Ngày thơ dại, nàng nghe đồn thổi, chùa giữa đồng làng Xá là chùa ni cô, luôn có nữ tu xinh đẹp thất tình. Những kẻ trắc trở nhân duyên tới đây nương nhờ cửa Phật, nép bóng từ bi mong gột rửa đau khổ hệ lụy của tình yêu. Chẳng biết họ có thành chính quả hay không? Nhưng những mộ tháp đìu hưu trong nắng chiều kia là nơi lưu giữ hình hài của bao nhiêu hồng nhan phận bạc. Nàng thường nhặt cỏ dưới chân tháp cổ nơi cất giữ hình hài sư tổ. Tới ngày kị giỗ của bà, khách thập phương về khá đông. Trong số khách đó bao giờ cũng có một kép hát đẹp trai, tài hoa dạo khúc đàn, da diết lời ca cho người dưới mộ:
“Vẳng nghe ở dưới mộ sâu
Tiếng ai than khóc âu sầu vấn vương
Hay lòng như luống còn thương
Luyến lưu gót nhỏ thắp hương gửi tình
Khói bay vờn tỏa hiển linh
Thoảng trong hoang vắng điệu tình trổi lên
Nhớ xưa một thuở kề bên
Trao nhau hẹn ước đợi nên duyên đời”
Tiếng đàn quyện gió, bi ai não nuột ngậm ngùi cho số kiếp, bát hương bùng cháy linh hiển chứng kiến lòng thành nhân gian. Người kép hát ấy năm nào cũng đến vào ngày giỗ, người ta thì thào hình như anh là hậu duệ của người đàn ông đem thương tâm cho người con gái nằm dưới mộ kia phải xa lánh hồng trần náu thân cửa Phật. Tiếng đàn của anh như lời sám hối của tiền nhân.
Nhìn mộ tháp, nàng buồn cho phận mình. Đưa tay hứng cánh ngọc lan trắng muốt bay trong gió nàng giật mình:
- Bẩm thầy! Chùa mình có khách. Con đã trải chiếu mời khách ngồi trước thềm nhà Tổ rồi ạ!
- Ai thế? Vãi có biết ai còn đến thăm chùa vào giờ này không?
- Thưa... con cũng không rõ lắm. Chỉ biết khách còn đem theo cây đàn nguyệt, và mải mê ngắm ngía hàng câu đối gắn ở tường hoa ạ!
Tim ni cô đập mạnh: “Trời ơi! Sao người dám tới đây? Ba tháng nay ngồi hạ, ta cố quên bóng hình người, ta sắp quên được sao người lại hiện về, không phải ảo mộng vô hình mà bằng xương bằng thịt? Đời là bể khổ, tình là giây oan, ta biết phải làm sao bây giờ?”.
Dân Trùng Quang ai chẳng biết ông Khiên, người cung văn nổi tiếng với giọng hát ngọt như đòng lúa. Tiếng đàn của ông từng nổi tiếng bao giá hầu bóng vùng ven biển. Mỗi lần ông cất bước ra ngõ với cây đàn nguyệt bỏ trong túi vải khoác trên vai là lũ trẻ con chạy theo, ông qua ngõ một đoạn là chúng chạy ùa về thập thò ngoài sân.
Nhưng chẳng đứa nào dám vào vì sợ chạm bóng ngài. Ngài về sẽ vật chết kẻ nào nghịch ngợm và báng bổ. Người ta bảo, mỗi lần ông Khiên thắp hương trên bàn thờ tổ là ngài ngự trên kèo nhà vắt vẻo, bàn đèn thuốc phiện ro ro réo rắt giai âm, ngài quấn hẳn xuống cột nhà. Xong tiệc ngài lại bò đi. Chẳng ai dám hỏi ông Khiên sự kỳ bí đó, nhưng trai làng thấy bóng con gái ông thì lủi dần. Chúng sợ cái nhan sắc chim sa cá lặn của người con gái đẹp, sợ những huyền bí xung quanh gia đình nàng. Tâm học giỏi và đảm việc nhà. Đôi bàn tay trắng ngọc ngà thường chèo thuyền thúng ra đầm ngắt sen. Mười ngón măng lướt nhẹ trên sen hồng, làm đóa hoa như tỏa nắng. Trai làng nhìn trộm tiếc rẻ, người đẹp như thế mà gia đình lại luôn có bạch xà về ngự. Biết đâu nàng lại là hiện thân của rắn trắng thì sao. Tâm vượt lên tất cả, nàng vẫn đến trường quyết tâm sau này thi vào y khoa để cha mẹ vui lòng xóa đi lời đồn của thiên hạ.
