45 đời tổng thống Hoa Kỳ

Nước Mỹ qua các đời tổng thống

Tác giả William A. Degregorio là một nhà văn và biên tập viên tự do chuyên về lịch sử và chính trị, đồng thời là phóng viên cho tờ Current Biography ở New York. Ông làm việc với tư cách là một nhà phân tích nghiên cứu và phóng viên cho Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ sau khi tốt nghiệp đại học. Ông cũng là biên tập viên đóng góp nội dung về các quốc gia trên thế giới cho cuốn bách khoa thư Hammond Almanac và cuốn Ohio Almanac.

Trong ấn bản mới nhất, tác giả đã bổ sung nội dung về Tổng thống Donald Trump ở chương 45 và cập nhật thêm các số liệu mới ở phần mục lục giúp độc giả có cái nhìn toàn diện và chuyên sâu hơn bất kỳ tài liệu đơn lẻ nào khác về các tổng thống của Hoa Kỳ.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, bầu cử ở mỗi quốc gia luôn là một cuộc chiến quyết liệt đáng dõi theo, đặc biệt ở Mỹ, không chỉ để thấy quốc gia này đang đối mặt với những vấn đề gì mà còn để dự liệu những tác động trong tương lai tới toàn thế giới. Việc tìm hiểu chân dung những ứng cử viên tổng thống từng chiến thắng vì vậy cũng luôn thú vị và hữu ích, giúp độc giả có một bức tranh rộng hơn, cụ thể hơn về nền chính trị Mỹ.

Cuốn sách “45 đời tổng thống Hoa Kỳ” được biên soạn công phu với những mô tả sâu sát, khách quan, không thiên kiến về cuộc đời, hoạt động chính trường, bạn bè, kẻ thù cũng như thành công lẫn thất bại của 45 vị tổng thống, từ George Washington đến người chiến thắng trong chiến dịch bầu cử năm 2016. Qua đó, tác phẩm cho người đọc thấy bối cảnh rộng hơn của lịch sử nước Mỹ qua từng thời kỳ.

Không chỉ đề cập tới những thành tựu và sự kiện chính trong nhiệm kỳ của họ, cuốn sách còn ghi chép chi tiết về tính cách, nghề nghiệp trước khi làm tổng thống, sở thích cá nhân, nguồn gốc xuất thân. Cuốn sách cũng đưa ra các danh mục sách về mỗi vị tổng thống, bao gồm cả sách được viết bởi và viết về họ, bên cạnh đó còn có cả những câu nói nổi tiếng của họ và cả những lời khen ngợi hay chê bai họ. Bên cạnh đó, sách cũng cần phần phụ lục hữu ích về các khóa quốc hội tương ứng. Chính vì vậy, có thể coi cuốn sách như một biên niên sự kiện hoạt động của bộ máy Nhà nước Liên bang Hoa Kỳ trong suốt 240 năm qua.

Chủ tịch HĐQT Alpha Books - ông Nguyễn Cảnh Bình - nhận xét: “Khi theo dõi và lần theo dấu chân của những vị tổng thống này, độc giả cũng sẽ tìm thấy ở đây một hành trình của nước Mỹ và người dân Mỹ trong việc biến giấc mơ của họ trở thành hiện thực, từ bản Tuyên ngôn Độc lập Mỹ năm 1776 và bản Hiến pháp Mỹ năm 1787 trải qua những biến động thăng trầm của lịch sử”.

Lược trích về Donald John Trump

(1946), tổng thống thứ 45 (2017 - 2020)

Năm 2017, ông Trump được ghi nhận có chiều cao 1m88 và cân nặng 107kg, được cho là thừa cân theo một số biểu đồ chiều cao cân nặng chuẩn. Sau này, chiều cao của ông được điều chỉnh thành 1m90. Có vẻ ông đã nhuộm da, nên nước da có màu vàng cam, và màu mái tóc cũng vậy khi chải lật. Khi còn trai trẻ, ông được tờ New York Times mô tả là có “sức thu hút”.

