Mỗi ngày bán một hầm sinh tồn
Khi bệnh dịch xuất hiện, chuyện diễn ra giống hệt nỗi sợ mà Tom và Mary đã hình dung. Các chuỗi cung ứng hàng hóa đình trệ hoạt động. Siêu thị nhanh chóng cạn kiệt đồ tiêu dùng. Hàng triệu người Mỹ mất việc và phải xin trợ cấp.
Cặp vợ chồng ở tuổi cận kề nghỉ hưu không thể ngồi im chịu trận, chờ xã hội đi tới điểm sụp đổ. Thay vì thế, họ nhảy lên xe và lái một mạch 19 giờ đồng hồ đến bang South Dakota. “Chúng tôi tới đây và cảm giác như đang được dạo bước ở Hẻm núi lớn lần đầu” - Tom chia sẻ. Trải nghiệm mà Tom nói tới dĩ nhiên không liên quan gì tới Hẻm núi lớn. Ông đang nói về một hầm trú ẩn đề phòng ngày tận thế.
Tom và Mary đang sống ở Vivos xPoint, một cơ sở quân sự bị bỏ hoang, nay chuyển đổi thành một cộng đồng dành cho những người sống sót sau thảm họa. Tại đây, các dải đất bằng phẳng chạy xa tới hàng cây số, tỏa ra tất cả các hướng. Chúng được kết nối với nhiều đoạn đường do tư nhân làm dài tới 160km.
Dọc theo đường chân trời, người ta có thể thấy những cánh cửa thép nằm nhô lên một chút so với thảm cỏ xanh, cho thấy lối vào các hầm trú ẩn. Nhìn thoáng qua, nơi này sẽ giống như một trang trại bị bỏ hoang. Thực tế vùng đất này đã từng bị bỏ hoang suốt một thời gian dài, cho tới khi một trùm bất động sản mua lại với giá 1 USD và xây dựng nó thành một khu vực đặc biệt.
Vivos - tập hợp các cộng đồng sống sót sau thảm họa - là sản phẩm sáng tạo của Giám đốc điều hành Robert Vicino. Ông nghĩ ra ý tưởng này cách đây 4 thập kỷ. Khi ấy, một giọng nói của phụ nữ vang lên trong đầu Vicino đã bảo rằng, ông phải xây thật nhiều hầm trú ẩn nằm sâu dưới lòng đất, để người ta có chỗ chui vào và sống sót khi thảm họa xảy ra. Ông đã nghiền ngẫm ý tưởng cho tới tận năm 2008 mới bắt đầu triển khai xây dựng.
Vivos có các khu hầm sinh tồn ở South Dakota và ở Indiana. Tại Mỹ, công ty bán nhiều hầm sinh tồn với chi phí cực kỳ hợp lý, chỉ 35.000 USD mỗi căn. Tuy nhiên, Vivos Europe - công ty con của Vivos đặt tại Châu Âu - lại nhắm tới phân khúc khách khác. Khẩu hiệu của công ty là mang tới “giải pháp bảo hiểm sinh mạng tối thượng cho các gia đình có tài sản lớn”, với giá dành cho các gia đình khá giả lên tới 2 triệu USD.
Trong khi Vivos tự định vị thương hiệu như doanh nghiệp bán hầm sinh tồn xa xỉ, Vicino cho biết, phần lớn khách hàng của ông là người thuộc tầng lớp trung lưu. Ông mô tả họ là “những người bình thường, có học thức, nhạy bén về các sự kiện thời sự diễn ra trên toàn cầu và nhận thức tốt về trách nhiệm, biết rằng họ phải quan tâm, bảo vệ gia đình trong những thời khắc xảy ra thảm họa.”
Trong bối cảnh dịch COVID-19 khiến thị trường bất động sản đóng băng, nhu cầu mua hầm sinh tồn vẫn rất cao. Các hầm này từng chỉ để phục vụ một cộng đồng rất nhỏ gọi là “prepper” - những con người luôn chuẩn bị trước cho các kịch bản xấu nhất, bao gồm cả ngày tận thế. Nhưng khi dịch bệnh xảy ra, nhiều người bình thường đã có suy nghĩ giống prepper, coi hầm ngầm là lựa chọn an toàn bậc nhất.
Hầm ngầm mang tới cho người ta cảm giác kiểm soát được thảm họa, rằng họ có thể tự vệ trong biến cố. Việc các hầm ngầm được ưa thích đã phản ánh một xu hướng chung hướng tới việc chuẩn bị “tốt hơn” để đề phòng thảm họa. Trong xu hướng này, nhiều hành vi từng bị xem là hoang tưởng và cực đoan, như tích trữ lương thực, thuốc men, súng đạn... bỗng trở nên hợp lý khi thảm họa như dịch COVID-19 xảy ra.
