Cuộc đổi chủ kéo dài 6 tiếng
Trước ngày nhậm chức của Tổng thống Mỹ Joe Biden diễn ra đầu năm nay, nhiều người lao động lâu năm trong Nhà Trắng đã hoàn toàn kiệt sức. Suốt nhiều tuần lễ, không ít người phải làm việc tới 16 giờ mỗi ngày để chuẩn bị cho cuộc chuyển giao - vốn chỉ kéo dài vỏn vẹn 6 tiếng đồng hồ tính từ thời điểm gia đình Tổng thống mãn nhiệm Donald Trump rời đi, cho tới lúc nhà Biden dọn tới.
Với mọi đời tổng thống Mỹ, các cuộc chuyển giao ở Nhà Trắng luôn gây tốn nhiều sức lực. Nhưng năm nay các nhân viên còn vất vả hơn bao giờ hết. Ở các cuộc chuyển giao bình thường, người ta chỉ cần đảm bảo Nhà Trắng sẽ ở trong trạng thái sẵn sàng tốt nhất có thể mà không phải tiến hành quá nhiều thay đổi, cho tới khi gia đình tân tổng thống dọn vào và tiến hành trang hoàng lại theo ý họ.
Nhưng dưới yêu cầu của tổng quản lý Nhà Trắng khi ấy là Timothy Harleth, cuộc chuyển giao bỗng trở thành vấn đề quan trọng. Harlth vốn là một quản lý phòng tại Khách sạn Trump International ở Washington và được nhà Trump thuê vào làm việc ở Nhà Trắng từ năm 2017. Khi đảm nhận công việc mới, Harleth đã thuê riêng một "giám đốc sáng tạo" để giúp mình trong hoạt động sắp xếp và trang hoàng, cho thấy ông tự đặt ra những yêu cầu rất cao đối với công việc.
Trong ngày nhậm chức của ông Biden, Harleth tiếp tục dùng người này để khiến các căn phòng ở Nhà Trắng trông hào nhoáng nhất có thể. Kết quả là đội ngũ nhân viên của Nhà Trắng phải làm việc như điên để sơn sửa, dọn dẹp, thay thế hoặc chỉnh trang nội thất trong từng căn phòng cũng như bổ sung các món đồ trang trí, nhằm biến nơi nào cũng giống như ở một khách sạn 5 sao. Rõ ràng Harleth muốn để lại ấn tượng tốt với nhà Biden và qua đó có thể giúp ông được tiếp tục làm tổng quản lý.
Nhưng thật không may, ngay trước khi đồng hồ điểm 11 giờ ngày 20.1, tức chỉ chưa đầy 1 tiếng trước lễ nhậm chức, Harleth nhận được tin gia đình Biden muốn ông phải kết thúc công việc ngay. Harleth rất sốc, nhưng rồi phải chấp nhận ra đi.
Mất người chỉ đạo, nhưng các lao động khác của Nhà Trắng vẫn phải tiếp tục vận hành công việc, để đảm bảo việc chuyển giao suôn sẻ. Như một cỗ máy đã bền bỉ chạy qua nhiều đời tổng thống, họ tiến hành đưa đồ đạc của gia đình Biden vào Nhà Trắng với tốc độ nhanh, một cách có hệ thống.
"Thời điểm ấy, Phòng phía Đông đầy các hộp chứa đồ của gia đình tân tổng thống”, một nhân viên lâu năm đề nghị giấu tên chia sẻ với phóng viên tờ New Yorker. Người này cho biết Nhà Trắng có hai thang máy nhưng chỉ một chiếc đủ lớn để chuyển đồ. Vì thế những món đồ xách tay sẽ phải được vận chuyển bằng thang bộ, chỉ đồ nặng và cồng kềnh mới đi thang máy.
Không nhiều người biết rằng việc chuyển đồ được thực hiện ngay khi lễ nhậm chức của ông Biden đang diễn ra. Tới cuối buổi sáng 20.1, tất cả đã xong xuôi. Bên trong Nhà Trắng đã treo đầy ảnh của nhà Biden và khu bếp chứa đủ các loại thực phẩm họ yêu thích.
