Mùa trao tặng danh hiệu nghệ sĩ lần nào cũng diễn ra với nhiều tranh cãi. Vậy, việc được phong tặng danh hiệu NSND có thể được xem như một thương hiệu cá nhân không, theo chị?
- Ở bất cứ lễ trao giải thưởng, hay trao tặng danh hiệu nào, cũng sẽ có những tranh cãi, bởi quan điểm khác nhau, cách nhìn nhận khác nhau, nên tôi xin phép không bình luận thêm về việc này.
Với cá nhân tôi, việc được nhận danh hiệu NSND là vinh dự lớn và rất đỗi tự hào.
Danh hiệu NSND là sự ghi nhận cho những nỗ lực, cố gắng của cá nhân tôi không chỉ ở một - hai bộ phim, hay một vài vở diễn sân khấu, mà là sự ghi nhận cho cả một hành trình dài theo nghề.
Tôi theo nghề đã nhiều năm, trải qua hành trình đầy thăng trầm. Bởi vậy, khi bước lên sân khấu nhận danh hiệu, dù đã dặn mình phải bình tĩnh, nhưng tôi vẫn rất run. Khi trên đường trở về khách sạn, tôi nhớ lại hành trình đã đi qua với đầy cảm xúc và đã khóc.
Với cá nhân tôi, để có được danh hiệu NSND, để có được thành quả như hôm nay, thực sự không đơn giản. Có thể nói, danh hiệu đã lấy đi của tôi quá nhiều tâm sức, quá nhiều nỗ lực, quá nhiều khó khăn, cố gắng trong một hành trình dài. Tôi rơi nước mắt khi chặng đường tôi đi gặt hái được quả ngọt.
Tôi trân quý, tự hào với những gì mình đạt được. Và tôi tin, nhiều nghệ sĩ sẽ có cảm xúc giống như thế!
Chị vừa nhắc đến hành trình dài theo nghề với đủ những thăng trầm, nỗ lực. Được biết, chị từng bán nhà, bán xe để có được tiền lo cho sân khấu. Giữ vị trí giám đốc ở một sân khấu - hẳn là áp lực lớn?
- Tôi hiện vẫn đang cầm nhà, nợ ngân hàng để có tiền xoay xở cho sân khấu. Gần 3 năm đóng cửa hoàn toàn vì diễn biến khôn lường của đại dịch, sau khi mở cửa trở lại, sân khấu vẫn gặp muôn vàn khó khăn. Tôi không có bất cứ một khoản tiền nào để vực dậy sân khấu 5B, nên phải tìm đủ cách.
Nghệ sĩ khi đứng ở vị trí quản lý một nhà hát không chỉ phải lo chuyện kinh doanh, xoay xở chi tiêu, dựng vở, bán vé, còn phải lo cân đối các mối quan hệ, đối nội đối ngoại, phải cân bằng cảm xúc, cân bằng giữa lý trí và tình cảm. Tôi diễn giải dài như vậy, để muốn nói rằng, vị trí ấy là một thách thức lớn với cá nhân tôi.
Giữa bối cảnh, chúng ta bây giờ chỉ cần một điện thoại thông minh trên tay với vài cú lướt mạng đã có đủ mọi trò chơi, giải trí, việc lôi kéo khán giả đến rạp xem sân khấu là vô cùng khó.
Đó là điều rất nhiều giám đốc các nhà hát đã nói, vấn đề quan trọng nhất, chị giải bài toán khó ấy như thế nào?
- Tôi từng có chuyến sang Đức dự hội thảo về sân khấu, chúng tôi trao đổi, giới thiệu mô hình hoạt động sân khấu với nhau. Mô hình sân khấu ở Đức gần như không khác gì ở chúng ta, nhưng khán giả đến xem vẫn đông. Tôi đặt câu hỏi với họ, khán giả đến sân khấu của các anh vì điều gì? Họ nói, khán giả đến đây để xem chúng tôi diễn. Họ không cần biết khán giả thích gì. Nhưng, ở Việt Nam, chúng tôi phải chiều khán giả, tìm hiểu thị hiếu khán giả.
Chúng tôi phải thay đổi tư duy dựng kịch, cân bằng yếu tố nghệ thuật và thương mại. Sân khấu 5B từng dựng 5 vở về đề tài LGBT, khán giả đến xem rất đông. Khán giả thuộc đủ lứa tuổi, từ thanh thiếu niên, sinh viên đến tầng lớp trưởng thành, nhiều tuổi. Khán giả khóc, cười với nhân vật.