Tính cách: Xem mình là trung tâm. Ưa đề cao bản thân. Có thói quen phủ nhận liên tục. Không có mấy lời khen về tính cách của ông Trump. Ông có vẻ tự hào về tính cách bất thường của mình. Ông Trump từng nói: “Khi nhìn lại bản thân lúc bước chân vào lớp 1 và ở thời điểm hiện tại, về cơ bản tôi vẫn thế. Tính khí không có gì thay đổi”.

Dòng họ: Họ gốc là Drumpf. Có những tư liệu khác nhau nói về thời điểm họ này đổi thành Trump. Được biết là Friedrich - ông của Donald Trump - nhập cư vào Mỹ năm 1885. Cuối thế kỷ 19, Friedrich theo chân đoàn tìm vàng đến vùng lãnh địa Yukon ở Canada, dù ông không thử đãi vàng tìm vận may. Thay vào đó, ông mở một cửa hiệu, vừa bán rượu và thịt nướng, vừa là nhà thổ. Sau khi trở về quê hương Bavaria và lập gia đình, ông chuyển đến khu Queens ở New York, tiếp tục cóp nhặt tiền bạc trước khi qua đời vào năm 1918 ở tuổi 49.

Cha: Frederick Christ “Fred” Trump (1905-1999), doanh nhân và nhà xây dựng. Dù có gốc Đức, nhưng trong nhiều năm Fred Trump vẫn nhận mình là người Thụy Điển để không làm các gia đình Do Thái trên thị trường bất động sản quay lưng với việc thuê hoặc mua bất động sản của mình. Sau khi cha mất, Fred mở một công ty chuyên xây dựng nhà để xe. Ông gọi nó là Elizabeth Trump and Son do ông còn quá trẻ nên không thể ký chi phiếu. Fred tiếp tục các dự án kinh doanh của mình và bành trướng sang cả bất động sản. Vào thời điểm Donald Trump ra đời, Fred đã sở hữu hàng nghìn tòa nhà chung cư và là một triệu phú. Chính quyền liên bang luôn theo dõi ông và con trai về thái độ phân biệt chủng tộc khi cho thuê bất động sản vào đầu thập niên 1970. Có một thỏa thuận mà chính quyền gọi là “một trong những điều chưa từng có” nhằm chấm dứt tình trạng phân biệt màu da trong vấn đề nhà ở. Năm 1927, ông Fred từng bị bắt giữ do tham gia một cuộc tập hợp của đảng Ku Klux Klan. Theo nguồn tin, Fred Trump bị chứng Alzheimer suốt 6 năm trước khi mất.

Mẹ: Mary Anne MacLeod Trump (1912-2000). Sinh ra trên đảo Lewis, Scotland, con út trong gia đình có bốn anh trai và năm chị gái. Cha của bà, Malcolm, là một ngư dân và là điền chủ nhỏ. Mary Anne nhập cư vào Mỹ năm 1930. Donald - con trai bà - nói rằng, bà đi nghỉ lễ; tuy nhiên, giấy tờ thông hành cho thấy bà không có ý định trở lại Scotland. Mary Anne kiếm sống bằng nghề giúp việc nhà trước khi kết hôn với Fred Trump vào năm 1936. 6 năm sau bà nhập quốc tịch. Bà sinh Maryanne năm 1936, Frederick Jr. (1938), rồi Elizabeth (1942), Donald (1946) và Robert (1948). Bà không bao giờ ra khỏi nhà mà chỉ lo quán xuyến việc gia đình. Năm 1991, ở tuổi 79, bà bị thương nặng trong một vụ trấn lột, khiến thính giác và thị lực bị suy giảm.