Câu chuyện đầy đủ về hệ sinh thái bên trong Nhà Trắng ít khi được kể ra ngoài. Nhiều người lao động ở đây thực ra đã phục vụ rất nhiều đời tổng thống, và vì lý do đó họ tự coi mình như những người được trao một công việc trọn đời. Nguyên tắc làm việc của họ là kín tiếng và trung thành với Nhà Trắng, cũng như các chủ nhân của nó - những tổng thống Mỹ cùng gia đình, cho dù đó là ai và thuộc đảng nào.
Có tổng cộng 90 lao động thường xuyên, làm việc lâu năm trong Nhà Trắng. Đó là các quản gia, phục vụ, đầu bếp, người chăm sóc hoa, kỹ thuật viên điện nước và người chăm sóc các tác phẩm nghệ thuật... Họ không chỉ phục vụ cuộc sống thường nhật của gia đình tổng thống ở Nhà Trắng mà còn giúp biến nơi đây thành một sân khấu để thúc đẩy các chương trình chính trị.
Dưới thời Tổng thống Donald Trump, "sân khấu" ấy khá yên ắng. Có vài lần ông Trump tổ chức sự kiện tại các phòng lớn của Nhà Trắng: Phòng phía Đông với rèm vàng, Phòng tiếp khách ngoại giao; Phòng tiếp khách cấp nhà nước.
Trong lần chính phủ Mỹ tạm dừng hoạt động kéo dài 35 ngày, ông Trump đã mở tiệc chiêu đãi vài trăm chiếc bánh burger cho đội bóng bầu dục Clemson University Tigers ở Phòng tiệc Nhà nước. Gần đây ông đã tổ chức Hội nghị quốc gia Đảng Cộng hòa 2020 ở Sân cỏ phía Nam và Đêm theo dõi kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ ở Phòng phía Đông.
Nhưng về cơ bản có ít hoạt động tiệc tùng hoặc sự kiện diễn ra tại Nhà Trắng dưới thời Trump. Ông Trump chỉ tổ chức có 2 quốc tiệc, so với 6 cuộc dưới thời Tổng thống Barack Obama ở nhiệm kỳ đầu. Dịch COVID-19 chỉ càng làm tăng thêm sự trống vắng ở Nhà Trắng.
Những chuyện thâm cung bí sử
Ngược dòng lịch sử, đội ngũ lao động ở Nhà Trắng đã có mặt ở đây từ giai đoạn đầu khi nó mới được xây dựng. Trước kia, các tổng thống Mỹ phải tự bỏ tiền túi để trả lương cho họ. Nhưng từ thế kỷ 19, khi số lượng nhân sự tăng lên, Quốc hội Mỹ đã nhận lấy trách nhiệm trả lương, đồng thời chính thức biến họ trở thành các lao động lâu dài ở Nhà Trắng.
Tác giả William Seale từng viết cuốn “The President’s House” để nói về cuộc sống của những người làm việc thâm niên trong Nhà Trắng. Sách có nói về nhiều nhân vật đã trở thành huyền thoại - những người đã có các trải nghiệm độc đáo khi sống và làm việc ở khoảng cách rất gần với nhiều đời tổng thống Mỹ.
Đơn cử như trường hợp của một người gác cửa có tên Tom Pendel, nhân vật làm việc ở Nhà Trắng từ năm 1864, dưới thời chính quyền Tổng thống Abraham Lincoln. Ngoài việc gác cửa, Pendel còn chăm nom cậu con út của Lincoln.
Ông là người báo cho Lincoln biết về việc có khách tới thăm, hoặc tin tức tồi tệ từ chiến trường trong cuộc Nội chiến Mỹ. Ông cũng chịu trách nhiệm thắp nến trong Nhà Trắng để thắp sáng tòa nhà khi ăn mừng chiến thắng của phe Liên bang.
Thi thoảng vài trăm người lại tụ tập bên ngoài Nhà Trắng để hát cho Lincoln nghe, còn ông sẽ đứng ở cửa sổ để nói chuyện với họ. Những lúc như thế này, Pendel thường thả rèm và đứng sau cánh rèm, tay giơ cao một cây nến để người dân nhìn rõ vị tổng thống của họ.