Góc nhìn của tôi, người đồng tính rất tài năng, duyên dáng, họ giỏi trong nhiều lĩnh vực, thuộc nhiều ngành nghề khác nhau. Người đồng tính cũng là những người bạn rất tuyệt, đôi khi họ là bờ vai vững chãi cho bạn bè dựa vào. Sân khấu 5B đã tôn vinh hình ảnh, đóng góp của người đồng tính cho xã hội, và các vở đều được khán giả quan tâm, doanh thu tốt.
Cuối năm vừa rồi, chúng tôi quay sang kịch chính luận, có 2 vở ra mắt vào tháng 8-9-10, khán giả rất thích, cuối tuần nào cũng diễn thường xuyên, là “Ái tình ngoài hôn nhân” và vở “Bến lửa lòng”. Kịch không có tiếng cười. Đó như những cuộc “đấu đá” về ngôn ngữ. Chúng tôi không phê phán, lên án ai, chỉ phản ánh hiện thực xã hội. Khán giả xem rất đông.
Vở “Ái tình ngoài hôn nhân” có câu chuyện về một bà mẹ luôn rất chịu khó, yêu thích việc nội trợ, thích nấu ăn thật nhiều món ngon cho gia đình, nhưng các thành viên trong nhà đều quá bận rộn, không có thời gian về nhà ăn cơm, họ ăn bên ngoài...
Vở kịch thu hút khán giả, có nhiều gia đình ba mẹ đưa con đi xem. Xem xong, có người con quay sang nói với mẹ: Mai con sẽ về nhà ăn cơm mẹ nhé!
Vậy là tôi hạnh phúc.
Có nghĩa, sân khấu 5B đang hồi sinh nhờ những vở diễn có đề tài về LGBT và gia đình?
- Sân khấu cũng là một sản phẩm văn hóa cần đến chất lượng, mẫu mã đẹp, có duyên... để khách hàng chọn lựa.
Nhà hát kịch sân khấu nhỏ 5B là sân khấu thể nghiệm nhưng chúng tôi liên tục phải thay đổi kịch mục đa dạng. Các vở diễn muốn bán được vé phải đạt được rất nhiều tiêu chí để “chiều” khán giả: Cần cập nhật các xu hướng hiện đại, không được để sân khấu bị cũ, đề tài phản ánh những vấn đề xã hội đang nhức nhối để khán giả đi xem thấy chính mình, chính câu chuyện của mình trong đó.
Khi việc lôi kéo khán giả đến rạp quá khó, nghệ sĩ cần phải phá vỡ các giới hạn sáng tạo, tìm đủ hình thức lẫn đề tài mới mẻ để dựng vở.
Chúng tôi đưa các thiết bị công nghệ hiện đại lên sân khấu, phục vụ cho việc dàn dựng công phu, mới lạ.
Tôi tìm kịch bản có đề tài mang hơi thở đời sống, vừa có bi có hài, có chất liệu thực tiễn. Chúng tôi còn lên mạng xã hội tìm hiểu những video đang được yêu thích ở các nền tảng như YouTube, TikTok... để xem người ta đang muốn xem những gì.
Những video trên TikTok hay YouTube thường ngắn, chúng tôi sẽ triển khai dưới dạng kịch bản dày dặn hơn, quy mô hơn, có chiều sâu hơn, và đưa lên sân khấu.
2 năm gần đây, nghệ sĩ tự mở sân khấu khá nhiều, tạo ra sự cạnh tranh quyết liệt, phân chia khán giả, chiếc bánh thị trường bị chia nhỏ.
Nhưng chính sự cạnh tranh đang tạo ra động lực để chúng tôi nỗ lực, cố gắng nhiều hơn.
Dù nói thật, tôi rất áp lực khi dựng vở, vì cố gắng đến đâu, đôi khi chuyện bán vé vẫn là một ẩn số.
Mỹ Uyên từng có thời gắn bó với phim ảnh. Động lực nào khiến chị “lao tâm khổ tứ” với sân khấu? Chẳng lẽ là vị trí giám đốc?
- Gắn bó với sân khấu luôn là một sự mạo hiểm. Khi bán nhà, bán xe, tôi “tất tay” với sân khấu.
Khó khăn chưa bao giờ hết. Đơn cử như hiện nay, nhiều nghệ sĩ có tên tuổi đều bận quay gameshow, quay phim, quay kênh YouTube riêng để có thu nhập cao... Sân khấu thiếu nhân sự. Tôi đã phải tính đến việc đào tạo những bạn trẻ, họ chưa có tên tuổi, nhưng cần đội ngũ kế cận cho sân khấu.
Thế hệ như tôi, chị Hồng Vân, anh Thành Lộc... trải qua đủ thăng trầm, sóng gió, dù đi đâu làm gì, cuối cùng vẫn quay về với sân khấu, tôi nghĩ chỉ có một cách lý giải duy nhất là chúng tôi đam mê sân khấu.
