Hành trình thai nghén, ra đời cuốn tự truyện của Bình hóa ra lại khó khăn hơn tôi tưởng. Khó khăn - không phải ở các yếu tố kỹ thuật - mà là sự “khó khăn” nội tại, xuất phát từ những cân nhắc, trăn trở, tranh đấu... trong tâm trí tác giả, kéo dài từ lúc bắt đầu viết cho đến tận thời khắc anh chính thức thông tin sẽ phát hành nó trên Facebook cá nhân vào đúng sinh nhật 18 tháng 8 năm 2021. Anh chia sẻ những đắn đo, vật lộn... ấy ngay từ đầu cuốn sách, cởi mở, thành thật, không giấu giếm.
1. Vậy là, mở cuốn sách ra với tâm thế chuẩn bị đọc một ấn phẩm với kỹ thuật ngôn từ điêu luyện cùng những câu chuyện thương trường hoành tráng của một doanh nhân ngành sách tên tuổi, điều tôi nhận được đầu tiên lại là những trải lòng giản dị, chân thành, của một người đàn ông thế hệ 7X đời đầu. Khá xúc động và bất ngờ! Nếu đọc hết cuốn tự truyện, bạn sẽ thấy sự chân thành này xuyên suốt đến tận những dòng chữ cuối cùng, dù là kể về thành công hay thất bại, yếu đuối hay mạnh mẽ, hy vọng hay thất vọng, ước mơ và hoài bão... Chân thành đến mức, tôi có cảm giác tác giả thực tâm coi những người sẽ đọc “Sinh năm 1972 - Khát vọng sống”, dù quen thân, hay là bạn đọc chỉ vô tình biết tự truyện này, hết thảy đều đủ gần gũi, tin cậy để anh rút ruột rút gan chia sẻ lòng mình, không một chút giữ kẽ, đề phòng hệ lụy. Tất nhiên, như tác giả tâm sự, có những câu chuyện chưa đúng thời điểm để nói hết trong Tự truyện, nhưng những gì đã có thể chia sẻ ra thì đều là chân thành cao nhất.
“Sinh năm 1972 - Khát vọng sống” được viết và hoàn thành trong 5 năm, dày hơn 400 trang. Bảy phần của cuốn sách gói ghém, nén chặt những câu chuyện cuộc đời, sự nghiệp, sinh động và xúc động của ông chủ Alpha Books, từ lúc là anh là một cậu bé ăn chưa no lo chưa tới sinh sống ở làng Xuân Đỉnh êm đềm cùng cha mẹ, cho đến khi là một người đàn ông vừa bước sang tuổi 50 vẫn hừng hực những kế hoạch lớn lao đang ấp ủ.
Đọc “Sinh năm 1972 - Khát vọng sống”, tôi bắt gặp một cậu bé Nguyễn Cảnh Bình ít nói, lầm lì, cục tính, hồn nhiên lớn lên cùng sự nghèo nàn, thiếu thốn cả vật chất và tinh thần những năm đầu thập kỷ 70 thế kỷ trước. Trong sự khốn khó ấy, cậu bé lặng lẽ tìm đến niềm vui trong các cuốn sách hiếm hoi, để rồi từ đó sớm có những suy nghĩ sâu sắc về sự đổi thay, cuộc sống, tiền bạc và tri thức. Những trò siêu quậy nhất quỷ nhì ma, những tư duy già dặn so với các bạn đồng trang lứa, những ước mơ khoa học dang dở, những bướng bỉnh thích phản biện thầy cô, những ước mơ trai trẻ hồn nhiên với “Quốc hội 8A”... của cậu học sinh “cá biệt” năm nào, tất cả góp phần tạo nên một bản lề cá tính, thành ngọn lửa âm thầm hun đúc một Nguyễn Cảnh Bình quyết liệt, nhiều khát vọng sau này.
Tôi bắt gặp hình ảnh chàng sinh viên Nguyễn Cảnh Bình với năm tháng trên giảng đường đại học trải dài trong hoang mang về bản thân, cuộc sống, tương lai, sự nghiệp... phải tìm đến, nương náu tâm hồn mình trong những: Sơn Ca 7 (Trịnh Công Sơn), The Wall (Pink Floyd), The Beatles, Beethoven, Bác sĩ Zhivago... Các bản nhạc, cuốn sách, lời ca, bộ phim ấy đã phần nào an ủi, xoa dịu bớt nỗi thương thân với những giọt lệ âm thầm rơi trong từng đêm cô đơn của một chàng trai trẻ đặc biệt nhạy cảm với mọi thứ thuộc về thời cuộc và thân phận. Và câu “thần chú” “Lại một viên gạch nữa trên bức tường mà thôi” (lời hát trong The Wall) đã giúp anh mạnh mẽ đi qua những bế tắc, đơn độc của hoang mang, khủng hoảng đầu đời.