Nắng đổ lửa, hoa phượng cháy rực con đường xa, bà Khiên cố bước thật nhanh, vượt qua cơn nóng mong về nhà. Gánh hoa sen trĩu nặng hái lúc tinh sương giờ đã bán hết. Cái nóng làm bà hoa mắt, khát cháy cổ, liền vội vàng ghé vào quán nước bên gốc đa. Chiếc quạt mo uể oải xua cơn nóng giữa trưa, ngụm chè tươi làm dịu đi cơn khát. Tấp tểnh trả tiền bà đứng lên. Lão ăn mày chợt nhìn thẳng vào bà buông tiếng:
- Lão không nói xằng mong xin của bố thí đâu nhé! Thôi thì làm phúc báo cho mà biết. Nhà bà có nghiệp căn tu, con gái bà xinh đẹp nhưng hồng nhan bạc phận lắm! Nến còn ở nhà e sẽ chết yếu, muốn cứu con bà phải cho nó nương náu cửa thiền.
Lão ăn mày quắc thước, râu trắng như cước nhìn bà đăm đăm buông lời. Lạnh toát chân tay, bà lần túi tiền bán sen sáng nay đặt vào tay lão. Nhưng lão chối từ rồi đứng lên, cầm túi vải mất hút vào con đường nóng bụi.
Bán tín bán nghi, nhưng cái sợ thì trĩu nặng lòng bà. Ông nhà bà là tay cự phách, đàn hay hát ngọt, làm mưa làm gió trong các giá đồng. Các giá hầu quan lớn ông cất tiếng hát ngợi ca oai phong tài chí của các quan. Giá ông Hoàng thì tiếng hát hầu ngọt lịm tài hoa lênh đênh như thấm vào trăng nước. Cung văn hầu ngài luôn được ban nhiều lộc lá tiền thưởng. Nếu gia đình bình thường, nhà bà Khiên giầu to, nhưng khổ nỗi ông Khiên lại nghiện thuốc phiện nặng. Bao nhiêu tiền, bao nhiêu đầm sen đều tan thành khói hết. Đôi bàn tay xanh gầy từng lướt trên phím nguyệt, thường vo viên những tảo thuốc phiện thử độ dính của nó trong lòng bàn tay. Chiếc bàn đèn lập lòe xanh lét ánh lửa của nàng tiên nâu. Ông uống từng ngụm khói như uống cả cuộc đời của vợ con. Trong cơn mê đắm của khói thuốc, ông ghé sát bàn đèn, nuốt những bụm khói trắng, khoan khoái thở vào bức tường đất. Đến cữ thuốc, lũ thạch sùng trên tường cũng đờ đẫn theo ông.
Vứt bẹt đôi quang gánh xuống thềm, bà Khiên nháo nhác tìm con gái, Tâm đang hái rau muống dưới ao. Thấy mẹ về, cô hớn hở như trẻ nhỏ đòi quà, buông nắm rau vào rổ, bắp chân trần trắng muốt, những sợi tóc mai lòa xòa trên khuôn mặt trái xoan, dẩu môi hồng nũng nịu:
- Mẹ bán hết sen rồi ạ? Quà của con đâu? Ơ sao hôm nay mẹ thẫn thờ như người mất hồn vậy?
Bà Khiên rớm nước mắt lấy mảnh vải hoa ướm vào người con. Màu hoa bìm tím đậu trên da trắng, bà thấy con gái mình thật đẹp. Bà ứa nước mắt trước vẻ mặt ngơ ngác của Tâm.
Muốn đào sâu chôn chặt lời nói của lão ăn mày vào lòng, nhưng nỗi lo lắng cứ cuộn lên khiến tim bà thắt lại.
Bằng lăng tím cổng trường, ve râm ran dạo khúc nhạc mùa thi. Tâm cũng vừa tốt nghiệp phổ thông trung học, nàng gấp rút chuẩn bị cho kì thi đại học sắp tới. Khi những con chim ăn đêm chuẩn bị về tổ Tâm mới tắt đèn đi ngủ thì tiếng thì thào to nhỏ của bố mẹ cất lên. Không nghe rõ nhưng Tâm vẫn lờ mờ nhận ra điều hệ trọng trong cuộc nói chuyện của bố mẹ có liên quan đến mình. Tâm thở dài, mệt mỏi chìm vào giấc ngủ.
