Buộc dây và dây buộc

đỗ phấn |

Sợi dây buộc hẳn là một phát minh quan trọng của người tiền sử. Ban đầu rất có thể nó chỉ là sợi dây tự nhiên của cây rừng được dùng để buộc giữ những công cụ lao động như cái rìu đá, con dao đá vào cán gỗ. Hoặc những sản vật săn bắt được buộc dây treo cao để tránh thú vật tranh mồi.

Phương thức bảo quản lương thực thực phẩm này vẫn còn được duy trì cho đến bây giờ ở một vài vùng núi cao hẻo lánh. Đi thăm miền núi không khó để nhìn thấy những xâu thịt trâu, thịt lợn treo trên gác bếp. Những bắp ngô đỏ ối được buộc bẹ vào nhau treo khắp đầu hồi nhà dùng để làm giống cho vụ sau. Thịt trâu, thịt lợn gác bếp là những món ăn đặc sản của đồng bào dân tộc. Ít ai biết rằng ban đầu thịt được xâu dây gác bếp không phải vì để làm nó ngon hơn mà chỉ là để bảo quản cho thịt khỏi hỏng và bị những con vật khác tấn công. Cách buộc những bắp ngô giống phơi ở chái nhà thì cho đến nay hình như vẫn chưa có phương thức bảo quản nào tốt hơn.

Xã hội ngày một văn minh lên, ngạc nhiên thay, những thứ phải dùng dây buộc cũng ngày một nhiều lên. Con người phải sáng tạo ra những công cụ để chủ động chế tạo sợi dây buộc bằng rất nhiều vật liệu khác nhau. Sợi chỉ là một thứ “dây buộc vải” hết sức quan trọng được chế tạo rất tinh vi. Có đến hàng trăm loại chỉ khác nhau không chỉ để may vá thêu thùa. Nó còn là công cụ phẫu thuật và thẩm mỹ rất quan trọng. Nhân dân các bộ tộc Lào anh em còn dùng sợi chỉ như một biểu tượng duy trì hạnh phúc lâu dài. Những đám cưới diễn ra thường có nghi thức “buộc chỉ cổ tay” kéo dài hàng mấy giờ đồng hồ. Nó là lời chúc hạnh phúc của gia đình, người thân và những chức sắc đáng kính. Nhìn nét mặt sùng kính của cô dâu chú rể ngồi nhẫn nại để chờ từng người buộc chỉ vào cổ tay cho mình trong lời khấn rì rầm của ông chủ lễ mới thấy độ trang nghiêm thần phục đến mức nào.

Những năm chiến tranh, sợi dây buộc là một công cụ không thể thiếu đằng sau chiếc xe đạp của người thành thị đi sơ tán về các miền quê. Thịnh hành nhất là sợi dây chun cắt ra từ lốp ôtô có móc sắt hai đầu. Nó có thể buộc đằng sau xe tất cả từ muối, dầu, gạo, củi cho đến rau cỏ và thức ăn chín. Lúc ấy tiêu chuẩn tem phiếu có ô phiếu mua thức ăn chín nấu sẵn từ các cửa hàng mậu dịch. Chỉ là thịt kho nước hàng đỏ quạch với chút muối mà thôi. Lũ trẻ thường đố nhau cái nồi kho thịt mậu dịch ấy to bằng chừng nào. Chỉ có đám trẻ con mấy bà bán thực phẩm mậu dịch về hỏi mẹ mới biết được. Những đứa khác đoán thịt được kho bằng thùng phi luộc bánh chưng hay nồi nấu phở đều sai bét. Nó được kho bằng chiếc chảo gang nấu cám lợn mà lũ trẻ thành phố chẳng mấy đứa được nhìn thấy. Kho chín rồi mới múc ra nồi lớn mang đến cửa hàng bán cho dân.

Sợi dây buộc cách đây nửa thế kỷ vẫn còn thô sơ và được chế tạo thủ công là chính. Cái lạt ở chợ và lạt gói bánh chưng tết do các bà các mẹ tự tay mua ống giang về chẻ lấy. Trẻ con khéo tay cũng có thể chẻ được. Đến dây thừng, dây gai thì đã phải có những chiếc guồng quay thủ công để sản xuất. Một nghề phụ khá phổ biến thời bao cấp là may dây cặp. Những chiếc cặp tài liệu có ba đoạn dây buộc gọi là “cặp ba dây” ấy cần có những sợi dây may bằng vải tiết kiệm. Kỳ cạch máy khâu suốt đêm ngày mỗi người cũng có thể may được gần 1kg dây vải với giá tiền công là 5 hào.

Những năm tháng chiến tranh, trang bị của cả bộ đội lẫn nhân dân đều còn dùng rất nhiều dây buộc. Toàn bộ đàn ông lúc ấy và những người lính vẫn dùng quần đùi dải rút. Chun vải chỉ dành cho phụ nữ. Những gia đình có người thân làm ở hậu cần quân đội mới được nhận công việc may gia công dải rút quần đùi lính. Tiền công khá hơn và dây vải đồng đều một loại dễ may hơn nhiều. Những nghề phụ như vậy là một phần kinh tế quan trọng của gia đình thị dân.

Trò chơi của lũ trẻ thành phố lúc ấy cũng dùng đến khá nhiều dây. Từ con lật đật trúc giật ở khe bàn cho đến chiếc “cưa máy” bằng đồng xèng đục hai lỗ luồn dây quay vun vút đều cần đến dây sợi. Đứa trẻ nào có hẳn một cuộn dây sợi thì là cả một gia tài. Ban đầu có thể dùng để thả diều ngoài bờ đê. Đến khi mòn đứt vụn ra vẫn còn có thể chia cho nhau chơi những trò khác.