Anh chị em: Chị cả của Donald Trump, Maryanne Trump Barry, là thẩm phán liên bang. Người anh Frederick (Freddy) Trump Jr., thường bị áp lực khi tham gia vào doanh nghiệp gia đình, nên theo nghề phi công. Theo thông tin, ông này tìm sự lãng quên trong rượu khi không thể đáp ứng được các chuẩn mực bắt buộc của cha mình và chết do tác động của rượu. Elizabeth Trump kết hôn với nhà sản xuất phim James Walter Grau. Người em út, Robert, là giám đốc điều hành trong Tập đoàn Trump.

Con cái: Donald Trump có năm người con, ba người con với người vợ đầu Ivana. Donald Jr. giữ vị trí Phó Chủ tịch điều hành trong Tập đoàn Trump. Ivanka cũng là Giám đốc điều hành của Tập đoàn Trump, có một chuỗi cửa hàng thời trang và đồ trang sức. Eric phụ trách chuỗi sân golf của Trump. Người con gái thứ tư của ông với người vợ thứ hai, Marla Maples, là Tiffany. Với người vợ thứ ba Melania, ông có thêm một con trai út là Barron.

Thời thơ ấu: Theo thông tin chung, Trump thần tượng cha mình, một người nghiện công việc và không có thời gian dành cho con cái. Để gây sự chú ý của cha, Trump biểu lộ qua hành động. Fred Trump từng nói trong một cuộc phỏng vấn, Donald “hồi nhỏ là một người khá thô bạo”. Một người láng giềng đã để con trai mình trong chiếc xe đẩy ở sân sau liền kề với khu nhà Trump, và khi quay lại thì thấy Donald đang ném đá, “dùng chiếc xe đẩy làm mục tiêu”. Trump xác thực một số hành vi đại loại như thế trong cuốn The Art of the Deal (Nghệ thuật thương thảo) của mình, kể rằng: “Đúng là tôi đã làm một thầy giáo bị tím bầm một bên mắt. Tôi đấm ông thầy dạy nhạc vì nghĩ ông ấy chẳng biết chút gì về âm nhạc, và suýt bị đuổi học”. Xấu hổ bởi những trò quá đà của Donald, Fred Trump đã đưa ông vào trường quân sự.

Giáo dục: Trump theo học trường Kew-Forest, một trường tư thục dạy từ mẫu giáo đến lớp 12. Năm 13 tuổi, Trump được gửi vào Học viện Quân sự New York vốn nổi tiếng vì sự giáo dục rất hà khắc, ở Cornwall, bang New York. Thế nhưng, Trump lại thích trường này. Trump nói: “Nghĩ lại, nó đã có một ảnh hưởng khá tích cực. Về cơ bản, bạn phải học được cách tồn tại với một số gã ở đây. Tôi đã học được nguyên tắc - làm sao để chịu đựng được sự lăng mạ và mọi thứ khác”. Trump khẳng định rằng, Học viện Quân sự New York đã cung cấp “việc huấn luyện về quân sự còn hơn rất nhiều kẻ tham gia quân đội”. Sau đó, ông theo học Đại học Fordham hai năm trước khi chuyển sang học Trường Tài chính Wharton thuộc Đại học Pennsylvania, tốt nghiệp cử nhân tài chính năm 1968.

Tôn giáo: Trump xem mình là tín đồ của Giáo hội Trưởng lão. Hồi nhỏ, ông và gia đình đến cầu nguyện tại nhà thờ Giáo hội Trưởng lão Đệ nhất ở Jamaica, Queens, nơi Donald Trump được làm lễ thêm sức năm 1959. Dù gia đình Trump vẫn sống ở Queens, nhưng họ lại đi lễ ở Nhà thờ Marble Collegiate trên Đại lộ số 5. Nhà thờ là nơi Norman Vincent Peale, tác giả cuốn sách bán chạy The power of Positive Thinking (Sức mạnh của tư duy tích cực), làm mục sư. Dù Trump gắn bó với nhà thờ đã 50 năm, ông vẫn chưa từng có ý định gia nhập. Giải thích về quan điểm tôn giáo của mình, Trump nói, ông đã nhận lễ ban Thánh thể, nhưng chưa bao giờ xưng tội trước Chúa: “Nếu nghĩ mình đã làm gì sai trái, tôi chỉ cố gắng điều chỉnh nó. Tôi không để Chúa dính dáng đến chuyện này”.

Sở thích: Được biết thú tiêu khiển duy nhất của Trump là chơi golf. Hôn nhân: Trump lập gia đình ba lần. Lần đầu với Ivana Zelnícková (20.2.1949), sinh ra ở Zlín, Tiệp Khắc. Bà là một nhà trượt tuyết tài năng, dù không đến mức xuất sắc. Sau cuộc hôn nhân kéo dài hai năm ở Tiệp Khắc, Ivana chuyển đến Canada hành nghề người mẫu. Khi đến New York năm 1976 để quảng cáo cho Olympic ở Montreal, bà đã gặp Donald Trump, rồi họ kết hôn vào ngày 7.4.1977 theo phong cách xa hoa.

Ivana giữ một chân điều hành trong Tập đoàn Trump và là Chủ tịch của chuỗi Khách sạn và Sòng bạc Castle. Hình như Donald Trump có hối tiếc về điều này nên vào năm 1994, ông nói rằng “đưa một người vợ vào làm việc là điều rất nguy hiểm”. Năm 1990, sau khi Trump hẹn hò với hoa hậu Marla Maples (27.10.1963), nhỏ hơn ông 17 tuổi, Ivana bèn đệ đơn xin ly hôn. Vụ ly hôn được giải quyết năm 1992. Trump kết hôn với Maples năm 1993. Họ ly dị vào năm 1999. Maples xuất hiện trên sân khấu Broadway trong vở nhạc kịch The Will Rogers Follies. Người vợ thứ ba, Melania, tên thời con gái là Melanija Knavs (26.4.1970), sinh ra ở Slovania khi đất nước này còn là một phần đất thuộc Nam Tư cũ. Theo thông tin, bà có theo học một năm ở Đại học Ljubljana trước khi rời bỏ để theo đuổi sự nghiệp người mẫu. Có chỉ dấu cho thấy, bà hành nghề bất hợp pháp ở Mỹ trước khi có được visa hợp lệ. Bà nhận thẻ xanh vào năm 2001 và trở thành công dân Mỹ năm 2006, một năm sau khi kết hôn với Trump. Melania mở một chuỗi cửa hàng nữ trang trên mạng mua sắm QVC rồi bán đi sau hai năm. Bà rút lui để chuyển vào Nhà Trắng sau khi chồng mình đắc cử, bày tỏ mong muốn để con trai ở lại trường cũ, tiêu tốn hàng triệu USD cho việc bảo vệ an ninh.

Sự nghiệp trước khi là tổng thống: Trump tiếp quản Công ty Elizabeth Trump and Son của cha mình vào năm 1971, đảm nhận một mạng lưới chung cư và căn hộ trị giá hàng triệu USD. Hành động đầu tiên của ông là đổi tên công ty thành Tập đoàn Trump. Fred Trump chưa bao giờ từ bỏ hoàn toàn việc kiểm soát, đã dùng ảnh hưởng của mình để cấp tín dụng cho con trai, với một khoản vay 1 triệu USD và một khoản thừa kế 40 triệu USD. Dự án lớn đầu tiên của Trump là Khách sạn Commodore, đối diện nhà ga Grand Central. Ông và Tập đoàn Hyatt mua lại nơi này năm 1976 rồi cải biến thành khách sạn Grand Hyatt New York năm 1980. Trump khuếch trương mặt tiền bất động sản ở khu Manhattan bằng cách xây dựng Tòa tháp Trump trên Đại lộ số 5 và Tòa tháp Thế giới Trump đối diện tòa nhà Liên Hợp Quốc.

Nhưng rồi Trump vướng vào rắc rối khi quyết định bành trướng đến các sòng bạc ở thành phố Atlantic vào đầu thập niên 1990. Cuối cùng, ông đã phải năm lần đệ đơn xin phá sản cùng với tài sản và các công ty ở đó. Khách sạn Plaza là lần phá sản thứ sáu. Có lúc, ông phải bán đi công ty trung chuyển hàng không, du thuyền và chuyển đổi khu nhà nghỉ mát Mar-a-Lago thành một khu nghỉ dưỡng. Rồi Trump chuyển sang xây dựng thương hiệu, bán thương hiệu của mình cho các nhà phát triển và đôi khi Tập đoàn Trump cũng lấy phí quản lý. Trong khi việc này sinh lãi, thì việc xây dựng thương hiệu sản phẩm riêng của ông lại không mấy hiệu quả. Trong số các doanh nghiệp thất bại của ông có Trump Steak, công cụ tìm kiếm du lịch GoTrump.com, Trump Vodka, Trump Mortgage (khai trương năm 2006 giữa lúc thị trường bất động sản đóng băng), Trump The Game (một trò chơi cờ), Trump Magazine, Trump Ice (nước suối thiên nhiên), đội New Jersey Generals (một đội bóng bầu dục chuyên nghiệp). Dù có tuyên bố mình là một người nhạy bén trong kinh doanh, thì thành tích của ông vẫn bất thường ngay ở thời điểm tốt nhất.

Ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa: Khi 17 đảng viên Cộng hòa và 5 đảng viên Dân chủ tuyên bố tranh cử, rõ ràng là có một vài tháng thú vị ở phía trước. Trong cuộc tranh luận lần thứ nhất của Đảng Cộng hòa (tổng cộng 12 lần tranh luận, lần thứ 13 bị hủy), có 14 ứng viên Cộng hòa đủ tiêu chuẩn: Ben Carson, Jeb Bush, Marco Rubio, Ted Cruz, Mike Huckabee, Rand Paul, Carly Fiorina, Chris Christie, John Kasich, Trump, Rick Santorum, Bobby Jindal, George Pataki và Lindsey Graham. Trump là một trong những người cuối cùng ra tranh cử, ông tuyên bố điều này vào ngày 16.6.2015, khi đứng trên thang cuốn ở hành lang Tòa tháp Trump. Ông khẳng định tự bỏ tiền cho chiến dịch vận động, dù sau đó đã thay đổi và ông chấp nhận sự đóng góp của các ủy ban vận động tranh cử.

Ông là kẻ có khả năng bị gạt bỏ khi một người dẫn chương trình truyền hình thực tế đặt ra nhiều câu hỏi liên tiếp về hồ sơ kinh doanh của ông. Khi vào mùa chiến dịch, các ứng viên khác không còn đánh giá thấp ông nữa. Ông thu hút những đám đông tuần hành rầm rộ, kích động sự nhiệt tình của họ bằng các bài diễn văn về việc xây dựng một bức tường ngăn cách Mỹ và Mexico, về việc không để người Hồi giáo nhập cư vào nước mình. Điều này tạo nên sự đồng cảm, như khi ông tấn công vào nền kinh tế cho dù tình trạng thất nghiệp đã giảm và cơ hội việc làm tăng. Có ý kiến cho rằng, ông kiếm được 2 tỉ USD trong các chương trình truyền hình miễn phí. Một nghiên cứu của Harvard cho thấy, Trump nhận được 74% lượt yêu thích trên chương trình USA Today, 73% trên Fox News và 63% trên New York Times mà vốn về sau lại chỉ trích ông gắt gao.

Khi mùa chiến dịch dần qua, giới lãnh đạo Cộng hòa buộc phải đánh giá lại con bài Trump. Ông đã lôi kéo được nhiều người ủng hộ cho các chiến dịch “Khôi phục sự vĩ đại của nước Mỹ” của mình. Dù có thể đoán được, nhưng thường thì không nhiều như Trump tuyên bố. Chẳng hạn, ông tuyên bố là 15.000 người đã có mặt khi chiến dịch Phoenix kết thúc năm 2015, nhưng ước tính chính thức chỉ 4.200 người. Trump đưa ra nhiều tuyên bố, trích dẫn sự kiện và con số mà dễ dàng chứng minh được là không thật. Theo ông, đất nước này đã trở thành nạn nhân cho làn sóng tội phạm, ngay cả khi tội phạm đã giảm. Ông nói nền kinh tế đang ở tình trạng tồi tệ với hàng triệu người thất nghiệp. Sự thật là cơ hội việc làm đang gia tăng và số người thất nghiệp giảm xuống. Nhiều người trong số “bị thất nghiệp” lại là sinh viên, các bậc cha mẹ ở nhà và những người hưu trí.

Chiến dịch tranh cử và các vấn đề: Nỗ lực để hình dung cho đúng vị trí Donald Trump đang đứng trong khoảnh khắc đến 1/1.000 giây tiếp theo là chuyện vô cùng khó khăn. Hôm nay thì tuyên bố đóng cửa biên giới với tất cả người Hồi giáo! Sau đó lại nói không, ông không nói điều đó, cho dù nó đã được phát ngôn trong một cuộc họp báo. Ông cứ lặp đi lặp lại: “Các bạn phải hết sức cẩn thận. Chúng ta phải rất, rất mạnh mẽ và cảnh giác tại biên giới!”. Trump chống lại chuyện Chính phủ yêu cầu mua bảo hiểm y tế. Nhưng hãy đợi đấy, trong một lần phỏng vấn trên truyền hình, ông thích yêu cầu này vì ông không muốn người dân chờ chết trên các đường phố. Luôn luôn chống lại việc tiến vào Lybia trừ những lúc ông đổi ý. Còn Syria? Hãy để cho họ và ISIS tự giải quyết. Giây lát sau lại đổi ý, hãy tấn công Syria bằng “bàn chân dẫm lên mặt đất nơi đó”. Trump luôn kiên định nói rằng, ông sẽ cho xây một bức tường giữa biên giới Mexico với Mỹ, và cho tiến hành trục xuất hàng loạt những kẻ không có giấy tờ, vào lúc đó theo tính toán là 11 triệu người.

Vào giữa tháng 8.2016, khi số phiếu bầu bị giảm sút, Trump đã khởi động một vụ đánh trống la làng rằng, việc bầu cử đã bị thao túng và đổ lỗi cho truyền thông. Vào tháng 9, Trump đã cố lôi kéo các cử tri Mỹ gốc Phi bằng cách hỏi rằng, họ có phải đánh mất gì không nếu ủng hộ ông. Cho đến thời điểm đó, Trump mới thừa nhận rằng Barack Obama được sinh ra tại Mỹ.

Ông Trump đắc cử tổng thống với diễn văn nhậm chức: “Từ hôm nay trở đi, một tầm nhìn mới sẽ dẫn dắt đất nước chúng ta. Từ thời khắc này trở đi, nước Mỹ sẽ là trên hết. Mỗi quyết định về thương mại, thuế má, nhập cư, ngoại giao, đều sẽ được thực hiện vì lợi ích của người lao động Mỹ và các gia đình Mỹ”. “Đã lâu quá rồi, chỉ một nhóm nhỏ ở tòa nhà Quốc hội của đất nước chúng ta thu hoạch hết các thành quả của Chính phủ trong khi người dân phải gánh chịu chi phí. Tất cả sẽ thay đổi - bắt đầu ngay bây giờ và tại đây, vì thời khắc này chính là thời khắc của các bạn: Nó thuộc về các bạn”.

Sau khi cho rằng đất nước đã và đang hứng chịu nhiều thiệt hại vì nạn băng đảng, ma túy, tội phạm, nghèo túng và thất nghiệp, Trump nói: “Sự tàn phá nước Mỹ hàng loạt như thế này phải chấm dứt ngay tại đây và chấm dứt ngay bây giờ”.