Nhạc sĩ Văn Ký và bài hát "COVID phải lùi xa"

Sau khi nghe giới thiệu về tôi, NS Văn Ký bắt tay thân mật rồi nói chuyện tự nhiên, không hề khách khí: “Em có thơ để phổ nhạc à?”. Tôi thật cảm động khi nghe câu này từ một người nổi tiếng. Nhạc sĩ không cành cao lá dài, khiến lần gặp đầu tiên tôi rất nể trọng anh.

1. Dần dà thân quen, việc trao thơ để phổ nhạc cũng rất chân tình cởi mở: “Anh ngại phổ thơ lục bát, vì trong thơ đã có nhạc rồi. Thơ em có âm điệu và tiết tấu rất gần với âm nhạc”. Anh kể: Rời làng Hào Kiệt (Liên Minh, Vụ Bản, Nam Định) theo bà vào ở với ông nội tại Hà Trung (Thanh  Hóa) vừa đi học vừa chăn trâu cắt cỏ. Lớn hơn một chút về ở với chú ruột tại Nông Cống (Thanh Hóa). Chính nơi đây, anh được giác ngộ cách  mạng, bí mật tham gia phong trào Việt Minh, bị Pháp bắt giam ở nhà lao Thanh Hóa lúc mới 15 tuổi. Địch dùng đủ cực hình tra tấn, anh không hé răng nửa lời. Sau khi cùng với những chiến sĩ cách mạng thoát được ngục tù, anh háo hức tham gia tổng khởi nghĩa tháng 8 năm 1945. Cách mạng thành công, anh trở về làm việc tại huyện Nông Cống. Ở đây, anh được kết nạp Đảng (1946), được đề bạt Huyện đội trưởng khi mới 18 tuổi. Ban ngày rong ruổi bằng con ngựa đua lấy được của Nhật để nắm bắt tình hình, điều hành quân sự. Ban đêm hoạt náo với các tiết mục văn nghệ tự biên tự diễn cùng hai anh bạn thân Nguyễn Văn Thịnh, Nguyễn Đình Yên bằng những nhạc cụ đơn sơ.

Giỏi chỉ huy quân sự, có khiếu văn nghệ, nên bước ngoặc lớn của đời anh là được cử đi học lớp bồi dưỡng văn nghệ của quân khu IV. Cho đến bây giờ, NS Văn Ký vẫn được Huyện ủy Nông Cống dành nhiều tình cảm đặc biệt vì đã một thời hiến dâng tuổi trẻ cho quê hương xứ Thanh này. Hàng năm, cứ 11 giờ trưa ngày 19 tháng 8, NS Văn Ký còn vinh dự tham gia lễ thượng cờ trước cửa Nhà hát lớn do Thành ủy Hà Nội tổ chức, để nhớ lại khí thế Cách mạng hào hùng mùa thu năm 1945 .

Trong “Tuyển tập những ca khúc Văn Ký 1946-2015” gồm 140 bài, có gần 100 bài do tác giả viết lời. Ca từ đầy chất thơ, sâu lắng, dễ đi vào lòng người. Nhạc của Văn Ký luôn mang bản sắc riêng, có hơi thở của đất trời nơi anh đã sống hay đã từng đi qua. “Bài ca hy vọng” của ông đã trở thành một kiệt tác, vì được viết từ sự rung động của một trái tim trong sáng vô ngần. Nó không chỉ là tài sản quý của riêng anh mà còn của đất nước. Bảo tàng Cách mạng Việt Nam đã lưu bản viết tay “Bài ca hy vọng” của chính tác giả để giữ lại cho mai sau. Có dịp gần NS Văn Ký mới thấy sự lan tỏa kỳ diệu của bài hát này và càng trân trọng nhân cách của anh, hiền lành, đức độ, không bon chen vụ lợi.

2. Một lần chúng tôi cùng nhau đi Sầm Sơn nhân dịp khai mạc du lịch biển. Người đông như kiến cỏ. Một anh công an rất trẻ thổi còi ra hiệu xe không được đỗ lại, mọi người mất cả hứng. Hoa Mai, tay lái lụa của chúng tôi, xuống xe và tiến lại gần anh công an, nhanh trí nói: “Đồng chí có biết người đàn ông đang bước xuống xe kia là ai không? Nhạc sĩ Văn Ký đấy!”. Bất ngờ anh công an như reo lên: “Chị ơi! Cho phép em chụp với nhạc sĩ một kiểu ảnh. Bác ấy là thần tượng của em với “Bài ca hy vọng”.  Trên đường về tôi trêu: “Hôm nay, Hoa Mai đã mang NS Văn Ký đi thế chấp rất ngoạn mục”. Già trẻ trên xe cùng cười rộ lên.

Nhân lúc vui, tôi kể lại câu chuyện trên một chuyến bay cùng NS Văn Ký: Khi anh khen cà phê trên chín tầng mây ngon không kém gì cà phê ở Hà Nội, anh chàng tiếp viên hàng không hình như nhận ra nhạc sĩ, liền chào líu cả lưỡi: “Cháu chào bác Văn Tý! “Bài ca hy vọng ”của bác thật tuyệt vời!”. Tôi che miệng cười, còn nhạc sĩ lại nói rất từ tốn, khiến người nghe thấy vui mà không thấy ngượng: “Nhiều người hay nhầm tôi với NS Nguyễn Văn Tý. Nhưng không sao, nhớ được bài hát của tôi là quý lắm rồi”.