Giờ thì sợi dây được chế tạo công nghiệp với chiều dài không giới hạn và bằng mọi chất liệu. Sợi dây ni lông buộc hàng dài hàng trăm mét có thể chuyển nhà chỉ dùng hết hai cuộn. Cũng sợi dây này nhiều nơi bên ngoài Hà Nội còn dùng để gói bánh chưng. Những sợi lạt ni lông của các bác thợ đường dây điện chỉ vừa một nút thắt. Nó hãm một chiều chỉ có thể xiết chặt mà không thể nới lỏng ra. Cũng sợi dây này có chiều dài lớn hơn là của các chiến sĩ công an dùng để bắt tội phạm. Gọi là trói tội phạm bằng dây lạt nghe ra có vẻ không an toàn nhưng chưa có một tên nào mở nổi nút trói ấy.

Sợi dây còn được dùng vào việc trang trí y phục rất phổ biến. Đã thấy những cô nàng nóng bỏng với chiếc áo hở nách chằng chịt trên lưng toàn dây buộc tung tăng khắp các sàn nhảy, quán bar... 8.2018

đỗ phấn
TIN LIÊN QUAN

Con đường dài nhất, sợi dây rút mãi không hết

Anh Đào |

“Con đường dài nhất Việt Nam không phải từ ải Nam Quan tới mũi Cà Mau, mà là con đường từ lời nói đến hành động của một số cơ quan, tổ chức” - phát ngôn của Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc.

Hà Nội công bố đường dây nóng phản ánh lạm thu, xử lý nghiêm thu chi trái quy định

Nguyễn Hà |

Để ngăn chặn tình trạng lạm thu, Sở Giáo dục Đào tạo Hà Nội cho biết sẽ công bố đường dây nóng để người học, cha mẹ học sinh phản ánh các hiện tượng thu chi trái quy định. 

Đường dây làm bằng giả tại Bình Dương: Khởi tố, bắt giam 3 đối tượng liên quan

Văn Huân |

Liên quan đến đường dây làm giả bằng cấp giả, chiều tối 26.7, Công an tỉnh Bình Dương cho biết: Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TX Thuận An đã tống đạt quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với 3 đối tượng trong đường dây làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức.

Nở rộ dịch vụ cho thuê người yêu về nhà ra mắt dịp Tết

Phùng Nhung |

Nhiều người trẻ mỗi dịp về quê ăn Tết lại bị bố mẹ thúc giục chuyện yêu đương, kết hôn, sinh con. Vì lẽ đó, họ tìm đến dịch vụ cho thuê người yêu để trấn an tâm lý gia đình.

Nhìn lại diễn biến vụ bé trai rơi xuống trụ bê tông ở Đồng Tháp

Bảo Bình - Dương Anh |

Liên quan vụ bé trai rơi xuống trụ bê tông ở Đồng Tháp, sau hơn nửa tháng tìm kiếm, lực lượng cứu hộ đã đưa được đoạn cọc thứ nhất (dài 12m) trong số 3 đoạn của cọc bêtông lên mặt đất và đang tiến hành các bước cứu hộ tiếp theo.

Khoảnh khắc AFF Cup: Khép lại hành trình của ông Park Hang-seo

NHÓM PV |

Bản tin Khoảnh khắc AFF Cup ngày 17.1. AFF Cup 2022 kết thúc, khép lại hành trình của huấn luyện viên Park Hang-seo với bóng đá Việt Nam.

Khởi tố Giám đốc Trung tâm đăng kiểm duy nhất ở Hòa Bình

PV |

Hoà Bình - Cơ quan công an vừa khởi tố các bị can liên quan đến vụ án “Nhận hối lộ” xảy ra tại Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 28-01S thuộc Sở Giao thông vận tải Hòa Bình.

Rung lắc thượng tầng tại Eximbank: Thập kỷ rối ren chưa kết thúc

Đức Mạnh |

Cơ cấu thượng tầng tại Ngân hàng Eximbank đã có nhiều biến động mạnh. Cổ đông ngoại gắn bó 16 năm đã chuyển nhà, thế chân bởi nhân tố bí ẩn liên quan đến Tập đoàn Bamboo Capital.

Con đường dài nhất, sợi dây rút mãi không hết

Anh Đào |

“Con đường dài nhất Việt Nam không phải từ ải Nam Quan tới mũi Cà Mau, mà là con đường từ lời nói đến hành động của một số cơ quan, tổ chức” - phát ngôn của Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc.

Hà Nội công bố đường dây nóng phản ánh lạm thu, xử lý nghiêm thu chi trái quy định

Nguyễn Hà |

Để ngăn chặn tình trạng lạm thu, Sở Giáo dục Đào tạo Hà Nội cho biết sẽ công bố đường dây nóng để người học, cha mẹ học sinh phản ánh các hiện tượng thu chi trái quy định. 

Đường dây làm bằng giả tại Bình Dương: Khởi tố, bắt giam 3 đối tượng liên quan

Văn Huân |

Liên quan đến đường dây làm giả bằng cấp giả, chiều tối 26.7, Công an tỉnh Bình Dương cho biết: Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TX Thuận An đã tống đạt quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với 3 đối tượng trong đường dây làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức.