Báo động trẻ hóa bệnh lý tim mạch

Nhiều người trẻ mắc bệnh

Trong những năm gần đây, bệnh nhân tim mạch (kể cả tăng huyết áp, tai biến mạch máu não) đang có chiều hướng tăng ở người trẻ tuổi. Trước đây, những người ở độ tuổi 50 tuổi trở lên mới mắc các bệnh mạch vành thì giờ đây, bệnh này xuất hiện ở các các bệnh nhân 30 - 40 tuổi, nhất là ở các nước phát triển và đang phát triến.

Tại Viện Tim mạch Việt Nam, tỉ lệ bệnh nhân từ 25 - 40 tuổi đến thăm khám ngày càng tăng trong những năm gần đây. Đáng chú ý, theo báo cáo của Hội Tim mạch học Việt Nam, đến năm 2017, ¼ số người trẻ Việt từ 25 tuổi trở lên đối diện với nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch. Cũng theo thống kê tại Viện Tim mạch Việt Nam, tỉ lệ bệnh nhân dưới 40 tuổi nhập viện vì nhồi máu cơ tim năm 2010 đã tăng so với năm 2005. Còn tính trung bình, mỗi năm, bệnh tim mạch cướp đi sinh mạng của 200.000 người, chiếm khoảng 1/4 số trường hợp tử vong ở VN.

Trong khi đó, cũng theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đến năm 2014, tỉ lệ tăng huyết áp trên toàn cầu đã đạt 39% (tương đương hơn 2,9 tỉ người), trong đó, tại khu vực Tây Thái Bình Dương (trong đó có Việt Nam), tỉ lệ này ở mức khoảng 38%. Tăng huyết áp là nguyên nhân gây ra 45% số ca tử vong liên quan đến tim mạch trên toàn cầu.

Tại Việt Nam, GS.TS.BS. Đỗ Doãn Lợi - Viện trưởng Viện Tim mạch Việt Nam cho biết, điều tra dịch tễ học về bệnh lý tăng huyết áp trên toàn quốc vào năm 2009 do Viện Tim mạch Việt Nam thực hiện cho thấy, 25,1% người Việt Nam trưởng thành bị tăng huyết áp, tương đương gần 10 triệu người dân cần được quan tâm, chăm sóc đặc biệt. Đáng lưu ý, có đến 51,6% trường hợp tăng huyết áp bị bỏ qua và 63,7% số ca tăng huyết áp chưa kiểm soát được. Đến năm 2015, tỉ lệ người Việt Nam từ 25 tuổi trở lên bị tăng huyết áp đã tăng lên rất nhanh, tới 47,6% trong đó 69% số ca chưa kiểm soát được.

Những con số trên cho thấy tình trạng trẻ hóa bệnh lý tim mạch đáng báo động tại Việt Nam và có khả năng gây ra gánh nặng cho quốc gia khi Việt Nam đang già hóa dân số nhưng người trẻ lại phải đương đầu với các bệnh lý nguy hiểm này.

BS. Đỗ Doãn Lợi ví von, thực trạng bệnh lý tim mạch hiện nay tại VN là “cơn bão được báo trước” và nếu không có công tác dự phòng ngay từ bây giờ, hậu quả phải hứng chịu từ “cơn bão” này là vô cùng to lớn và tổn thất nặng nề cả về người lẫn vật chất trong tương lai.

Lối sống công nghiệp hóa và sự coi thường sức khỏe

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến khẳng định nguyên nhân chính gây ra tình trạng bệnh lý tim mạch gia tăng và trẻ hóa trên là xuất phát từ lối sống công nghiệp hóa, đô thị hóa khiến con người lười vận động, uống nhiều rượu bia, sử dụng thức ăn nhanh chứa nhiều dầu mỡ, nhiều cholesterol nhưng ít chất xơ và rau củ quả.