Nhưng xu hướng này cũng có mặt tối của nó. Đó là cảm giác người ta cần phải đề phòng trước đồng loại. “Những người không có của sẽ tìm kiếm những người có của” - Vicino nói. “Họ sẽ gõ cửa nhà bạn để xin. Và nếu bạn không có đủ để sẻ chia, chuyện sẽ trở nên rất xấu xí”. Vicino không nói rõ ai là người “không có của” và ai là người sở hữu nhiều tài sản nhưng ngôn ngữ của ông có cùng một phong cách đặc trưng, giống với nhiều prepper là dân Mỹ trắng, trong đó họ luôn vẽ ra kịch bản mình là nạn nhân của một mối đe dọa.
Kể từ tháng 3, tổ chức chống phân biệt chủng tộc Stop AAPI Hate đã nhận được 1.500 báo cáo về việc bị nhục mạ và tấn công từ cộng đồng người Mỹ gốc Á. Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh (CDC) Mỹ cũng thấy, COVID-19 tấn công và gây tác động mạnh hơn vào các nhóm thiểu số, so với cộng đồng Mỹ trắng. Đáng chú ý là người Mỹ gốc Phi phải nhập viện và tử vong với tỉ lệ cao hơn nhiều người Mỹ trắng. Tuy nhiên, cộng đồng prepper vẫn đa phần là người da trắng.
Khi COVID-19 lây lan mạnh ở Mỹ, nhu cầu mua hầm sinh tồn bắt đầu tăng vọt. Tại xPoint, Vivos đã bán hơn 50 hầm sinh tồn và đã xây thêm 500 công trình khác chờ người mua. “Chúng tôi đang bán với tốc độ gần 1 hầm ngầm mỗi ngày” - Visino chia sẻ. Ông nói rằng, cách đây 2 tuần, bản thân mới bỏ túi hơn 1 triệu USD chỉ trong có một ngày thứ sáu nhờ bán hầm sinh tồn. Ngày thứ hai của tuần tiếp theo, ông kiếm thêm 500.000 USD.
Kiếm tiền trên nỗi sợ bệnh dịch
Một số công ty bán hầm sinh tồn giống Vivos cũng đang thu lời lớn nhờ việc kinh doanh dựa trên nỗi sợ COVID-19. Họ đã chào bán các sản phẩm có kèm máy lọc khí, được quảng bá là đủ khả năng lọc sạch virus SARS-CoV-2 gây bệnh. Ví dụ, Rising S Company - một doanh nghiệp có trụ sở ở Texas chuyên kinh doanh các sản phẩm phục vụ prepper và tự nhận mình là “đơn vị đi đầu trong các hệ thống lọc khí chống thảm họa hạt nhân, sinh hóa” - đã tuyên bố chỉ mình mới có đủ kinh nghiệm cần thiết để giúp ngăn chặn sự lây lan của COVID-19.
Survival Condo - một công ty sản xuất hầm ngầm cao cấp - thì quảng cáo công trình của họ có hệ thống lọc khí với khả năng lọc sạch các mầm bệnh dịch như COVID-19. Ngay cả Vivos cũng tuyên bố các hầm ngầm của công ty có gắn lọc khí đủ sức “tiêu diệt toàn bộ mầm bệnh và phân tử phóng xạ, ngăn không cho chúng đi vào các không gian nằm trong lòng đất”.
“Ngày trước, chúng ta từng chứng kiến sự xuất hiện của rất nhiều công ty lừa bịp, chuyên bán sản phẩm bảo vệ sức khỏe liên quan tới không khí trong nhà” - Jeffrey Siegel, một giáo sư về kỹ thuật dân dụng ở Đại học Toronto, là chuyên gia về các hệ thống lọc khí - cho hay. “Giờ chúng ta lại chứng kiến một làn sóng mới, với nhiều công ty đưa ra các tuyên bố rất bắt tai về COVID-19”. Lắp đặt các hệ thống lọc khí hiện đại, nhưng bỏ qua việc kiểm tra sàng lọc khách hàng tới từ các đô thị lớn - những đối tượng có khả năng đang mang mầm bệnh trong người - là hành vi ngu xuẩn, nếu không muốn nói là nguy hiểm. “Sẽ thật sự dốt nát nếu chỉ giải quyết vấn đề lây nhiễm bệnh qua không khí, trong khi không xử lý vấn đề tiếp xúc gần. Tệ hơn, nếu các hầm ngầm đó xử lý kém vấn đề thông khí thì nhìn từ góc độ bệnh dịch học, không gian trong hầm ngầm còn nguy hiểm hơn là một ngôi nhà bình thường được thông khí tốt”.