Sau khi Lincoln bị ám sát, Pendel tiếp tục ở lại phục vụ nhiều đời tổng thống khác. Dưới thời Rutherford B. Hayes, ông chịu trách nhiệm giám sát để khách tham quan Nhà Trắng không "thó" đồ lưu niệm mang về.
Ông cũng phục vụ trong Nhà Trắng dưới thời Tổng thống James Gartfield. Chính Pendel đã từ chối không cho một thanh niên trẻ có tên Charles Guitea được vào gặp Tổng thống Gartfield, dù người này nhiều lần tìm tới Nhà Trắng. Về sau Guitea là người nổ súng ám sát Gartfield trong ngày 2.7.1881. Pendel qua đời vào năm 1911 ở tuổi 84, khi đang đứng tại vị trí gác cửa ở Nhà Trắng dưới thời chính quyền Tổng thống William Howard Taft.
Một trường hợp đặc biệt khác là John Ficklin. Trước khi nghỉ hưu vào năm 1983, Ficklin đã có 44 năm làm việc ở Nhà Trắng, phục vụ 9 đời tổng thống Mỹ. Là con trai của một nô lệ, Ficklin bắt đầu làm việc ở Nhà Trắng từ thời Tổng thống Franklin Roosevelt nhờ lời giới thiệu từ anh trai. Sau đó ông trở thành người quản gia dưới thời Dwight Eisenhower.
Trong cuộc phỏng vấn với Washington Post vào năm 1971, Ficklin nói rằng gia đình Tổng thống Harry Truman là những người rất "đơn giản và dễ chịu”. Ông tả Truman là người thích "nướng thịt trên mái Nhà Trắng". Trong khi đó, gia đình Tổng thống Lyndon Johnson lại thích gọi xuống bếp vào những thời điểm bất thường trong ngày để yêu cầu mang đồ ăn cho họ, còn nhà Tổng thống Richard Nixon lại “rất dễ chiều chuộng”.
Nhiều công việc trong Nhà Trắng đã trở thành nghề "cha truyền con nối". "Đây là một truyền thống dài lâu”, Betty Monkman, người làm nghề curator ở Nhà Trắng từ năm 1967 cho biết. Theo bà, những người làm việc trong Nhà Trắng thường là dân địa phương hoặc thành viên gia đình của các lao động trong Nhà Trắng.
Lịch sử bên trong Nhà Trắng cũng biến đổi giống như lịch sử của nước Mỹ. Trong suốt thời gian dài, người da đen chỉ được làm các công việc cấp thấp và quản lý nhiều hoạt động thường là người da trắng, Tuy nhiên điều này đã thay đổi theo thời gian. George W. Bush là tổng thống đầu tiên thuê một người da đen làm tổng quản lý các hoạt động trong Nhà Trắng. Trong khi đó gia đình Tổng thống Barack Obama sử dụng người da đen và da màu rất nhiều cho các công việc chăm sóc hoa, đầu bếp.
Angella Reid là tổng quản lý dưới thời Obama. Trước khi tới Nhà Trắng, bà là giám đốc ở công ty khách sạn Ritz-Carlton trong 21 năm. Bà điều hành Nhà Trắng với những chuẩn mực của một khách sạn 5 sao và qua đó khiến nhiều nhân viên khiếp sợ.
Bản thân nhà Obama cũng mang tới nhiều thách thức mới cho những người sống ở Nhà Trắng. Họ thích tổ chức các sự kiện kéo dài tới đêm muộn và tận sáng hôm sau, khiến nhân viên mệt phờ. Họ có những yêu cầu riêng mà các nhân viên không thích đáp ứng.
Cách nay 4 năm, các nhân viên Nhà Trắng tiếp tục chờ đón gia đình Trump một cách căng thẳng. Họ biết không nhiều về Tổng thống mới ngoại trừ việc ông sở hữu nhiều khách sạn. Trong bài phát biểu tranh cử, Trump phản đối việc tổng thống thường xuyên tổ chức các cuộc quốc yến hoành tráng ở Bãi cỏ phía Nam Nhà Trắng.