Kết quả nghiên cứu đề tài cấp Nhà nước từ Viện Dinh dưỡng (Bộ Y tế) vừa được công bố cho thấy: Tỉ lệ người 25 - 74 tuổi có chỉ số khối cơ thể ở mức có nguy cơ về sức khỏe (BMI >23) tới 25,9%, trong đó 40,4% người được khảo sát tại khu vực thành thị có chỉ số BMI rơi vào mức nguy cơ về sức khỏe. Đáng chú ý số người bị rối loạn chuyển hóa lipid và glucose máu ở khu vực thành thị cao hơn nhiều so với các khu vực khác. Theo đó, có tới hơn 44,3% người từ 25 - 74 tuổi ở khu vực thành phố bị cholesterol máu cao và có hướng tăng dần theo lứa tuổi.

Ths.BS. Trần Thị An, trưởng khoa Nội Bệnh viện Tim Hà Nội giải thích thêm: “Các yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch bao gồm yếu tố liên quan đến hành vi và yếu tố liên quan đến chuyển hóa. Những yếu tố liên quan đến hành vi chính là: Chế độ ăn uống thiếu khoa học, lười vận động, hút thuốc lá, uống rượu độc hại. Bên cạnh đó, những yếu tố liên quan đến chuyển hóa bao gồm: Huyết áp tăng cao, mỡ máu tăng cao (cholesterol cao), lượng đường trong máu cao (đái tháo đường), và béo phì. Đáng lo ngại là các yếu tố rủi ro liên quan đến hành vi và quá trình trao đổi chất có thể cùng tồn tại ở một vài đối tượng và làm tăng tổng nguy cơ mắc bệnh tim mạch của cá nhân lên”.

Tuy nhiên, các chuyên gia y tế khẳng định rằng, cũng như nhiều bệnh khác, bệnh lý tim mạch hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa bằng chế độ dinh dưỡng, luyện tập và nghỉ ngơi hợp lý. Theo tư vấn của bác sĩ Trần Thị An, để giúp giảm tổng nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch, người bệnh cần giảm mọi yếu tố nguy cơ có thể thay đổi để phòng tránh chứng đau tim và đột quỵ. Bên cạnh thay đổi lối sống như ngừng hút thuốc lá, giảm lượng muối và chất béo trong khẩu phần ăn, ăn nhiều hoa quả và rau xanh, tham gia hoạt động thể chất thường xuyên, tránh uống rượu độc hại.., người có nguy cơ bệnh tim mạch còn cần tuân thủ điều trị y tế với các bệnh cao huyết áp, cholesterol cao và đái tháo đường. Kiểm soát và điều trị tốt cholesterol và cao huyết áp là yếu tố then chốt giúp giảm nguy cơ bị tim mạch.

Cụ thể hơn, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Lê Danh Tuyên nói rõ, cần hạn chế sử dụng thức ăn nhanh chứa nhiều chất béo, thực phẩm quá nhiều cholesterol, đặc biệt là ở người trẻ tuổi; ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ và rau quả (400g/ngày), cân đối lượng dầu/mỡ, đạm động vật - thực vật trong bữa ăn hàng ngày. Bên cạnh đó, phải thường xuyên vận động cơ thể. Dù bận đến đâu cũng nên dành ra ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập thể thao hoặc đơn giản là đi bộ.

Giáo sư Lê Danh Tuyên lưu ý, cần phải duy trì thói quen ăn uống và sinh hoạt, tập luyện lành mạnh như trên một cách thường xuyên, liên tục mới có hiệu quả, chứ kiểu “được chăng hay chớ” còn khiến nguy cơ bệnh lý tim mạch trở nên nghiêm trọng hơn. Thư giãn cũng là cách giảm mệt mỏi, căng thẳng cho trí óc và tim mạch. Đơn cử, một vài lần hít thở sâu hay vươn vai, tranh thủ đứng - đi lại bất cứ lúc nào trong ngày là cách thư giãn giữa giờ làm việc, tận dụng mọi cơ hội có thể để trò chuyện, gặp gỡ người thân, bạn bè để giải tỏa stress…