Sáng hôm sau, đang chuẩn bị sách vở đến trường, Tâm nghe tiếng gọi:
- Con ra đây cho bố mẹ dạy chuyện nhé!
Ông Khiên mệt mỏi dựa vào chiếc gối mây bóng nước thời gian. Bàn tay mướt xanh vẫy con gái lại gần:
- Con có thương bố mẹ không?
- Sao bố lại hỏi thế? Con không thương bố mẹ thì thương ai ạ?
- Lẽ ra bố chẳng dám nói điều này ra đâu vì sợ con buồn, cực chẳng đã vì tương lai con bố đành... Ông Khiên khó nhọc buông tiếng:
- Nghiệp căn của con nặng lắm! Nếu con còn ở nhà thì con sẽ yểu mạng. Con phải ăn mày cửa Phật thì kiếp này mới được bình yên. Bố đã nhắn tin cho dì họ con tu ở chùa Xá cuối tuần này về đón con lên chùa đấy!
Tâm chết điếng giẫy nẩy:
- Không! Con không đi tu đâu... bố đừng ép con để con thi đại học. Chết yểu gì chứ? Bố không thương con hay sao...?
- Nào bố có muốn con đi tu đâu nhưng số phận của con là thế...
Nước mắt ông Khiên ứa ra, đớn đau bất nhẫn. Bà Khiên thở dài nhìn con, Tâm òa khóc chạy vào buồng vơ vội sách, đến lớp ôn thi.
Chẳng hiểu có phải do lo nghĩ buồn phiền quá không mà ngay chiều đó Tâm lăn ra ốm. Nàng đau đầu như búa bổ, cứ ngồi dậy là lại muốn nằm vật ra giường. Ôm sách vào là Tâm chóng mặt. Kỳ thi đại học năm ấy nàng bỏ dở. Nước da trắng hồng giờ xanh mướt, gần ba tháng trời nàng buồn bã trong căn buồng của mình. Càng nghĩ càng đau đớn, chẳng lẽ những lời lão ăn mày lại linh nghiệm hay sao? Thôi số kiếp như vậy nàng đành phải vâng lời.
Ni cô Thích Đàm Nguyện dạo này hay tới thăm nàng. Ni cô có khuôn mặt nhỏ nhắn thanh tú, là em họ mẹ Tâm, chẳng hiểu lí do gì mà lên chùa Xá nương náu để tìm quên. Có lẽ được Phật độ nên ni cô rất thông tuệ. Kinh sách thuộc làu, chữ đẹp đều tăm tắp, nhưng lá sớ của ni cô mới chỉ là chữ quốc ngữ. Ni cô muốn mình phải giỏi cả Hán Nôm để kinh sách sẽ thông tuệ hơn. Thấy cháu mình cứ ốm lửng lơ, sư cô thương lắm. Bà muốn cháu ngộ đạo cho nhẹ lòng, liền rủ Tâm tới lớp Hán Nôm của thầy Phúc. Một người từng là sinh viên xuất sắc của khoa Hán Nôm trường đại học tổng hợp. Sau khóa tu nghiệp tại nước ngoài, Phúc bỏ dở luận án tiến sĩ trở về nhà mở lớp dạy học. Chẳng hiểu sao đến tận bây giờ Phúc vẫn chưa lấy vợ.
Mái tóc bồng xoăn, khuôn mặt thanh tú, giọng nói ấm nồng, cặp kính trắng của Phúc bao giờ cũng nhìn thẳng. Nét chữ đẹp như phượng múa rồng bay, đôi bàn tay thon gầy đưa những nét thảo mềm mại duyên dáng. Học sinh cảm giác đôi bàn tay của Phúc như biết nói. Cầm tay chỉ việc, Phúc cẩn trọng dạy dỗ học trò. Bao giờ thầy cũng giữ một khoảng cách xa bởi lớp Hán tự này toàn các sư nữ. Có cả những ni cô đã bao năm ngồi trường Hạ.
