Cần có lộ trình tăng giá điện hợp lý
Bộ Công Thương đang lấy ý kiến về dự thảo sửa đổi Quyết định của Thủ tướng quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, mục tiêu của việc sửa đổi biểu giá điện lần này là gì, thưa bộ trưởng?
- Dự thảo các phương án giá điện đưa ra lần này nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các cơ quan truyền thông báo chí, các chuyên gia và các khách hàng sử dụng dụng điện. Trong đó, phương án giá điện 1 giá, mặc dù có ưu điểm dễ tính toán và cho khách hàng thêm lựa chọn nhưng có hạn chế là không khuyến khích sử dụng tiết kiệm điện. Do vậy, Bộ Công Thương đã rút phương án giá điện một giá để bộ tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện phương án để áp dụng trong tương lai khi hình thành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh ở nước ta.
Hiện nay, bộ đang tiếp tục xin ý kiến phương án giá điện sinh hoạt 5 bậc thang. Phương án giá điện bậc thang đưa ra, nhằm đảm bảo phù hợp với thực tế mức tiêu dùng điện của người dân hiện nay. Đồng thời, phương án đưa ra cũng đáp ứng mục tiêu đơn giản hơn so với cơ cấu biểu giá bán lẻ điện hiện hành; không làm tăng chi phí tiền điện của đa số các khách hàng sử dụng điện; ngân sách nhà nước hỗ trợ hộ nghèo, chính sách xã hội không thay đổi giá bán lẻ điện sinh hoạt bình quân không thay đổi. Biểu giá bậc thang cũng hướng tới mục tiêu là sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả.
Đối với của phương án cơ cấu biểu giá bán lẻ điện cho khách hàng ngoài sinh hoạt, Bộ Công Thương đã đề xuất 2 phương án lấy ý kiến. Trong đó, phương án 1 là gộp 3 nhóm sản xuất, hành chính sự nghiệp và kinh doanh vào thành 1 nhóm nhằm hướng tới mục tiêu đơn giản hoá biểu giá điện cho các khách hàng ngoài sinh hoạt, giảm dần bù chéo giữa khách hàng dùng điện cho sản xuất với khách hàng dùng điện cho mục đích thương mại so với phương án 2. Phương án 2 là khách hàng sử dụng điện mục đích ngoài sinh hoạt gồm 3 nhóm sản xuất, hành chính sự nghiệp và kinh doanh như quy định hiện hành.
Hiện tại, Bộ Công Thương đang tập trung vào tiếp thu, tổng hợp và phân tích làm rõ về các ý kiến, kiến nghị đóng góp của các tầng lớp nhân dân, doanh nghiệp, cơ quan và địa phương để tiếp tục nghiên cứu tiếp thu và hoàn chỉnh các phương án theo các yêu cầu chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ để đề ra phương án trình Thủ tướng Chính phủ về biểu giá bán lẻ điện cho phù hợp.
Trong 9 lần điều chỉnh giá điện (từ năm 2011 - nay), lần điều chỉnh nào "giá cũng tăng". Chính vì vậy, nhiều người cho rằng, Bộ Công Thương cần có lộ trình tăng giá điện hợp lý, nhằm đảm bảo đời sống nhân dân, nhất là hộ nghèo, quan điểm của ông ra sao?
- Hiện nay, giá bán lẻ điện bình quân được thực hiện theo quy định tại Quyết định số 24 ngày 30.6.2017 của Thủ tướng Chính phủ quy định về điều chỉnh giá bán điện theo cơ chế thị trường. Trong đó, có cơ chế điều chỉnh giá bán điện bình quân trong năm theo biến động các thông số đầu vào cơ bản của khâu phát điện (giá nhiên liệu, tỉ giá ngoại tệ, cơ cấu sản lượng điện phát). Với cơ chế này, giá bán lẻ điện sẽ được phản ánh sát với thị trường khi các thông số đầu vào cơ bản thay đổi.
Giá bán lẻ điện được điều chỉnh trong phạm vi khung giá của mức giá bán lẻ điện bình quân giai đoạn 2016 - 2020 được quy định tại Quyết định số 34 ngày 25.7.2017 của Thủ tướng Chính phủ. Do vậy, khung giá bán lẻ điện tại Quyết định số 34 là cơ sở, tín hiệu để khách hàng sử dụng điện biết về mức giá bán lẻ điện trong cả giai đoạn từ năm 2016 đến 2020.
