Tấp nập đi trẩy hội
Tháng Giêng hằng năm, khắp ba miền Bắc, Trung, Nam lại tấp nập dòng người đi trẩy hội. Có những lễ hội mang ý nghĩa khuyến nông (Tịch điền ở Hà Nam), hay ca ngợi tinh thần thượng võ (Hội rước pháo ở Đồng Kỵ, Bắc Ninh), hay mang ý nghĩa tâm linh (Lễ hội chùa Hương, Hà Nội)... Tựu trung, các lễ hội đều hướng con người nhớ về cội nguồn, tưởng nhớ công ơn của những thế hệ đi trước. Tấp nập nhất vẫn là miền Bắc, khi hội làng, hội nước kéo dài từ tháng Giêng cho đến hết tháng 3 âm lịch.
Ngày mùng 4 Tết, trên đất Kinh Bắc hội rước pháo làng Đồng Kỵ (xã Đồng Quang, Tiên Du, Bắc Ninh), không khí lễ hội đã tràn ngập trên khắp đường làng, ngõ xóm. Cùng ngày, tại Khu Du lịch quốc gia núi Bà Đen (Tây Ninh), lễ khai hội núi Bà Đen năm Mậu Tuất 2018 cũng thu hút hàng chục ngàn du khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, hành hương.
Sang mùng 5 Tết, hàng vạn người dân nô nức đi trẩy hội gò Đống Đa (Hà Nội), tưởng nhớ công đức của vua Quang Trung - người anh hùng áo vải trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc.
Tại lễ hội chùa Hương, hàng vạn người bất chấp mưa gió, tấp nập đến khu danh thắng Hương Sơn (Mỹ Đức, Hà Nội) trẩy hội, du xuân.
Dù trời có mưa phùn, thời tiết không thuận lợi nhưng tại hội Gióng cũng đông không kém. Ngay từ 6h sáng mùng 6 tháng Giêng, du khách thập phương đã nườm nượp tụ hội về Khu di tích lịch sử đền Sóc (Hà Nội) để tham dự lễ khai hội.
Cũng trong ngày mùng 6 tháng Giêng, hàng vạn du khách đổ về quần thể chùa Bái Đính để dự lễ khai hội.
Những ngày tới đây, rất nhiều lễ hội khác cũng đón nhận sự quan tâm của nhân dân như: Mùng 7 - 8 tháng Giêng diễn ra Hội chợ Viềng (Nam Định). Lễ hội Yên Tử, một trong những lễ hội mùa xuân lớn nhất cả nước - chính thức khai hội vào ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch. Hội Lim Bắc Ninh (khai hội 13 tháng Giêng), khai ấn đền Trần Nam Định (13 - 15 tháng Giêng), hội rước “ông” lợn ở Phù La, Hà Nội (13 tháng Giêng). Rồi Hội cầu ngư ở Huế, lễ hội Chùa Bà Thiên Hậu (Bình Dương). Trên khắp mọi miền đều tấp nập cung đường trẩy hội.
Giữ gìn nét đẹp của lễ hội
Một thực tế nữa, mùa lễ hội năm nào cũng dễ dàng bắt gặp những hình ảnh chỗ này trở thành biển người vì những lời truyền rằng chỗ ấy linh thiêng, xin gì được nấy, có khả năng hóa giải vận hạn trong năm. Trong khi nhiều di tích lại thưa vắng người, hương tàn khói lạnh. Có người ví von, các bậc thánh thần bây giờ được người dân xếp hạng bởi khả năng ban phát tài lộc.
GS.TSKH Tô Ngọc Thanh – Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam - chỉ ra rằng: “Những thứ nhếch nhác chúng ta nhìn thấy tại lễ hội ngày nay chỉ là những yếu tố ký sinh. Nó được sinh ra không phải từ hội mà do tính vụ lợi của nền kinh tế thị trường và sự thiếu niềm tin trong tâm lý người dân”.
Tại hội nghị triển khai công tác tổ chức, quản lý lễ hội năm 2018, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thủy thẳng thắn chỉ ra rằng, các hành vi như cướp lộc tại lễ hội Đền Sóc (Hà Nội), lễ hội Đúc Bụt (Vĩnh Phúc), Đền Trần (Nam Định) hay chen lấn, tranh cướp phản cảm tại hội Phết Hiền Quan; chọi trâu bạo lực tại Yên Bái, Tuyên Quang… là những điển hình nổi cộm ở mùa lễ hội 2017. Đi lễ, đi hội đầu năm vốn là nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt, với mong ước cầu an, may mắn, sức khỏe trong năm mới, nhưng nét đẹp này ngày càng biến tướng, khi tại nhiều lễ hội gần đây diễn ra sự tranh giành, thậm chí là đổ máu chỉ để cướp các vật phẩm tượng trưng cho sự may mắn. Có điều này là do người ta đã thổi phồng vào lễ hội những yếu tố tâm linh, với mục đích trục lợi, kinh doanh. Trong mùa lễ hội năm 2018, Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy yêu cầu các địa phương kiên quyết xử lý, cam kết các giải pháp khắc phục phù hợp, không nể nang né tránh, để gìn giữ nét đẹp của văn hóa lễ hội.
Còn theo GS Tô Ngọc Thanh, để trả lễ hội về đúng giá trị của nó, trước tiên những người tổ chức hãy trả lại đúng ý nghĩa của lễ hội, đừng thổi phồng vào đó những yếu tố tâm linh, không có thực để kích động tâm lý người dân. Bên cạnh đó, cần tăng cường yếu tố tuyên truyền, giáo dục, để người dân đến hội với tâm sáng, chứ không phải là những điều vụ lợi, tin vào thánh thần một cách mê muội, cuồng tín.