Nhưng với những khách hàng như Michael và Megan, họ thích tin vào các thông điệp của Vivos hơn là giới nghiên cứu. Cách đây 2 năm, họ mua một hầm ngầm ở xPoint. Với họ, cuộc sống ở xPoint giống hệt trong phim “Ngôi nhà nhỏ trên thảo nguyên”, chỉ trừ việc tổ ấm của họ là hầm ngầm với cửa bọc thép, thay vì một ngôi nhà nông thôn bình dị. “Toàn bộ trải nghiệm xây hầm ngầm và sống ở nơi đây thực sự rất vui thú, phấn khích” - Megan chia sẻ. “Mỗi ngày đều là một cuộc phiên lưu mới”.
Các hạt giống của nước Mỹ tương lai
Trong khi nhiều khách hàng của Vivos đang tích cực mua sắm và xây dựng hầm ngầm của họ, Tom và Mary nằm trong số ít những người dọn tới sống lâu dài tại xPoint. Họ mua hầm ngầm cách đây 3 năm sau khi đọc cuốn “Những người yêu nước: Một tiểu thuyết về sự sinh tồn trong sự kiện sụp đổ hoàn toàn sắp diễn ra.”
Cuốn sách viễn tưởng này là một tác phẩm được cộng đồng prepper rất ưa thích. Nó vẽ ra viễn cảnh sụp đổ kinh tế toàn cầu, tại đó, nước Mỹ chìm trong làn sóng giết người, cướp phá, hiếp dâm. Những cơn lũ người tị nạn xuất hiện và họ cướp bóc sạch sẽ nhiều thành phố giàu có ở Mỹ. “Sách đã mở mắt cho tôi thấy được chúng ta dễ tổn thương như thế nào khi thảm họa xảy ra, khi thực phẩm không thể được đưa tới các cửa hàng” - Tom nói.
Khi cặp vợ chồng phát hiện xPoint, ban đầu họ nghi ngờ, nhưng vẫn tò mò muốn xem cộng đồng sống sinh tồn này sẽ phát triển như thế nào. Họ tham dự sự kiện xFest do Vivos tổ chức và gặp rất nhiều cá nhân có tư tưởng giống mình - đa phần là các gia đình cũng quan tâm tới việc sống sót khi thảm họa xảy ra. Họ biết rằng, có thể kết nối với nhau để tạo ra một mạng lưới những người sống sót sau thảm họa. Kết thúc sự kiện, Tom và Mary đã đặt bút ký vào giấy tờ. Sau đó, họ lên kế hoạch dọn tới hầm ngầm sống khi về hưu.
Nhưng đại dịch COVID-19 đã thay đổi đáng kể kế hoạch của cặp vợ chồng. Tháng 2 năm nay, khi số ca nhiễm tăng nhanh ở Mỹ, Tom và Mary cảm thấy sự an nguy của họ bị đe dọa, đặc biệt là khi đang sống quá gần một thành phố lớn nên quyết định chuyển nhà.
Xpoint không có nguồn điện và thị trấn gần nhất cách đó 30 phút chạy xe. Nhưng với Tom và Mary, nơi đây chẳng khác gì thiên đường. Không còn tiếng còi xe và khói bụi, không còn những đám đông tới nghẹt thở. “Ngay tới đây, chúng tôi có cảm giác mình đã thành công. Thật nhẹ nhõm khi biết mình đang ở một nơi an toàn và có thể tự lo cho bản thân” - ông chia sẻ. Tom hiện đang tích cực xây dựng hầm ngầm của mình, ông đã tạo hệ thống điện riêng, chạy bằng turbine gió và pin năng lượng mặt trời. Hai vợ chồng chưa có kế hoạch trở lại thành phố lớn trong thời gian trước mắt.
Trong khi COVID-19 đẩy các cặp vợ chồng như Tom và Mary tới sống của xPoint, cũng như giúp mang lại vô số khách hàng mới, Robert Vicino vẫn tin mọi chuyện mới chỉ là khởi đầu. “Thảm họa sẽ biến người ta thành những kẻ săn mồi” - Robert vẽ ra một viễn cảnh cướp bóc xảy ra khắp nơi. “Người không có của sẽ săn lùng người có của. Vùng chết sẽ thi nhau xuất hiện.”
Nếu tình trạng sụp đổ tồi tệ như thế xảy ra, Robert tuyên bố khu dân cư của Vivos sẽ là vùng an toàn tuyệt đối. “Tôi thậm chí còn tin rằng, các hạt giống của xã hội Mỹ trong tương lai sẽ tới từ Vivos. Nghe hơi giống tiên tri, nhưng đây là khả năng có thể xảy ra” - ông tuyên bố.
