Việc làm còn không có - lấy đâu thưởng Tết
Nhớ lại quãng thời gian dịch bệnh diễn biến phức tạp tại Hải Dương, công ty may mặc mà chị Nguyễn Thị Thuý vẫn đang làm việc cũng chịu ảnh hưởng nặng nề. Lúc bấy giờ, công nhân phải làm việc luân phiên, công ty giãn việc. May thay, đến thời điểm này dịch bệnh kiểm soát, công ty đẩy mạnh sản xuất đơn hàng cho năm mới nên chị cũng bận rộn hơn.
“Lúc trước chỉ mong còn việc làm. Đến giờ công ty đã khôi phục sản xuất mới dám nghĩ đến thưởng Tết” - chị Thuý chia sẻ. Chị cùng biết bao người lao động công ty mừng ra mặt khi nhận được nhận được thông báo đơn vị sẽ cố gắng xoay xở có thưởng Tết. 500 nghìn đồng thưởng Tết Dương lịch, 2 triệu đồng cùng quà tặng là số tiền chị Thuý nhận được để trang trải chi phí sinh hoạt vốn nhiều hơn Tết năm trước. Năm nay, dù chưa có mức thưởng cụ thể, song chị Thuý e rằng chắc chắn thấp hơn các năm.
Chị Thuý vẫn còn may mắn khi có một công việc cho thu nhập, được “hứa hẹn” có một khoản thưởng động viên cuối năm. Trong 1.012 doanh nghiệp gửi báo cáo thưởng Tết đến Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP.Hồ Chí Minh thì có đến 508 doanh nghiệp cho biết gặp khó khăn trong thưởng Tết cho người lao động. Con số 28,2 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực đến việc làm hết quý III/2021 và tỉ lệ, số người thiếu việc làm trong độ tuổi quý này cao nhất trong vòng 10 năm qua được Tổng Cục Thống kê công bố mới thấy thị trường lao động bị ảnh hưởng rất nặng nề.
Học sinh không thể đến trường do ảnh hưởng của dịch bệnh, biết bao cô giáo trường mầm non tư thục phải “tháo chạy”, tìm công việc khác để mưu sinh. Chị Bùi Tuyết (Đại Mạch, Đông Anh, Hà Nội) đã chấm dứt hợp đồng lao động với nhà trường và kịp mở cửa hàng kinh doanh. 9 tháng trước, chị Tuyết vẫn là cô giáo tại cơ sở mầm non Toàn Cầu (Đông Anh, Hà Nội). Dịch COVID-19 bùng phát, cơ sở mầm non buộc phải đóng cửa, chị không có việc làm. “Không có tiền phải đi xoay việc khác” - đó là chia sẻ đầy chua xót của chị Tuyết.
Đến việc làm còn không có, chị Tuyết nghĩ gì đến thưởng Tết. Trong khi đó, bà Nguyễn Thanh Phương - quản lý cơ sở mầm non Toàn Cầu đã phải “đau đầu” trong gần 1 năm qua khi trường phải đóng cửa. Tiền thuê mặt bằng vẫn mất trong khi doanh thu “âm” buộc bà Phương phải nâng lên, đặt xuống chuyện thưởng Tết cho giáo viên. Như mọi năm, các cô giáo cũng được nhận vài triệu đồng trang trải dịp Tết. “Tôi đang phải cân đối, doanh thu “âm” thì đã đành nhưng cố gắng có gì đó động viên các cô, chí ít cũng có phần quà “ - bà Phương chia sẻ.
Doanh nghiệp chi tiền tỉ thưởng Tết
“Đến giờ công ty vẫn chưa công bố thưởng Tết, chỉ biết “sếp” nói sẽ thưởng lớn” - là chia sẻ của N.T - nhân viên của một công ty chứng khoán tại Hà Nội. Với một năm kinh doanh tốt, thưởng trong lĩnh vực này hứa hẹn cũng khởi sắc. Năm trước, N.T cũng “ẵm” thưởng Tết bằng 4 tháng lương để thoải mái chi tiêu dịp cuối năm.
Theo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP.Hồ Chí Minh, các doanh nghiệp điện, điện tử, ngân hàng, tài chính, bảo hiểm, bất động sản, công nghệ thông tin có mức thưởng cao hơn so với mặt bằng chung. Theo anh B - trưởng phòng phát triển phần mềm một công ty công nghệ, đối với các công ty gia công phần mềm, người lao động trong ngành sẽ có tháng lương thứ 13; còn những người lao động công nghệ thông tin làm trong một số ngành đặc thù khác như tài chính ngân hàng, chứng khoán có thể nhận được cao hơn. “Thưởng Tết sẽ tuỳ vào tình hình kinh doanh, quy định của từng công ty. Có những công ty thưởng Tết 5-7 tháng lương là bình thường” - anh B chia sẻ.
