Chuyển động mạnh
Vùng hành lang đường Hồ Chí Minh với trên 2 triệu hecta chạy qua 6 tỉnh với 24 huyện, thị xã. Đây là vùng có vị trí đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển KTXH và an ninh quốc phòng. Lợi thế mở ra đối với khu vực này là điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp theo quy mô lớn, sản xuất theo phương thức công nghiệp, ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp. Hiện đã có nhiều DN lớn đầu tư xây dựng mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao vào khu vực này như: Mô hình phát triển cây chanh leo của Cty CP NAFOODS; Tập đoàn TH ở Nghệ An; mô hình ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất mía, rau, củ, quả, hoa của Cty cổ phần Mía đường Lam Sơn ở Thanh Hóa. Việc đầu tư sản xuất theo chuỗi giá trị đã tạo tiền đề cho việc ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp.
Theo Thứ trưởng Bộ KHCN Bùi Thế Duy, hoạt động KHCN của các tỉnh trong vùng đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển KTXH của từng tỉnh nói riêng và của cả vùng nói chung. Nhiều vấn đề đã được nghiên cứu, tạo lập cơ sở khoa học cho chính quyền làm tốt hơn công tác quản lý, điều hành, hoạch định chủ trương, chính sách phát triển KTXH trên địa bàn. Nổi bật nhất là đóng góp từ hoạt động KHCN của vùng trong tái cơ cấu kinh tế nói chung tập trung ở lĩnh vực nông nghiệp với việc đưa nhanh các tiến bộ kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi; tập trung nghiên cứu, tuyển chọn, thử nghiệm các giống mới, giống lai có năng suất cao và chất lượng tốt đưa vào sản xuất, phù hợp với điều kiện từng địa phương; nghiên cứu ứng dụng các tiến bộ KHCN theo chuỗi giá trị. Các tỉnh đã quan tâm nhiều hơn tới hỗ trợ lấy doanh nghiệp làm trụ cột trong triển khai các dự án, nhằm cải tiến, đổi mới công nghệ để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu, làm tăng năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Trong bối cảnh đó, các Sở KHCN vùng Bắc Trung Bộ (Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế) đã tích cực chủ động tham mưu cho Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các tỉnh ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, đề án, kế hoạch, chương trình hành động triển khai thực hiện công tác quản lý, phát triển KHCN trên địa bàn. Do đó KHCN đã có nhiều chuyển biến tích cực, nhiều kết quả nghiên cứu và phát triển KHCN góp phần quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển KTXH của từng địa phương và sự phát triển của Vùng. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực thì hoạt động KHCN của các địa phương trong vùng cũng còn một số hạn chế, nhất là trong việc lựa chọn các nhiệm vụ mang tính liên vùng nhằm giải quyết các vấn đề lớn còn ít; nhiệm vụ nghiên cứu triển khai còn dàn trải. Việc thu hút các doanh nghiệp tham gia vào hoạt động đổi mới sáng tạo, xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp cũng còn chưa nhiều...
Đổi mới nhận thức để hành động
Với tinh thần đổi mới trong nhận thức và quyết liệt trong hành động, Hội nghị đã trao đổi các nội dung liên quan đến công tác quản lý, sự phối hợp giữa các Sở KHCN trong vùng với các đơn vị quản lý thuộc Bộ; đánh giá kết quả hoạt động KHCN của các tỉnh trong vùng giai đoạn 2016 - 2018 trên cơ sở kết quả thực hiện Nghị quyết của Đảng bộ tỉnh; các kết quả nổi bật, đóng góp của KHCN phục vụ các mục tiêu phát triển KTXH của các địa phương; các giải pháp KHCN khai thác tiềm năng thế mạnh để phát triển các sản phẩm chủ lực của tỉnh, Vùng Bắc Trung Bộ... Tuy nhiên, trình độ sản xuất nông nghiệp hàng hóa chưa cao, chất lượng nông sản chưa đồng đều ảnh hưởng lớn đến khả năng cạnh tranh và tìm kiếm thị trường tiêu thụ, hiệu quả sản xuất và thu nhập của nông dân ở một số nơi còn thấp. Vấn đề đặt ra là cần phải đưa KHCN vào cuộc sống gắn với phát triển KTXH; đẩy mạnh liên kết vùng đưa KHCN thúc đẩy phát triển nông nghiệp công nghiệp hóa. Do đó, cần tập trung lựa chọn DN hỗ trợ đầu tư ứng dụng, đổi mới công nghệ mới trong chế biến, bảo quản nông sản, góp phần chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững, nâng cao giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp; xây dựng và phát triển thương hiệu gắn với tạo lập thị trường tiêu thụ sản phẩm.
