nguy hiểm nếu tiếp xúc thường xuyên. Theo BBC, năm 2017, Slime gây bão với hàng triệu chia sẻ hình ảnh trên Instargram và YouTube, nhưng 8 trên 11 mẫu Slime trên thị trường được kiểm nghiệm thấy chứa lượng Borax cao gấp 3 - 4 lần chuẩn an toàn Châu Âu cho phép.
Ông Nikki Stopford - phụ trách nghiên cứu và công bố về Slime - nói với Independent (nhật báo Anh): “Nếu bạn có con ở độ tuổi đi học, bạn sẽ biết rõ cơn sốt Slime quét qua mọi sân trường. Trẻ em bị mê hoặc bởi loại đồ chơi này. Bố mẹ mua Slime cho con vì nghĩ rằng nó an toàn. Nhưng họ đã sốc khi biết rằng hóa chất dùng để chế tác Slime nguy hiểm cho sức khỏe trẻ em.
Các nhà sản xuất phải ngừng tạo ra những loại đồ chơi không an toàn cho người sử dụng. Chính phủ và các nhà bản lẻ phải xem xét kỹ thành phần, mức độ an toàn trước khi cho lưu hành hay bán chính thức sản phẩm”. Công ty Amazone (ở Seattle, Washington), Mỹ đã loại bỏ danh mục sản phẩm của những công ty bán Slime không an toàn và xóa một số tài khoản bán hàng do cung cấp Slime có khả năng gây nguy hiểm cho khách hàng.
Đừng coi thường!
Nếu là Slime chính hãng được cấp phép ở các nước Âu, Mỹ thì Borax chỉ với hàm lượng nhỏ, dù là thành phần độc hại nhưng nguy cơ thấp. Bởi LD50 (liều chết trung bình, tính theo mg/kg cơ thể, làm chết 50% động vật thực nghiệm) của Borax với chuột là 2.660mg/kg, một trẻ 40kg sẽ phải ăn trên 1kg mới nguy hiểm tính mạng. Tuy nhiên, bột borax gây ho và viêm họng, viêm da và đau mắt.
Borax vào đường tiêu hóa gây buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, nhức đầu, yếu cơ, buồn ngủ và liều cao gây co giật. Ở Âu, Mỹ, Borax là chất độc cho sinh vật, cấm dùng trong thực phẩm. PVA cũng là chất tiềm ẩn nguy cơ, phải để trong kho có mái che, tránh những nơi có nhiệt độ quá cao trên 50°C hoặc dễ gây hỏa hoạn, cháy nổ và phải rửa ngay khi bị dây, bắn vào mắt, da với nhiều nước, xà phòng, tránh xa tầm tay trẻ nhỏ.
Ở Châu Âu, trong xà phòng không được có Borax, nên “cư dân” Slime dùng dung dịch rửa kính áp tròng thay thế. Tổng hợp những chất độc hại trong tất tần tật nguyên liệu mà các “nhà sáng chế” dùng pha chế xà lam dạng lang băm (kể trên) gồm: Các chất được cho và nghi ngờ gây ung thư có Triclosan (với gan và gây sơ gan); Aspartame (với gan, phổi, não, vú, tiền liệt tuyến, thần kinh TW); Flo (với tuyến giáp); Diethanolamin (với gan, thận); Sodium lauryl sulfat (với tuyến vú); phẩm màu công nghiệp (với phổi, gan, thận, tuyến thượng thận, bàng quang, da). Gây rối loạn nội tiết gồm cả suy chức năng tuyến có Triclosan (với tuyến giáp); Flo (với tuyến giáp, thượng thận và tuyến tùng (nằm gần trung tâm não, giữa hai bán cầu); các hạt vi nhựa; Sodium lauryl sulfat (với hooc môn sinh dục nữ).
Gây suy giảm miễn dịch có Flo, các hạt vi nhựa. Gây biến đổi gen có phẩm màu công nghiệp, Flo. Cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ xếp Propylene glycol vào các chất rất độc hại, khi sử dụng phải đeo găng tay, mặc đồ và đeo kính bảo hộ vì gây kích ứng da, niêm mạc, gây ho, tăng tiết đờm dãi ho, thở khò khè và khó thở. Trẻ dưới 4 tuổi, phụ nữ có thai và người rối loạn chức năng thận hoặc suy thận không thể loại bỏ propylene glycol trong cơ thể. Sodium lauryl sulfat gây rối loạn khi tiền mãn kinh, mãn kinh; giảm khả năng sinh sản ở nam, nữ; do trọng lượng phân tử thấp nên chất này rất dễ hấp thụ và tích tụ trong não, tim, gan, gây nhiều hậu quả xấu. Phẩm màu công nghiệp chứa các kim loại nặng nên gây tổn thương gan, thận; hoại tử các vết loét da, rối loạn sắc tố da, sừng hóa da và quái thai. Cục Quản lý tiêu chuẩn thực phẩm Anh nghiên cứu thấy, dùng thường xuyên thực phẩm có phẩm màu công nghiệp chỉ số IQ của trẻ giảm ít nhất 5,5 điểm. Đặc biệt, có 92% các nghiên cứu độc lập phát hiện tới 49 hậu quả xấu do aspartame: Đau đầu (45% số người khảo sát), trầm cảm nặng (25%), động kinh cơn lớn (15%) và nhầm lẫn và mất trí nhớ (29%), các rối loạn tâm thần khác, tiểu đường, hạ đường huyết, suy giáp trạng, tăng huyết áp, viêm khớp, đa xơ cứng cơ; gây hội chứng ống cổ tay (đau, tê bì hoặc loạn cảm ngón cái, trỏ, giữa và một phần ngón nhẫn, ngón út bình thường; cá biệt rối loạn cảm giác cả bàn tay, đến cổ tay và cẳng tay), kích hoạt bệnh Lupus.
Đừng vì không biết mà coi thường tác hại bề nổi lẫn âm thầm của loại đồ chơi rất độc hại này.