Có người đã từng xem tay NS Văn Ký rồi phán rất kêu: “Gà bới thì khó, chó bới thì giàu”, tay anh là “chó bới” vì đường nét rõ ràng. Tôi nghĩ anh “giàu” thật nhưng không phải có nhà ở khang trang, có mảnh đất mấy nghìn mét vuông bỏ không trên Hòa Bình, mà giàu về âm nhạc (tính đến nay đã có hơn 400 ca khúc), sống rất tình cảm, ngay cả với những con vật bình thường nhất.

Nhớ hôm ở Đà Lạt, khi dạo quanh hồ Xuân Hương, có một con ngựa để phục vụ khách du lịch, tôi không dám đến gần vì sợ “mồm chó vó ngựa”, nó đá hậu một phát, có khi vỡ mặt. Thế mà NS Văn Ký thản nhiên đến gần, xoa xoa cái bờm trắng muốt mềm như tơ của nó, nó thích chí cọ cọ cái đầu vào tay anh như làm nũng. NS Văn Ký kể: “Nhìn nó mình nhớ lại ngày chỉ huy quân sự ở Nông Cống. Lấy được con ngựa đua của Nhật, phải quần với nó suốt ngày mới thuần phục được để dùng làm phương tiện đi công tác, với mình nó có công rất lớn!”.

Còn hôm ở Sóc Sơn (Hà Nội), chuyện lạ có thật: Con bò cứ lẽo đẽo theo sau tìm tay NS Văn Ký để liếm say sưa. Ai cũng bảo nó biết “chọn bàn tay tài hoa”. Nhưng anh kể: “Với mình, trâu bò là bạn thân thiết, vì ngày bé ngủ cả trên lưng nó từ ngoài đồng, nó đủng đỉnh cõng về tận cổng nhà”. Có lẽ kỷ niệm tuổi thơ là niềm vui bất tận, nên NS Văn Ký không bận tâm đến những điều không đáng nhớ.

3. Bây giờ là tháng Tư năm 2020. Nơi tôi ở mọi ngày rất đông vui, dạo này phố xá vắng tanh, trẻ con cũng biết bảo nhau ”Ở nhà là yêu nước” vì đại dịch COVID-19 đang hoành hành. Anh bạn thân gọi điện phàn nàn: “Thanh minh năm nay không có phương tiện gì để về quê, cứ áy náy quá!”. Còn ông thông gia của anh từ Nam Định gọi điện lên lại kể: Nhân ngày giỗ Tổ Hùng Vương đã làm một mâm cơm cúng Tổ tiên khấn vái các vua Hùng xin phù hộ độ trì cho con cháu mau “tai qua nạn khỏi” dịch COVID-19. Vừa buông điện thoại, cảm xúc như ùa đến! Tôi lấy bút làm ngay bài thơ “COVID phải lùi xa”, đấy là ước muốn không còn của riêng ai.

Sau đó, tôi đọc cho NS Văn Ký nghe vì anh thường sửa thơ tôi trước khi phổ nhạc. Nghe xong, anh như reo lên trong điện thoại: “Anh sẽ phổ nhạc bài này! Chúng ta cần chung tay góp sức với cả nước!”. Tôi ngần ngại: “Em đọc để anh nghe cho vui thôi. Thời gian này anh cần phải tập trung cho sức khỏe”.

Ngày thường, NS Văn Ký rất thạo vi tính nhưng hôm nay có thể cảm xúc đang dâng trào, nên anh không thể lấy được bài thơ tôi gửi qua email. Hai anh em đành kẻ đọc người chép, đồng hồ đã chỉ gần 11 giờ đêm. Sáng ra, tôi đã nghe tiếng anh rất vui trong điện thoại: “Anh đã phổ xong bài thơ và gửi cho Minh Quang rồi”. Tôi thật ngỡ ngàng. Đây là một cuộc điện thoại vui nhưng đã phá lệ. Vì lẽ ra giờ này, anh đang tập Yoga, hoặc tập “Dịch cân kinh” (vẩy tay) trên căn hộ tầng 9 ở khu đô thị Ecopark (Hưng Yên).

Ngay chiều đó, với giọng nam trung ấm áp truyền cảm, NSƯT Minh Quang đã đến hát cho tôi nghe. Đúng là một hành khúc đang thúc giục cả dân tộc kết đoàn xông tới, chiến thắng đại dịch COVID-19. Thế là chúng tôi đã “hợp đồng tác chiến” rất nhịp nhàng. Cảm ơn NS Văn Ký đã chuyển tải được cảm xúc của bài thơ, vì tôi thấy mình như đang sống lại thời chống Mỹ cứu nước!

Sau khi VTV1 phát chương trình “Cuộc sống vẫn tiếp diễn”, với bài hát “COVID phải lùi xa”, tôi nhận được nhiều lời chia sẻ của bạn bè. Ai cũng thấy bất ngờ vì ở cái tuổi 92 mà NS Văn Ký còn rất phong độ. Tôi tiết lộ thêm: NS Văn Ký sống vô tư, “không chịu già” nên tư duy vẫn mạch lạc, mắt tinh, tai thính và tay không hề run nên chữ viết rất đẹp. Nếu đi thi, nhiều bạn trẻ thời @ thua là cái chắc!

Có lẽ vì thế, chuyện về NS Văn Ký kể không bao giờ hết...