Hai vụ án - nạn nhân đều là người thân, họ hàng
Còn nhớ hơn một năm trước, ngay sau Tết Nguyên đán 2020 không lâu, tại Hà Nội xảy ra vụ án mạng đặc biệt nghiêm trọng. Nạn nhân là nghệ sĩ Opera hàng đầu Việt Nam - nghệ sĩ Vũ Mạnh Dũng.
Điều đáng nói, thủ phạm gây nên cái chết cho nghệ sĩ Vũ Mạnh Dũng là Dương Quang Bình (44 tuổi, ở quận Hoàn Kiếm), anh vợ của nạn nhân.
Theo hồ sơ vụ án, Bình là đối tượng nghiện ma túy, nghiện rượu. Tối 18.2.2020, Bình đi mua rượu rồi mang về nhà uống. Sau khi uống rượu xong, Bình xảy ra cãi vã với vợ là chị Lý Thị L. Không chỉ gây gổ, cãi nhau với vợ, Bình còn gây sự, chửi bới vợ chồng em gái ruột là chị Dương Thị Hoàng Y và em rể là anh Vũ Mạnh Dũng (sống cạnh nhà và chung sân với nhà Bình).
Quá trình cãi nhau, Bình nghi ngờ anh Dũng lắp camera để theo dõi mình nên đã khóa trái cửa cổng chung giữa hai nhà rồi nghiêng xe máy nhãn hiệu Yamha Mio Classic của vợ chồng Bình làm đổ xăng ra sân. Tiếp đó, Bình lấy bật lửa dưới bàn uống nước trong sân châm lửa đốt xe.
Thấy lửa cháy, chị L đã hô hoán và kêu Bình chạy lên tầng 2 để đưa 2 con nhỏ ra ngoài. Nghe tiếng hô hoán của con dâu, ông Dương Văn T (bố của Bình) đang ở nhà nên chạy ra sân xem sự việc. Bình thấy ông T cầm điện thoại trên tay nên đã giật lấy, vứt xuống nền nhà làm điện thoại tắt nguồn.
Sau đó, Bình và bố ruột xảy ra giằng co nhau. Thấy vậy, chị Dương Thị Hoàng Y đã gọi điện thoại báo Cảnh sát 113. Khi Bình và ông T ôm giữ nhau thì anh Dương Hoàng A (anh trai Bình) và 3 cán bộ của Đội Cảnh sát trật tự Công an quận Hoàn Kiếm phá khóa cổng vào ngăn cản.
Thấy vậy, Bình đã lấy dao nhọn ra cầm trên tay để uy hiếp những người trong gia đình. Sau đó anh ta cầm dao chạy ra phía sau nhà, trèo qua cửa sổ đi sang nhà chị Y. Anh Dũng thấy Bình trèo qua cửa sổ để vào nhà nên đã chạy ra ôm giữ Bình ngăn lại.
Do đó, anh Dũng bị Bình dùng tay đâm một nhát trúng vùng ngực trái. Hậu quả, anh Dũng tử vong tại chỗ do bị mất máu cấp. Ngay lúc đó, Bình bị lực lượng công an quận Hoàn Kiếm khống chế, bắt giữ cùng tang vật.
Theo kết luận giám định pháp y về hóa pháp của Trung tâm pháp y Hà Nội: “Mẫu máu của Dương Quang Bình không có Ethanol”; “Mẫu nước tiểu của Dương Quang Bình giám định có chất gây nghiện là Amphetamine và Methamphetamine”.
Ngoài ra, theo kết luận giám định pháp y tâm thần của Viện pháp y Tâm thần Trung ương, trước, trong, sau khi thực hiện hành vi phạm tội và tại thời điểm giám định, Bình mắc bệnh rối loạn, loạn thần do sử dụng nhiều loại ma túy và chất kích thích khác nhau. Bình bị hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.
Với cáo buộc tội “Giết người”, chiều 21.7, Bình bị đưa ra xét xử tại Toà án Nhân dân TP.Hà Nội. Bị cáo thừa nhận là người gây nên cái chết cho anh Dũng, song không nhớ có đâm nạn nhân hay không. Phiên toà xét xử bị cáo, chỉ có người vợ trẻ đến toà với tư cách nhân chứng.
Xác định hành vi của Bình là đặc biệt nghiêm trọng, toà sơ thẩm đã tuyên phạt bị cáo mức án tử hình về tội “Giết người”.
Cùng thời gian xét xử Bình, Đỗ Văn Đạt (33 tuổi, ở huyện Quốc Oai, Hà Nội) cũng phải ra trước toà với cáo buộc “Giết người”. Điểm chung giữa Bình và Đạt là gây án với những người thân của mình. Trong khi Bình bị “loạn thần”, Đạt được xác định từng đi điều trị “Tâm thần phân liệt không biệt định”, “Rối loạn cảm xúc lưỡng cực”.
Theo đó, bị cáo từng điều trị nội trú các bệnh trên trong năm 2011 và 2017 tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương I. Ngoài ra, năm 2015, Đạt còn điều trị “tâm thần phân liệt” tại Bệnh viện Tâm thần Mỹ Đức (Hà Nội). Từ năm 2018, Đạt điều trị ngoại trú tại phòng khám tâm thần - Trung tâm Y tế huyện Quốc Oai.
Vụ án mạng do Đạt gây ra trong ngày gia đình anh ta có đám giỗ ông nội. Hôm đó, gần giữa tháng 10.2019, sau buổi giỗ, Đạt tái phát bệnh tâm thần, tự chửi một mình. Vừa chửi, anh ta vừa đập vỡ bát, gương, cốc trong nhà.
