Người bị thương vì quả pháo sáng bắn thẳng là nhà báo Huyền Anh, 34 tuổi, làm việc ở báo Nhi Đồng. Nạn nhân được đưa vào BV Xanh Pôn gần sân Hàng Đẫy, Hà Nội, lúc 20h30 cùng ngày, với vết thương rách da cơ mặt ngoài đùi trái, kích thước 15 x 30cm, phải cắt lọc vết thương, khâu cầm máu và chuyển về khoa bỏng điều trị theo phác đồ. BS Nguyễn Nam Giang - Trưởng khoa Bỏng - nói rằng, vết thương của bệnh nhân không phải do bỏng, mà do sức nổ của pháo công phá; với vết thương do hỏa khí việc điều trị có nhiều khó khăn, nếu khả năng đề kháng kém điều trị sẽ kéo dài; dự kiến chị Huyền phải chữa trị khoảng 15 ngày, trong đó có việc hấp phụ hết lưu huỳnh ở vết thương và ghép da tự thân. Anh Q - chồng chị Huyền - chia sẻ: Khi chạy sang, tôi cảm giác nhìn thấy cả xương. Nhân viên y tế băng bó cho vợ tôi ban đầu còn không dám nhìn, vết thương ghê quá, cậu ấy sốc, tôi cũng sốc. Ngoài ra, khi tiếp cận người đốt pháo, một chiến sĩ cảnh sát cơ động, CA TP Hà Nội bị gãy tay do chống cự, xô xát, một chiến sĩ khác bị nôn mửa, choáng váng phải vào viện cấp cứu. Những năm gần đây, tình trạng CĐV gây rối trên sân cỏ vẫn thường diễn ra, nhưng bắn pháo sáng gây thương tích nặng là lần đầu và thực sự đây là vết nhơ khó gột rửa của bóng đá Việt!
Không thể xem thường pháo hiệu
Điểm 3, Khoản 5, NĐ 36/2009/NĐ-CP quy định: “Pháo hiệu dùng trong các hoạt động báo áp thấp nhiệt đới, bão, lũ, cứu hộ, cứu nạn, giao thông vận tải và hoạt động quân sự”, như vậy việc bắn pháo sáng trong sân bóng đang thi đấu là bất hợp pháp vì pháo sáng chỉ được dùng để bắn báo hiệu. Thành phần cháy nổ chính của pháo sáng gồm kali nitrat (saltpeter - KNO3) - một chất oxy hóa mạnh và lưu huỳnh, bột than xoan.
Người phương Tây vẫn tin rằng, trong khi luyện đan, các đạo sĩ Trung Quốc đã tình cờ phát hiện ra phản ứng cháy của hỗn hợp có diêm tiêu (chính là KNO3 khai mỏ) vào TK IX. Ban đầu, người Trung Hoa chế ra pháo hoa bằng diêm tiêu trộn với lưu huỳnh, bột than củi và pháo hoa chính là tiền thân của pháo sáng . Sau đó hỗn hợp này mới được dùng làm thuốc súng, vì có màu đen nên gọi là thuố súng đen (thuốc súng cổ điển, thuốc súng có khói, vì khi cháy tạo ra nhiều khói và nhiệt lượng cao, tới 3.0000C) và cuối TK XIII thuốc súng đen được dùng khắp hai đại lục Á - Âu. Đây chính là thuốc phóng của đạn súng quân dụng, súng săn cổ điển. Hỗn hợp này được nhồi vào vỏ (catut) đạn tỉ lệ gần giống nhau tùy theo từng nước (KNO3: 72 - 75%; lưu huỳnh: 13 - 15%, còn lại là bột than), khi bắn, kim hỏa của súng đập vào mặt sau vỏ đạn, tác động cơ học này kích nổ hạt nổ trong vỏ đạn, gây cháy thuốc súng sinh nhiệt độ cao và áp suất lớn trong vỏ đạn, đẩy đầu đạn (hoặc các hạt chì của đạn súng săn) bay đi. Thuốc súng đen sinh ra áp suất thấp nên đầu đạn bay không ổn định, không xa, khả năng xuyên thấu kém.