Bộ trưởng Chu Ngọc Anh cho rằng, thời gian qua nhận thức về vai trò, vị trí của KHCN trong phát triển KTXH của các tỉnh trong vùng Bắc Trung Bộ đã có những bước chuyển động đáng mừng. Một số tỉnh trong vùng đã có Nghị quyết phát triển KHCN. Bộ trưởng cũng đã đánh giá cao tinh thần trao đổi thẳng thắn, trách nhiệm của Lãnh đạo các Sở, đồng thời ghi nhận sự vào cuộc của các đơn vị thuộc Bộ trong việc xem xét, xử lý các đề nghị của địa phương. Các nội dung trao đổi là cơ sở gắn kết hơn nữa trong mối quan hệ phối hợp và cùng tham mưu cho Bộ những vấn đề cần quan tâm trong thời gian tới.
Để chuẩn bị cho việc tiến hành tổng kết, đánh giá kết quả triển khai thực hiện Nghị quyết 20-NQ/TW về phát triển KHCN cũng như Chiến lược phát triển KHCN giai đoạn 2011 - 2020 ở cả các địa phương cũng như cấp Quốc gia, Bộ trưởng Bộ KHCN Chu Ngọc Anh đã chỉ đạo thời gian tới hoạt động KHCN của các tỉnh trong vùng sẽ tập cần chủ động, tích cực tham mưu trong việc sắp xếp lại hệ thống tổ chức bộ máy của Sở theo tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW đảm bảo tinh gọn theo quy định song vẫn nâng cao được năng lực và tính hiệu quả trong hoạt động của bộ máy; tham mưu triển khai thực hiện cơ chế tự chủ của các tổ chức KHCN công lập theo Nghị quyết 54-NQ-CP và hướng dẫn của Bộ KHCN đảm bảo thực hiện theo Nghị quyết 19-NQ/TW và phù hợp với tình hình thực tiễn của từng địa phương.
Theo đó, các Sở KHCN trong vùng cần rà soát các chỉ tiêu, nội dung đề ra trong Chiến lược quy hoạch và kế hoạch hoạt động KHCN của các địa phương đến năm 2020, đối chiếu với các chỉ tiêu, mục tiêu đề ra tại Nghị quyết 20-NQ/TW và Chiến lược phát triển KHCN quốc gia giai đoạn 2011 - 2020 để xây dựng Kế hoạch cụ thể cho từng năm, đảm bảo thực hiện tối đa các chỉ tiêu, mục tiêu đã đặt ra.
Bộ trưởng Chu Ngọc Anh nhấn mạnh, các tỉnh cần tăng cường liên kết vùng trong các hoạt động, liên kết trong lựa chọn triển khai các nhiệm vụ KHCN trọng tâm, có thế mạnh của vùng, địa phương. Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu ứng dụng nhằm nâng cao hiệu quả trong khai thác và phát triển các sản phẩm có lợi thế của vùng, của địa phương. Đặc biệt là ưu tiên lấy doanh nghiệp làm trọng tâm để tổ chức triển khai thực hiện các nhiệm vụ KHCN có tính ứng dụng nhằm giải quyết được vấn đề đồng bộ theo chuỗi giá trị, nhất là đối với các sản phẩm chủ lực, sản phẩm có lợi thế của địa phương và vùng.
Cùng với việc tăng cường ứng dụng các tiến bộ KHCN trong sản xuất cần đẩy mạnh xây dựng và thực thi bảo hộ sở hữu trí tuệ, phát triển thương hiệu của các sản phẩm theo chuỗi giá trị cho các sản phẩm đặc sản của các địa phương trong vùng; ưu tiên hỗ trợ các hoạt động đăng ký, bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm ở nước ngoài; có giải pháp về nguồn lực nhằm hỗ trợ các nhóm khởi nghiệp, ươm tạo công nghệ, đổi mới sáng tạo trong các tổ chức KHCN và doanh nghiệp; hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc trao đổi, kết nối cung cầu công nghệ thông qua các kênh của thị trường công nghệ.
Tại Hội nghị, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh đã chỉ đạo các đơn vị chức năng của Bộ KHCN tiếp tục quan tâm hỗ trợ, hướng dẫn các địa phương tham gia các chương trình KHCN quốc gia; hỗ trợ phát triển doanh nghiệp KHCN, tháo gỡ và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp KHCN ở các địa phương được hưởng ưu đãi theo quy định của pháp luật; hỗ trợ triển khai Chương trình nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa, đăng ký thương hiệu và bảo hộ quyền SHTT; cung cấp thông tin xây dựng các luận cứ khoa học về phát triển KTXH của địa phương; về khai thác cơ sở dữ liệu KHCN...