Thấy Đạt như vậy, người vợ và em gái anh ta chạy sang hàng xóm và kể cho anh Hà Danh H biết sự việc. Nghe vậy, anh H đã gọi điện cho anh Dương Văn T (anh họ Đạt) thông báo chuyện Đạt tái phát bệnh và bảo tới nhà.
Sau khi nhận được điện thoại của anh H, anh T đã cùng em trai đến nhà Đạt. Những người thân khác cũng báo tin cho nhau, rủ nhau đến nhà Đạt khuyên bệnh nhân đi chữa bệnh thần kinh. Đến khoảng 18h, anh H và ông Đỗ Ngọc L (trưởng họ Đỗ) ngồi trong nhà uống nước, nói chuyện với Đạt.
Khoảng 10 phút sau, ông L ra sân nói với mọi người cần đưa Đạt đi bệnh viện điều trị bệnh tâm thần. Nói xong, ông quay vào nhà bảo Đạt đi chữa bệnh. Lúc này, Đạt nói: “Lại đi viện à”. Nói xong, Đạt chạy vào buồng lấy con dao quắm chạy ra phòng khách.
Gã cầm dao chạy đến chỗ anh H đang ngồi, giơ dao chém nhiều nhát vào đầu nạn nhân. Bị chém, anh H giơ tay lên đỡ và ngã nằm xuống đất, bị thương đứt gân ngón tay, gãy xương trụ. Chứng kiến cảnh đó, những người xung quanh đã chạy vào can ngăn, giằng con dao trong tay Đạt. Không giằng được dao, mọi người bỏ chạy ra sân.
Đạt đuổi theo, chém người thì bị ông L ôm từ phía sau lưng giữ lại. Anh ta cầm dao quắm chém nhiều nhát vào người ông L khiến nạn nhân gục tại chỗ. Gây án xong, Đạt đóng cửa nhà lại, cố thủ bên trong.
Sau đó, Công an huyện Quốc Oai cùng các lực lượng chức năng đến hiện trường đã phá cửa nhà và bắt giữ Đạt, đưa ông L đi cấp cứu song nạn nhân đã tử vong.
Với cáo buộc giết hai người (dù anh H không tử vong), song toà xác định Đạt gây án bị bệnh tâm thần tái phát, nên đã tuyên phạt bị cáo 20 năm tù giam.
Cách ứng xử với bệnh nhân tâm thần
Luật sư Nguyễn Minh Long (Công ty Luật Dragon, Đoàn luật sư Hà Nội) cho rằng, qua 2 vụ án đau lòng trên do người tâm thần gây ra để lại những hậu quả nghiêm trọng. Theo ông Long, hiện nay chưa có giải pháp quản lý hữu hiệu đối với người tâm thần trong cộng đồng, cũng như chưa có giải pháp ngăn ngừa khả năng phạm tội của họ trong khi những người này tiếp tục sống trong cộng đồng.
Cả Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 và Nghị định số 64/2011/NĐ-CP đều không quy định chữa bệnh bắt buộc đối với người tâm thần bị hạn chế hoặc mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi, khi họ có biểu hiện mắc bệnh để ngăn ngừa những hành vi gây nguy hiểm cho xã hội.
Luật sư nhìn nhận, chính quyền địa phương không có điều kiện theo dõi diễn biến bệnh lý của người bệnh để có biện pháp phòng tránh hậu quả những người mắc bệnh có thể gây ra... Do đó dẫn tới các vụ án thương tâm do người mắc bệnh tâm thần gây ra.
Theo luật sư, nếu sống chung với bệnh nhân tâm thần, để tránh các vụ án thương tâm do người bệnh mất khả năng nhận thức, điều khiển hành vi của mình thì người nhà cần quan tâm, chăm sóc người bệnh; đừng bỏ mặc họ dẫn tới những trường hợp hết sức thương tâm.
Cần bố trí khu vực nơi ở cho người bệnh cần đảm bảo khoảng cách an toàn với những người thân còn lại trong gia đình; cho bệnh nhân uống thuốc đều đặn hàng ngày để thuyên giảm triệu chứng bệnh;
Không để gần người bệnh các đồ vật sắc nhọn có khả năng trở thành hung khí nguy hiểm; không để cho người bệnh bức xúc, tức giận dễ gây nên tình trạng mất kiểm soát.
“Đó là đối với các bệnh tâm thần ở mức độ nhẹ, có thể ở tại nhà và điều trị theo thuốc kê đơn. Tuy nhiên, đối với những người bệnh nặng thì cách tốt nhất để đảm bảo an toàn là nhập viện điều trị”, luật sư cho biết.
Trường hợp người bị bệnh mắc bệnh tâm thần đang điều trị tại nhà có dấu hiệu tái phát thì người thân cần nhanh chóng đưa họ vào bệnh viện tâm thần để tái khám và cần thiết ở lại viện để điều trị cho đến khi an toàn, tình trạng bệnh thuyên giảm mới cho về nhà.
Ngoài ra, theo luật sư, người nhà cần chú ý theo dõi tình hình bệnh sát sao của bệnh nhân để nếu phát hiện các biểu hiên bất thường thể hiện bệnh tình ngày càng nghiêm trọng thì nên cần sự hỗ trợ từ cơ sở khám chữa bệnh.
Thực tế, ngoài 2 vụ án trên, qua các phương tiện truyền thông cho thấy, người tâm thần gây án đang gióng lên hồi chuông tới người nhân của họ và xã hội.