Tôi bắt gặp hình ảnh một người đàn ông trẻ tuổi hăng hái, nhiệt tình lao vào công việc, khám phá cuộc sống, tìm hiểu, tích lũy kinh nghiệm, tri thức qua những chia sẻ về quãng thời gian anh công tác tại một trong những tập đoàn nhà nước lớn nhất ngày ấy là Petrolimex. Tự rèn luyện kỹ năng mềm, quăng mình vào các chuyến công tác, tập tành viết lách, khám phá những chân trời tri thức từ thuở Internet còn là “hồng hoang mạng mẽo” ở Việt Nam, làm nghiên cứu khoa học... Nhưng rồi, từ bỏ tất cả, nghỉ việc, và cuộc đời bắt đầu bước sang một bước ngoặt khác, một con đường hoàn toàn mới, khởi đầu với cuốn sách quan trọng “Hiến pháp Mỹ đã được làm ra như thế nào?”.
2. Tất nhiên, không thể không gặp Nguyễn Cảnh Bình với Alpha Books ở “Sinh năm 1972 - Khát vọng sống”. Chắc chắn rồi, vì Alpha Books có lẽ là một trong những điểm nhấn, cột mốc quan trọng đối với cuộc đời anh. Bạn sẽ đặc biệt thấy thú vị khi được nghe chính người sáng lập quan trọng nhất của Alpha Books bật mí về hành trình gây dựng doanh nghiệp xuất bản này thế nào suốt 16 năm qua với đầy đủ thăng trầm, hỷ nộ ái ố qua những câu chuyện bếp núc, gian khó, thậm chí vài lần suýt... phá sản. Một mình một lối, Nguyễn Cảnh Bình chèo lái con thuyển Alpha Books làm ra các cuốn sách quản trị kinh doanh, sách tinh hoa, nghệ thuật... với khát vọng mang những tri thức chất nhất, đỉnh nhất của thế giới về với bạn đọc Việt Nam. Dù rằng, giờ đây “cái lối” mà ông chủ Alpha Books lựa chọn nào năm nào đã có phần “chật chội” hơn vì ngày càng có thêm sự tham gia của nhiều thương hiệu xuất bản khác bước theo cùng, thì anh vẫn kiên định con đường mình đã chọn, nhưng làm nó mới mẻ hơn, phát triển hơn bằng những dịch chuyển mạnh mẽ, trúng đích, hợp thời.
Ở “Sinh năm 1972 - Khát vọng sống”, tác giả cũng chia sẻ với bạn đọc rất nhiều những tâm tư sâu kín trong việc anh hai lần tham gia ứng cử Quốc hội với tư cách ứng viên tự do, và cả hai lần đều...trượt, thế nào! Anh kể về trải nghiệm và điểm nhấn những chuyến đi tới các nước thuộc cái nôi văn hóa nhân loại ở châu Âu và cả một số quốc gia châu Á. Anh bật mí với bạn đọc các góc khuất trầm lắng riêng tư rất con người sau những căng thẳng, bận rộn trên thương trường, tìm thấy sự tĩnh lặng tâm hồn ở niềm yêu thích giản dị với xe đạp, trang trại và những công việc chăn nuôi, trồng trọt... của một nhà nông.
Và dĩ nhiên, không thể thiếu những ước mơ, những kế hoạch lớn lao, dài hơi mà người đàn ông 50 tuổi này vẫn đang vun xới. Anh tâm huyết “đầu tư cho con người” qua công việc đào tạo những bạn trẻ tiềm năng ở các khóa học Viện Lãnh đạo ABG đang tổ chức. Anh muốn làm Đối thoại đương đại - bộ sách phỏng vấn, viết về các trí thức/học giả/chuyên gia/doanh nhân nhân/nhà lãnh đạo... tầm cỡ mọi lĩnh vực ở Việt Nam như một cầu nối truyền tải chất xám và kinh nghiệm của những “bộ óc lớn” cho thế hệ tinh hoa trẻ học hỏi, kế thừa công cuộc xây dựng đất nước. Rồi anh lại muốn thành lập Think Tank - Viện nghiên cứu tư nhân về những vấn đề lớn lao...