Năm 1847, ở Viện nghiên cứu Đại học Torino, Canada, nhà hóa học Ascanio Sobrero điều chế được chất Nitroglycerin, chính là thuốc súng ngày nay, nhưng phải đầu TK XX, đặc biệt là từ Thế chiến lần I, Nitroglycerin mới được sử dụng mạnh mẽ trong công nghiệp quân sự, thay thế thuốc súng đen. Loại này khi cháy rất ít khói (thuốc súng không khói), nhưng tạo ra áp suất tới 3.000 atmôtphe, ưu việt hơn hẳn thuốc súng cổ điển. Sau này, phát hiện thêm chất Nitroxeluloza có đặc điểm tương tự và thuốc súng ngày nay thường là hỗn hợp Nitroglycerin và Nitroxeluloza. Hiện những thành phần của thuốc súng đen chỉ được dùng để sản xuất pháo hoa, pháo sáng, pháo khói, tùy từng loại sẽ trộn thêm ít nhiều trong số các thành phần: Kali clorat, kali peclorat và các phụ gia như canxi carbonat, vaselin, bột shellac (loại sơn đánh bóng gồm 61 màu), parafin, nhựa đường, phospho, đường.
Pháo sáng có bộ phận phóng và bộ phận phát nổ: Bộ phận phóng có tác dụng phóng bộ phận phát nổ lên không trung, bộ phận phóng có thể riêng biệt như nòng súng, nhưng có thể là một phần (đoạn) thân pháo sáng, chứa thuốc phóng; bộ phận phát nổ chứa những thành phần cháy, nổ. Khi cháy, pháo sáng tỏa lượng nhiệt 1.200 - 3.0000C, bắt cháy quần áo trong chớp mắt và gây bỏng, vết bỏng sâu sẽ làm cơ thể nhiễm độc lưu huỳnh, để lại di chứng thẩm mỹ với sẹo co kéo, xấu. Chưa hết, pháo sáng cháy tỏa đám khói đặc có các chất độc cacbonmonoxit, sunfurơ, bụi thủy ngân, bụi kim loại..., hít phải sẽ bị chảy nước mắt, loét giác mạc, giảm các phản ứng thần kinh thực vật, tổn hại đường hô hấp, nồng độ cao gây hôn mê...; để lại những tổn thương đường hô hấp mãn tính.
Trên Thế giới đã có nhiều tử vong vì PS: Năm 1983, một CĐV của Racing Club đã thiệt mạng khi bị pháo sáng bắn từ phía CĐV Boca Juniors trúng ngay vào họng; 1992, bé Guillem Lazaro, 13 tuổi, người Tây Ban Nha, lần đầu tiên đi xem bóng đá, đã chết vì một quả pháo sáng phát nổ ngay trước ngực tại sân của Espanyol ở Barcelona; năm 1993, ông John Hill, 67 tuổi, qua đời khi bị pháo sáng bắn trúng khi xem trận xứ Wales - Romania, hai người đàn ông sau đó bị kết tội giết người; năm 2012, trận Al Masri - Al Ahly Cairo, giải VĐQG Ai Cập, ở TP cảng Port Said xảy ra ẩu đả, rồi ngọn lửa bùng phát trên khán đài, làm 74 người chết và hơn 200 người thương tích nặng, do bị giẫm đạp và ngạt. Nguyên nhân cháy không xác định được do chập điện hay do pháo sáng ném quá nhiều? Năm 2013, cậu bé Brazil 14 tuổi, CĐV đội Corinthians, Brazil, bị pháo sáng của CĐV CLB San Jose, Bolivia bắn trúng mắt, tử vong ngay trên khán đài. Năm 2017, một CĐV Indonesia qua đời khi bị pháo sáng rơi trúng đầu trong trận Indonesia - Fiji!
Bi kịch sân cỏ!
