Giáo sư, phó giáo sư bắt buộc phải có bài báo khoa học quốc tế
Tiêu chuẩn chức danh GS, PGS mới đặc biệt chú trọng việc ứng viên phải có công bố khoa học quốc tế. Cụ thể, ứng viên GS phải là tác giả chính đã công bố được ít nhất 3 bài báo khoa học hoặc bằng độc quyền sáng chế; giải pháp hữu ích; tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện, thi đấu thể dục thể thao đạt giải thưởng quốc tế. Trong đó, bài báo là công trình khoa học của tác giả đã được công bố trên tạp chí khoa học có mã số chuẩn quốc tế ISSN, thể hiện rõ ý tưởng khoa học, nội dung cần thiết của vấn đề nghiên cứu, tình hình nghiên cứu trong nước và quốc tế...
Trường hợp ứng viên không đủ công trình khoa học như quy định trên có thể thay thế bằng tối thiểu 2 bài báo khoa học và 1 chương sách phục vụ đào tạo do nhà xuất bản uy tín thế giới xuất bản, hoặc 2 bài báo quốc tế và một sách chuyên khảo do nhà xuất bản có uy tín xuất bản.
Với chức danh PGS, tiêu chuẩn về số lượng bài báo khoa học tối thiểu cần đạt ít hơn ứng viên GS 1 bài. Trong quy định số điểm tối thiểu công trình khoa học quy đổi, ứng viên PGS thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên phải có ít nhất 6 điểm tính từ các bài báo khoa học, bằng độc quyền sáng chế...; ứng viên lĩnh vực khoa học xã hội có ít nhất 4 điểm.
Từ ngày 1.1.2020, ứng viên GS cần là tác giả chính của ít nhất 5 bài báo khoa học được công bố, ứng viên PGS là 3 bài.
Cùng với đó, theo quy định mới, hồ sơ điện tử của ứng viên phải công khai trên trang thông tin điện tử của cơ sở giáo dục đại học (nơi nhận hồ sơ của ứng viên) và Trang thông tin điện tử của Hội đồng GS nhà nước.
Quy định này đã gây “xôn xao” trong giới học thuật bởi có những ý kiến cho rằng, ở một số lĩnh vực về xã hội, việc đăng bài báo quốc tế là rất khó. Nhiều ý kiến cũng lo ngại, các chuyên ngành an ninh - quốc phòng nếu đăng tạp chí nước ngoài liệu có làm tiết lộ bí mật?
Để nước ta hội nhập với thế giới về giáo dục, đặc biệt là giáo dục cao cấp nhất là ở trình độ GS, PGS, GS.TS Triết học Hoàng Chí Bảo chia sẻ: Xu thế phát triển của lịch sử yêu cầu ngày một cao hơn, chính quy hơn, hiện đại hơn vì thế quy chế mới về công nhận đạt chuẩn chức danh GS, PGS yêu cầu phải có một lượng nhất định các bài đăng quốc tế là điều đúng đắn và cần thiết. Tuy nhiên, phải có sự chuẩn bị, phải tính đến những điều phổ biến và đặc thù của khoa học.
GS Bảo phân tích, công trình có chất lượng ở lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học kỹ thuật, khoa học công nghệ... sẽ dễ dàng nhận được sự đồng thuận, tiếng nói chung của cả thế giới. Riêng lĩnh vực khoa học xã hội nhân văn, đặc biệt về lý luận mà nhất các ngành về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các ngành về lịch sử Đảng, khoa học quân sự và an ninh không dễ để được đăng tải trên các tạp chí quốc tế.
“Không phải vì vấn đề chất lượng mà những lĩnh vực nêu trên khó đăng bài trên tạp chí quốc tế còn về vấn đề quan niệm, nội dung và ngay cả thói quen tiếp cận của chúng ta và quốc tế chưa phải đã là hoàn toàn thống nhất. Việc đăng tải các bài báo quốc tế cho các nhà khoa học ở lĩnh vực trên sẽ có những khó khăn nhưng hoàn toàn có khả năng giải quyết được”, GS Bảo nhận định.