Sau khi thay quản lý, ông Trump thuê Harleth về quản lý Nhà Trắng. Nhiều nhân viên lâu năm đánh giá Harleth là người có vẻ dễ gần hơn so với Reid. Họ cũng bày tỏ sự tôn trọng và ngưỡng mộ thái độ làm việc của ông. Nhưng dần dần Harleth trở nên giống Reid: Cả hai đều muốn điều hành Nhà Trắng như một khách sạn hạng sang - một mục tiêu hoàn toàn không hợp với những người đã làm việc lâu năm tại đây. Họ nói rằng khách sạn là nơi các vị khách phải trả tiền để được lưu trú. Trong khi đó, Nhà Trắng giống như một ngôi nhà thân thuộc của tất cả.
Bản thân Harleth chia sẻ với phóng viên New Yorker rằng ông tự hào vì đã giám sát cuộc thay đổi diện mạo Nhà Trắng. Ông cho đánh bóng cách tay vịn cầu thang, “vốn đã không được ai sờ tới trong 70 năm qua”, thay thế các cánh cửa, phục hồi các sàn gỗ. Tuy nhiên không phải ai cũng thích sự “tân trang” đó. Hoạt động cải tạo Vườn Hồng Nhà Trắng của Harleth, vốn dẫn tới việc chặt bỏ và di dời một số cây xanh, đã gây ra những phản ứng tiêu cực.
Ba lần đón, tiễn các tổng thống gần đây nhất
Theo truyền thống, lễ nhậm chức ở Nhà Trắng sẽ diễn ra theo một loạt các hoạt động đã được lên lịch cố định, do các nhân viên lâu năm chịu trách nhiệm thực hiện: Uống trà ở Phòng Xanh, dọn đồ của gia đình tổng thống cũ đi, chuyển đồ của người mới vào và tổ chức tiệc cho hàng trăm người vào ban đêm.
Khi nhà Obama rời đi, đội ngũ nhân viên chỉ có 5 giờ để thay đổi không gian trong Nhà Trắng. Reid, khi đó vẫn là tổng quản lý, đứng bên hai cánh cửa thang máy và điều phối dòng đồ đạc ra, vào Nhà Trắng. Các nhân viên chạy ngang dọc trong các căn phòng ở Nhà Trắng, mang theo cùng họ tranh ảnh, móc treo quần áo... Họ cũng sơn lại vài bức tường, dỡ đồ và lắp đồ mới.
4 năm sau, khi tới lượt nhà Trump ra đi, nhân viên tập hợp hết lại một chỗ ở lối đi chính dưới tầng hầm để chào ông Trump và bà Melania. Ông bà Trump nói vài lời cảm ơn ngắn, sau đó Harleth tặng họ các lá cờ đã được treo trong Nhà Trắng suốt 4 năm qua - theo đúng truyền thống.
Khi nhà Biden vào Nhà Trắng, các lao động lâu năm chờ sẵn ở tầng dưới. Lúc chào tạm biệt nhà Trump, họ đứng trong một phòng, nhưng nay đã tỏa ra để đảm bảo giãn cách an toàn.
“Nhà Biden xuất hiện và điều đầu tiên họ làm là đi một vòng quanh State Floor để chào nhân viên”, một nhân viên lâu năm ở Nhà Trắng đề nghị giấu tên kể. “Chúng tôi đã rất kinh ngạc. Thường thì chúng tôi chỉ gặp họ trong những ngày đầu tiên hoặc tuần đầu tiên kể từ lễ nhậm chức, chứ không phải là những phút đầu tiên.
Nhà Biden đi vòng quanh Nhà Trắng, chúc mừng nhân viên, với một số người cũng chào đón lại hai vợ chồng và nói rằng họ rất vui khi được ở lại trong Nhà Trắng. Nghe thế, ông Biden đã nói lại: “Chúng tôi cũng rất mừng vì đang được ở nơi này”.