Dù chịu tác động của dịch COVID-19, song mức thưởng Tết theo tiết lộ của Q.H - nhân viên tại một ngân hàng chi nhánh Vĩnh Phúc vẫn là con số “mơ ước” của nhiều người. Q.H cho biết: “Tết Dương lịch tôi được thưởng 15 triệu đồng, còn thưởng Tết Âm lịch năm 2022 chưa thấy có thông báo. Do ảnh hưởng của dịch bệnh, lãi giảm nên dự kiến thưởng sẽ giảm theo”.
Như năm trước, thưởng Tết của ngân hàng mà Q.H đang làm tương đương một tháng lương. Còn cuối năm thường tổng kết tình hình kinh doanh, nếu năng suất làm việc cả một năm cao sẽ được công thêm những tháng lương nhất định. Chi nhánh nào không có lợi nhuận sẽ không được thêm tháng lương này.
Bên cạnh những đơn vị gặp khó khăn, vẫn luôn có những doanh nghiệp công bố mức thưởng “khủng”. Thưởng Tết cao xấp xỉ 1,29 tỉ đồng tại một doanh nghiệp FDI ở TP.Hồ Chí Minh, thưởng 1,432 tỉ đồng từ một doanh nghiệp dân doanh của Đà Nẵng... là những mức thưởng không ít người phải “xuýt xoa".
Không phải khoản bắt buộc
Là đơn vị vẫn "sống khoẻ" dù dịch bệnh có hoành hành, bà Hoàng Thị Vân Anh - chuyên viên nhân sự Hệ thống Siêu thị Con Cưng cho hay, tình hình kinh doanh của đơn vị trong năm qua vẫn tốt, nhân viên làm việc bình thường. "Cửa hàng vẫn phát triển, doanh thu tăng nên công ty có những chính sách đãi ngộ cho người lao động sau 1 năm cố gắng. Cụ thể, mỗi nhân viên được 1 phần quà 1 triệu đồng và tháng lương thứ 13. Lương tháng 13 sẽ dao động khoảng 6-7,5 triệu đồng tùy vị trí từ nhân viên đến quản lý. Quản lý được mức thưởng cao hơn vì được tính thâm niên. Nếu người lao động kí hợp đồng 6 tháng trở lên đã được tính thâm niên" - bà Vân Anh nói.
Còn ông Lê Tuấn Anh - Trưởng Phòng Nhân sự Công ty Trà Cozy - cho biết, cũng như các doanh nghiệp khác, năm qua đơn vị này gặp rất nhiều khó khăn, tuy nhiên Ban Giám đốc công ty dự kiến vẫn sẽ có thưởng Tết 2022 là tháng lương thứ 13 cho người lao động. Ngoài ra sẽ có khoản thưởng thêm cho các đơn vị, công ty thành viên, song mức thưởng còn phụ thuộc vào kết quả kinh doanh cuối năm.
Ông Tuấn Anh đánh giá, mức thưởng Tết của đơn vị này dự kiến không thay đổi nhiều so với năm ngoái, trung bình người lao động sẽ nhận được một tháng lương. Trong năm 2021, mức thưởng dao động từ 7-10 triệu đồng đối với công nhân, từ 15-25 triệu đồng với nhân viên, còn các vị trí nhân sự cấp trung trở lên mức thưởng sẽ cao hơn.
Dịp cuối năm, câu chuyện thưởng Tết cho chúng ta thấy rất nhiều cung bậc. Người thưởng cao ngất ngưởng, nhưng cũng có nơi lại bỏ trống những khoản thưởng này. Bà Nguyễn Thị Lan Hương - nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội - cho biết, đối với khoản thưởng Tết theo quy định của Bộ luật Lao động năm 2019, người lao động có thể được nhận tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác theo quy chế đã công bố của doanh nghiệp.
Điểm đáng lưu ý là doanh nghiệp không bắt buộc phải thưởng Tết cho người lao động trong mọi trường hợp. Khoản thưởng được đưa ra căn cứ theo kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động.
Bà Hương cho rằng, trên thực tế, chúng ta hay đề cập đến lương tháng 13. Đây là khoản tiền người lao động sẽ nhận được vào dịp cuối năm theo sự thỏa thuận giữa các bên. Pháp luật không quy định cụ thể về việc doanh nghiệp phải chi trả lương tháng 13 cho người lao động. Nhưng nếu giữa người lao động và người sử dụng lao động có thỏa thuận về lương tháng 13 trong hợp đồng lao động hoặc ghi nhận trong thỏa ước lao động tập thể thì doanh nghiệp bắt buộc phải chi trả khoản tiền trên.
Song, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, bà Hương dự kiến nhiều ngành nghề có thể không có thưởng Tết. Trong bối cảnh này, người lao động và doanh nghiệp cùng chia sẻ với nhau. Dịch bệnh còn việc làm là điều quý giá nhất.