Hướng tới đủ năng lực làm việc trong môi trường quốc tế
Chia sẻ về giải pháp khắc phục những khó khăn trong đăng bài báo khoa học ở các lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, an ninh và quốc phòng, GS Hoàng Chí nhấn mạnh sự nỗ lực của chính bản thân nhà khoa học, tự vươn lên ngang tầm với tư duy của thế giới về trình độ kiến thức. Cùng với đó, cần có sự đầu tư của nhà nước, kể cả trong quan hệ hợp tác về khoa học, giáo dục, văn hóa với các nước, chúng ta cũng phải đề xuất vấn đề này để họ quan tâm hơn đến một nhu cầu của Việt Nam trên con đường phát triển khoa học.
Đồng quan điểm, PGS.TS Hoàng Phúc Lâm - Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh thẳng thắn: “Biết là sẽ khó, nhưng khó vẫn phải làm, chúng ta phải đi theo chuẩn quốc tế. Tất nhiên, chuyện để các ứng viên GS, PGS “tự bơi” là điều vô cùng khó khăn”. PGS.TS Hoàng Phúc Lâm nhấn mạnh, bên cạnh sự nỗ lực của cá nhân thì cần sự hỗ trợ của các trường đại học, cơ chế nhà nước về chính sách. Cần cơ chế về ngân sách hỗ trợ cho nghiên cứu khoa học, nhà khoa học chỉ quan tâm nghiên cứu chứ không phải quan tâm tới kinh phí.
“Nghị quyết Trung ương 7 khóa XII về “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ có đặt ra mục tiêu đến năm 2030, từ 40 - 50% cán bộ chiến lược đủ khả năng làm việc trong môi trường quốc tế. Để đạt mục tiêu này, thì cần một đội ngũ chuyên gia mà đứng đầu là các GS, PGS đầu ngành phải đạt chuẩn quốc tế”, ông Lâm nhận định.
Từ đó, ông Lâm đề xuất thêm chính sách để các GS, PGS có điều kiện được làm việc trong môi trường quốc tế, đặc biệt là có cơ hội trau dồi thêm khả năng ngoại ngữ vốn là thế yếu của nhiều chuyên gia Việt.
Ông Lâm nhận định: “Chúng ta phải chấp nhận một số năm tới, số lượng GS, PGS sẽ ít đi trông thấy. Cách đây 3 năm đã có lộ trình thực hiện việc đổi mới công nhận đạt chuẩn chức danh GS, PGS nhưng dường như chưa có bước triển khai những chính sách hỗ trợ cụ thể. Vì thế, các cơ quan chức năng có thẩm quyền, các trường đại học cần tích cực xây dựng chiến lược đào tạo, bồi dưỡng, hỗ trợ để các ứng viên GS, PGS có thể nghiên cứu là làm việc trong môi trường tốt nhất”.
Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chỉ ra rằng: Không chỉ hỗ trợ đội ngũ mới mà cả những người đã được công nhận đạt chuẩn chức danh GS, PGS trước đó cũng cần sự hỗ trợ về ngoại ngữ, kinh phí nghiên cứu và môi trường làm việc quốc tế để có thể đạt chuẩn và tiếp tục giữ chuẩn. Không thể để GS, PGS năm 2019 có chất lượng khác nhau các năm trước, PGS.TS Hoàng Phúc Lâm cho hay.
Năm 2018 không xét công nhận giáo sư, phó giáo sư
Hội đồng Chức danh GS Nhà nước cho biết sẽ triển khai đợt xét công nhận chức danh GS, PGS theo tiêu chuẩn mới vào đầu năm 2019, sẽ không có đợt xét công nhận vào cuối năm 2018 như thông lệ. Lý giải về quy định này, Hội đồng Chức danh GS Nhà nước cho biết để có đủ thời gian chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho việc triển khai xét công nhận đạt tiêu chuẩn GS, PGS theo Quyết định mới của Thủ tướng Chính phủ.