Căn cứ vào khung giá này, các doanh nghiệp và người dân có thể chủ động trong việc lập kế hoạch sản xuất, đầu tư máy móc thiết bị phù hợp để tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất kính doanh của đơn vị. Hiện nay, Bộ Công Thương đang phối hợp với Bộ Tài chính xây dựng khung giá bán lẻ điện cho giai đoạn 2021 - 2025 để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.
Giá bán lẻ điện được điều chỉnh phù hợp với chi phí mua điện đầu vào
Có ý kiến cho rằng, việc triển khai thị trường điện ở nước ta còn chậm. Bộ Công Thương đã và đang triển khai thị trường bán lẻ cạnh tranh như thế nào? Tác động của cạnh tranh đến thị trường điện ra sao, thưa bộ trưởng?
- Ngày 7.8.2020, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 2093/QĐ-BCT phê duyệt thiết kế mô hình thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Theo đó, trong thị trường bán lẻ điện cạnh tranh hoàn chỉnh, các khách hàng sử dụng điện sẽ được lựa chọn, thay đổi đơn vị bán lẻ điện; đồng thời thoả thuận, thống nhất với đơn vị bán lẻ điện về mức giá bán điện.
Còn kế hoạch thị trường bán lẻ điện cạnh tranh từ năm 2022 đã được Bộ Công Thương xây dựng và triển khai thực hiện theo lộ trình, từng bước mở rộng đối tượng khách hàng tham gia thị trường bán lẻ theo quy mô tiêu thụ điện và theo cấp điện áp từ cao xuống thấp. Trong đó, bước đầu tiên sẽ thí điểm cơ chế cho phép các khách hàng sử dụng điện lớn ký hợp đồng song phương trực tiếp với các nguồn điện năng lượng tái tạo, tiến tới mở rộng đối tượng khách hàng sử dụng điện lớn, được trực tiếp mua điện trên thị trường giao ngay và bước cuối cùng sẽ là các khách hàng bán lẻ điện quy mô nhỏ hơn được thay đổi đơn vị bán lẻ điện.
Để chuẩn bị cho thị trường bán lẻ điện, hiện nay, Bộ Công Thương đã và đang xây dựng Đề án tái cơ cấu ngành điện phục vụ thị trường bán lẻ điện cạnh tranh để trình Thủ tướng Chính phủ trong năm 2020, đồng thời phối hợp với các bộ ngành có liên quan rà soát và đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp lý quy định phù hợp cho vận hành thị trường bán lẻ điện.
Doanh nghiệp và người dân được hưởng lợi gì khi triển khai thị trường điện cạnh tranh? Liệu đưa thị trường điện cạnh tranh vào vận hành thì giá điện có giảm hay không, thưa bộ trưởng?
- Việc đưa thị trường bán buôn điện cạnh tranh vào vận hành sẽ bỏ vai trò độc quyền của EVN trong khâu mua buôn điện, đồng thời cũng là tiền đề quan trọng để phát triển tiếp lên cấp độ thị trường bán lẻ điện, đưa cơ chế cạnh tranh vào tất cả các khâu của ngành điện.
Trong thời gian tới, các nguồn điện có giá thành thấp (thủy điện, nhiệt điện than sử dụng than nội địa...) đã ngày càng chiếm tỉ trọng ít. Trong khi đó, các nhà máy điện mới xây dựng đa phần phải dùng than nhập khẩu hoặc than trộn giữa than trong nước và than nhập, nhà máy sử dụng khí LNG nhập khẩu có giá thành cao.
Vì vậy, để tiếp tục hoàn thiện thị trường điện, bộ chủ trương sẽ hoàn thiện các cơ chế thị trường theo nguyên tắc giá điện sẽ do thị trường quyết định, thị trường điện phát triển đồng bộ, liên thông với giá trên thị trường nhiên liệu đầu vào như than, khí tự nhiên, khí LNG... Giá bán lẻ điện cũng cần phải điều chỉnh phù hợp để phản ánh đúng chi phí mua điện đầu vào.
Với việc triển khai thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, hoàn thiện các cơ chế của thị trường điện và chính sách, hoàn chỉnh các chính sách và cơ chế điều hành giá điện, giá bán lẻ điện có thể sẽ điều chỉnh tăng hoặc giảm do thị trường quyết định như tinh thần Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị.
Xin cảm ơn những chia sẻ của bộ trưởng!