Với lối viết giản dị như những lời kể chuyện thủ thỉ chân thành, “Sinh năm 1972 - Khát vọng sống” đã bộc bạch với bạn đọc cả quá trình học tập, trưởng thành, phát triển trong cuộc đời và sự nghiệp của tác giả đến thời điểm sách phát hành. Có thể nhận thấy một thông điệp lớn Nguyễn Cảnh Bình muốn gửi gắm, truyền cảm hứng trong cuốn Tự truyền này về ý chí, tinh thần kiên cường “Phải sống”, thông qua việc trải lòng với bạn đọc hành trình chiến thắng vô số khó khăn, thất bại, vấp ngã của cuộc đời anh. Chọn thời điểm công bố Tự truyện giữa những ngày thế giới lao đao vì COVID-19, có lẽ cũng là thêm một thách thức nữa với anh. Nhưng “dù thế nào vẫn cứ tiến lên”, khi con người ta có “Khát vọng sống”, như tên cuốn sách về Van Gogh mà anh hằng yêu thích.
3. Những người quen đều biết Nguyễn Cảnh Bình khá bận rộn, anh đang “đóng” rất nhiều vai, nào là Viện trưởng Viện lãnh đạo ABG, nào là Phó Chủ tịch VAPEC (Trung tâm Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương), nào là Giám đốc Trung tâm Hợp tác Trí tuệ Việt Nam (VICC)... Nhưng kể cả không thân quen, người ta cũng có thể dễ dàng bắt gặp anh đâu đó. Anh trả lời phỏng vấn, hoạt động xã hội, nói chuyện với sinh viên, viết báo chia sẻ các sáng kiến, tâm huyết với mọi vấn đề của xã hội, đất nước... từ vi mô đến vĩ mô. “Mặt trận” nào cũng thấy anh phấn chấn, hào hứng, nhiệt thành, sôi nổi với ngọn lửa cống hiến và trách nhiệm bừng bừng trong huyết quản. Tôi thì thấy anh lúc nào cũng như một núi lửa ngùn ngụt những dòng “nham thạch” khát vọng, ý tưởng, sáng kiến tuôn trào...
Nếu đã quen với hình ảnh doanh nhân Nguyễn Cảnh Bình mạnh mẽ, ăn to nói lớn, có thể bạn sẽ bất ngờ khi bắt gặp một Nguyễn Cảnh Bình rất khác với những mềm mại và đôi chút mong manh, yếu đuối ở mỗi giai đoạn cuộc đời trong “Sinh năm 1972 - Khát vọng sống”. Nếu là đồng niên 1972, và rộng hơn là cùng thế hệ 7X, bạn càng đồng cảm hơn với những gì tác giả chia sẻ. Dù phần lớn những câu chuyện được kể trong tự truyện này là cuộc đời riêng, nhưng bạn sẽ thấy thấp thoáng đâu đó câu chuyện của cả thế hệ 7X đời đầu, thế hệ của những người “đủ lớn để nhớ về thời bao cấp, về xã hội đóng cửa nhưng khi trưởng thành đã chứng kiến sự biến chuyển của xã hội”, “vừa chập chững bước ra đời đúng vào thời điểm đất nước thay đổi, kinh tế khủng hoảng, những quan điểm sống cũ thay đổi, những giá trị cũ bị tan vỡ...” trong khi những giá trị mới chưa kịp hình thành.
Tôi nhận thấy, “Sinh năm 1972 - Khát vọng sống” mang tới những thông điệp vô cùng ý nghĩa, gửi gắm niềm tin vào việc chàng trai, cô gái sinh năm 1972 cùng trải qua những năm tháng tuổi trẻ hoang mang năm nào, giờ đây đã vững vàng trong cuộc đời và sự nghiệp, sẽ chung khát vọng, chung tay, đóng góp những điều lớn lao, hữu ích cho sự phát triển của đất nước. Chúc cuốn Tự truyện sẽ gắn kết được những người Việt Nam cùng sinh năm 1972 ở khắp năm châu bốn biển thành một cộng đồng lớn, cùng lan tỏa tinh thần Việt và có những đóng góp cho đất nước, truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, như tâm huyết của tác giả.