Giữa lớp áo nâu sồng và những người đã xuống tóc, Phúc luôn bị ám ảnh bởi suối tóc dài óng mượt của Tâm. Nàng chăm chú nghe thầy giảng đạo. Nào là thiện căn, cõi sân si. Nào ái ố, hỉ, nộ... luân hồi nhân quả, nào quả báo nhãn tiền, vô lượng chúng sinh... Có những lúc thầy nói về Trang Tử và giấc mộng bướm trắng... Không phải là bậc tu hành, nhưng Phúc nói về nẻo đạo và đời làm lòng Tâm bừng sáng. Có nhiều lúc Tâm bồng bềnh trong giấc mơ bướm trắng. Tâm thấy những giờ học Hán Nôm mới ý nghĩa làm sao. Chẳng cần bố mẹ thúc ép, Tâm tình nguyện theo ni cô Thích Đàm Nguyện về chùa Xá xuống tóc quy y. Khuôn ngực thanh nữ căng tràn của nàng giờ cuốn vải nâu ép lại. Mảnh vải nâu ấy như bó gói tuổi xuân, ép thời con gái tràn nhựa sống của nàng. Nhiều lúc nàng ứa nước mắt trong căng cứng, trong hổn hển xuân thì.
Ni cô Thích Đàm Nguyện phải lên chùa Thượng mươi ngày, chỉ còn mình Tâm đạp xe vượt con đê cao, trảng cát dài vô tận tới lớp học Hán Nôm. Nàng còn ý tứ lựa những bông sen trắng thật đẹp trong đầm chùa mang tới lớp học:
- Nhà chùa biếu thầy vài bông sen trắng để thầy cắm hoa lấy thảo.
- Mô Phật! Đa tạ ni cô...
Phúc bất ngờ xúc động cầm bó sen trắng trên tay, màu hoa trắng thanh khiết, khiến Phúc bồi hồi. Những bông sen vươn lên từ đầm lầy tanh hôi, dâng tặng cho đời sắc ngọc và hương thơm tao nhã. Hương sen tỏa thơm đôi bàn tay ngọc ngà của ni cô, khi nàng thảo những nét Hán tự.
Chẳng hiểu sao, Phúc đưa tay với cây đàn ghi ta trên giá, ngón tay lướt trên phím đàn như múa, giai âm luyến láy vút cao. Bài tình ca Nga “Ngôi sao ban chiều” da diết cháy bỏng.Tâm bồi hồi trước bài hát mình luôn yêu thích thời còn học phổ thông, cô ngước lên chợt gặp ánh mắt thầy nhìn mình đắm đuối. Cô sững sờ vội vàng cúi xuống nhìn vào con chữ mong khỏa lấp. Sau phút giây bối rối, Phúc treo cây đàn lên giá, với cây nguyệt nằm suông trên vách, đã lâu rồi không một tiếng tơ. Bài chầu văn về “Cô Bơ” được Phúc nhả chữ thật ngọt, Tâm thấy lòng mình tĩnh lại.
Nắng chiều lênh loang giọt đàn, các ni cô chùa xa bấm nhau đứng lên chào thầy ra về, ni cô chùa Xá vẫn ngồi lặng nghe lòng mình thổn thức....
- Mô Phật! Ni cô đừng trách kẻ trần tục này làm vướng bận lòng thiền nhé! Tôi đưa ni cô về được không?
Tâm hốt hoảng xua tay, dắt xe đạp ra cửa, Phúc cũng vội vàng dắt xe máy đi chậm lẽo đẽo theo ni cô. Chẳng ai nói với ai lời nào nhưng Tâm vẫn cảm nhận được ánh nhìn ấm áp của Phúc luôn dõi theo bóng mình.
- Bạch thầy về muộn thế ạ!
Tiếng ai đó chào Tâm mới giật mình tỉnh giấc mộng. Nàng dừng xe, quay lại thấy Phúc cũng dừng xe đứng nhìn mình đăm đắm. Tâm vội vàng đạp nhanh vào ngõ chùa, để lại ánh nhìn hun hút phía sau.
Tuần ba buổi Tâm vẫn đến lớp Hán Nôm một cách đều đặn nhưng nét u hoài và thẫn thờ giờ xuất hiện trong mắt nàng nhiều hơn. Có ngày chùa mắc việc nàng không đi học, Phúc như kẻ mất hồn, giờ học rời rạc uể oải không còn hấp dẫn nữa. Phúc dằn lòng cố giảng cho hết buổi.