Từ năm 2008, CĐV Hải Phòng (HP) không hổ danh Hooligan với bảng “thành tích” dày đặc: Năm 2008, gây rối, loạn đả bằng gạch, đá, chai, lọ trên sân Vinh, Nghệ An, làm hàng chục CĐV hai đội thương tích, mấy người thương tích nặng phải nhập viện; năm 2009, gấy rối ở sân Hàng Đẫy, sân Gò Đậu, sân Mỹ Đình; năm 2010, ở sân Lạch Tray, sân Ninh Bình, sân Hàng Đẫy; năm 2012, ở sân Cao Lãnh; năm 2017, ở sân Mỹ Đình; năm 2018, ở sân Hàng Đẫy; năm 2019, ở sân Hàng Đẫy và sân Cửa Ông. “Đặc sản” của CĐV HP là pháo sáng, trong trận 21.4 ở Hàng Đẫy, họ đốt hàng trăm pháo sáng, Trưởng ban kỷ luật VFF, Vũ Xuân Thành nói rằng “có hàng thùng pháo sáng được CĐV HP đưa vào sân” và các vụ gây rối của CĐV HP không bao giờ thiếu pháo sáng: Đốt pháo sáng rực khán đài; đốt pháo sáng dọc đường vào sân (Hùng Vương - Nguyễn Thái Học và ngõ Hàng Cháo - Nguyễn Thái Học, Hà Nội, 2009), gây ách tắc giao thông nghiêm trọng; ném pháo sáng tấn công cầu thủ và BHL đội Navibank Sài Gòn (Lạch Tray, 2012); cầm cờ CLB chạy xuống đường pitch; tập trung hàng ngàn CĐV, di chuyển bằng nhiều phương tiện, không đội mũ bảo hiểm; la ó; đánh trống, thổi kèn, bóp còi xe inh ỏi, dùng các phương tiện bất hợp pháp; gây ách tắc giao thông (Hà Nội, 2016); trương băng rôn đả kích Ban tổ chức giải, trọng tài, khiêu khích đội khách với từ ngữ thiếu văn hóa; mang quan tài bằng giấy vào sân (Lạch Tray, 2011); trèo hàng rào, văng tục, chửi bới, nhổ nước bọt, dùng cử chỉ đe dọa Ban tổ chức, trọng tài, cầu thủ đội khách, lực lượng an nih trật tự, có khi dùng cả loa pin; ném đôla âm phủ, chai lọ, túi nylon chứa nước xuống sân không bao giờ thiếu, có khi cả gạch, đá, giày, dép. Chưa hết, còn gây tai nạn giao thông chết người (Nghệ An, 2008); hành hung trọng tài (ông Võ Minh Trí, trên đường Trung Lương - TPHCM, 2012); gây lộn xộn trên quốc lộ (Diễn Châu, Nghệ An, 2009). Năm 2009, khi đội HP thua, CĐV tiếp tục đốt pháo sáng, ném đồ vật xuống sân, chửi bới, la ó, lăng mạ, chống đối lực lượng an ninh ngăn chặn, cảnh sát (CS) phải dùng công cụ hỗ trợ giải tán đám đông (có khoảng 5.000 - 6.000 CĐV HP trong trận này). Ra đến đường Hùng Vương, nơi tập kết xe, họ chửi bới, la ó, đốt pháo sáng, tấn công CS bằng gạch, đá; gây hấn người đi đường và CA; ném gạch, đá, gạch vỉa hè vào Trung tâm hội nghị Quốc tế, 11 Lê Hồng Phong, làm vỡ 2 tấm kính nhà khách; ném đá làm móp, bong tróc sơn xe PCCC ứng trực ở ngõ Hàng Cháo. Qua Gia Lâm, Hà Nội, họ đập vỡ kính chắn gió 2 ôtô và xe CS 113, đập vỡ hệ thống âm thanh còi ủ của 2 xe tải CA huyện; dùng gạch, đá tấn công CS... Tuy có số ít CĐV HP bị truy tố xét xử, phạt tù; đội bóng bị phạt thi đấu không khán giả, thi đấu không CĐV đội nhà, phạt tiền nhưng hiệu quả răn đe hầu như không tác dụng mà bằng chứng là tình trạng này liên tục diễn ra hơn 10 năm nay. Và nay “lây” sang Nam Định, trước đó, đội Nam Định đã bị phạt vì CĐV ném chai nước, đồ vật trên sân nhà trong trận gặp SHB Đà Nẵng!
Bắn pháo sáng trái phép là vi phạm điều 306 Bộ luật Hình sự về sử dụng công cụ hỗ trợ và gây rối trật tự công cộng, nhưng gây thương tích nặng sẽ chuyển thành tội cố ý gây thương tích (điều 134 Bộ luật Hình sự).