Sân khấu rất đặc biệt, khi bạn làm phim, nếu có sai sót, bạn sẽ được quay đi quay lại đến khi nào đạt thì thôi. Nhưng sân khấu không được phép có sai sót. Nghệ sĩ diễn trực tiếp, tương tác trực tiếp với khán giả, nếu diễn kém, khán giả sẽ chê ngay.
Đứng dưới ánh đèn sân khấu phải chịu những áp lực rất lớn, nhưng những nghệ sĩ trót yêu, trót mê sân khấu, sẽ thấy được thăng hoa nhất là khi đứng dưới ánh đèn - được ví là thánh đường nghệ thuật.
Chúng tôi diễn là để truyền cảm xúc, truyền tình yêu thương, truyền đi những giá trị cuộc sống đến khán giả. Đứng trên sân khấu, chúng tôi diễn đến đâu, như thế nào, đều có thể cảm nhận, đều đo được mức độ đón nhận của khán giả.
Với tôi, sân khấu luôn là tình yêu lớn.
Lo việc cho sân khấu, nhưng chị từng nói, vẫn sẵn sàng đi “xin vai” để tham gia các dự án phim truyền hình, điện ảnh. Vì sao?
- Nghề chính của tôi là diễn viên, được đào tạo từ trường Sân khấu Điện ảnh, nên luôn muốn đóng góp ở nhiều thể loại. Khi tôi giữ công việc quản lý ở sân khấu, nhiều đạo diễn nghĩ rằng, tôi không có thời gian đóng phim nữa. Lâu lâu, khán giả gặp cũng hay hỏi, sao dạo này không thấy có vai nào trên phim?
Vậy nên, tôi vẫn chủ động đánh tiếng với các đạo diễn, “anh/chị có vai gì cho tham gia với nhé”.
Tôi nói với anh Bùi Thạc Chuyên: “Anh có phim gì cho em đi đóng với, một vai đi ngang qua khung hình cũng được”. Anh tưởng tôi đùa, nhưng tôi nói thật.
Nói vậy, nhưng tôi nhận phim rất trách nhiệm, không nhận nhiều vai cùng lúc, bởi sẽ không tập trung hết sức cho vai. Khi đã nhận vai, tôi sẽ làm hết sức lực, khi nào hoàn thiện mới nhận vai khác.
Ở ngưỡng tuổi nào đó, phụ nữ sẽ thấy cuộc sống một mình chông chênh. Chị thì sao, hay vẫn thấy, một mình cũng có cách riêng để hạnh phúc?
- Tôi chưa lập gia đình, chưa lên xe hoa bao giờ. Nhiều người nghĩ tôi kén chọn. Trong cuộc sống, tôi làm gì cũng nhanh, đi nhanh, nói nhanh, làm nhanh... nhưng hôn nhân lại không vội được. Tôi sẽ không quyết định cưới một ai đó thật nhanh chỉ để có một tấm chồng. Vợ chồng là duyên số.
Khi chưa có duyên, độc thân có cách riêng để hạnh phúc. Tôi vẫn gặp được những người đàn ông để yêu thương, hẹn hò lãng mạn. Tính tôi chủ động lắm, thích ai tôi chủ động nhắn tin ngay, mời đi ăn trưa, ăn tối.
Tôi sống tình cảm, nhưng cũng đủ lý trí để mạnh mẽ, không để mình phải khóc, nếu như bị chối từ.
Lâu rồi, tôi không còn khóc, nước mắt tôi để dành cho số phận các vai diễn.
Như chị nói, chị đã đi qua một hành trình dài nhiều thăng trầm, sóng gió. Điều lớn nhất chị học được là gì?
- Tính tôi thoải mái, trước đây, muốn gì nói đó. Sau này, tôi nhận ra rằng, khi mình “muốn gì nói đó” đôi khi sẽ làm người khác tổn thương.
Bây giờ, tôi sẽ không làm thế. Tôi không nói những lời có tính sát thương, khiến người khác phải suy nghĩ hay buồn phiền. Chỉ nói những lời hay, ý đẹp, có trước có sau, để người nghe không buồn.
Có lẽ vì tính tôi như vậy, cũng thuộc dạng hào phóng, nên tôi giàu nhất về mặt bạn bè. Đang mặc chiếc áo đẹp, ai thích, tôi có thể cởi tặng ngay. Tôi đối với ai cũng chân thành, tình cảm.
Bởi vậy, tôi có bạn bè khắp mọi miền. Và nhờ họ, tôi chưa bao giờ cảm thấy cô đơn.