Đêm... Một mình trên gác khuya Phúc lặng lẽ nhả tiếng đàn não nuột, âm giai như thổn thức nhớ thương. Những ngón tay của chàng lướt trên phím ghi ta làm tim chàng nhói đau. Lâu lắm rồi từ lúc bỏ dở luận án tiến sĩ Hán Nôm vì những cơn đau tim nhức buốt, cảm giác ấy giờ lại ùa về hành hạ chàng. Phúc thở dài day dứt: Người ta là kẻ tu hành, mình không được phép đem lụy tình tới cửa từ bi... Dù dặn lòng như thế nhưng khuôn mặt thanh tú của ni cô chùa Xá cứ hiện lên ập òa trong lòng Phúc. Gần sáng chàng thiếp đi, hình ảnh Tâm hái sen dưới hồ lại hiện lên. Nụ cười nàng rạng rỡ giữa giấc sen mộng mị. Phúc chới với trong giấc hoa đó.
Buổi học vắng ni cô chùa Xá dài lê thê. Một buổi... hai buổi... ba buổi... rồi mất hút bóng hình nàng. Lớp học buồn như đưa đám, các ni cô chùa khác thấy thầy giáo ngày càng buồn bã như mất hồn, họ đưa mắt nhìn nhau dò hỏi. Và một chiều kia, họ thực sự hốt hoảng khi thấy Phúc đang dạy học mà ngất lịm trên bàn.
Chiều muộn! Mặt nước bàng bạc khói phủ, phất phơ những bông sen cuối mùa còn sót lại. Ni cô lặng lẽ trên thuyền thúng giữa mênh mông trời nước. Vài cánh chim thiên di trên bầu trời xám đục. Trời chớm đông, lá sen già khô úa xào xạc trong gió, ni cô buồn bã khỏa mái chèo, quay thuyền vào bờ. Ni cô chới với, thuyền chòng chành khi thấy Phúc đứng trên bờ từ lúc nào? Chỉ một thời gian không gặp chàng ốm đi nhiều quá! Tâm đau đớn ngỡ ngàng...
- Mô Phật! Hình như thầy không được khỏe?
- Sen tàn mất rồi, ni cô vẫn bơi thuyền trên đầm ư?
- Thầy về đi! Trời tối mất rồi?
Tâm bối rối thấy Phúc dùng dằng trên bờ đầm không muốn quay về. Chuông chùa chợt cất lên trong thinh không, hồi chuông ngân nga thoát tục, giọt chuông giúp nàng tỉnh niềm mê, nàng ứa nước mắt bước nhanh về tam quan, bỏ lại Phúc hóa đá bên bờ đầm.
Khói hương nghi ngút, tiếng khóc ai oán cất lên, nhà hiếu dạt ra cho sư thầy và ni cô bước vào. Tiếng nam mô A di đà cất lên. Ni cô ngước nhìn di ảnh của người quá cố mà tan nát tâm can. Trời ơi! Kính trắng lấp lánh, nụ cười thật hiền và mái tóc bồng sóng trẻ trung rất nghệ sĩ. Nụ cười đó giờ ảo mờ trong khói sương. Tâm bàng hoàng đến tê dại. Phúc ơi! Sao đến nông nỗi này. Cắn chặt môi để không òa khóc, ni cô theo sư thầy Thích Đàm Nguyện cầm cành phan dẫn đường cho các già vòng quanh linh sàng. Bước chân của nàng như trong mây khói, nàng đang nắm tay Phúc đi dưới cửu tuyền. Qua cầu Nại Hà chợt thấy Phúc chới với... Cầu Kiều cứ trải dài ra... Tiếng niệm Phật vang lên cầu cho linh hồn người quá cố siêu thoát.
- Ôi con ơi! Sao con vắn số thế. Đầu xanh tuổi trẻ sao con nỡ bỏ mẹ mà đi thế này? Mẹ biết làm sao đây... Con ơi! Là con ơi!
Người mẹ hờ con rũ rượi tóc tai và nước mắt:
- Con ơi! Con đi đâu suốt đêm sương giá, trở về con chỉ còn là cái xác không hồn. Sao ông giời nỡ đầy đọa con tài hoa mà làm chi? Để mang bệnh hoạn trong người... từ nay là hết con ơi...
Ni cô chết điếng trước lời hờ con thảm thiết của người mẹ tội nghiệp. Cắn chặt môi không bật lên tiếng khóc... Cây đàn nguyệt trên bàn thờ chợt buông một tiếng tơ. Bát hương Phúc bùng cháy, trong khói hương Phúc nhoẻn cười.
