Hướng tới kỷ niệm 25 năm thành lập KTNN, báo Lao Động có cuộc trò chuyện với Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc.
Thưa ông, nói về chặng đường 25 năm hình thành và phát triển, KTNN đã có nhiều thành tích đáng ghi nhận. Song ông đánh giá đâu là những dấu ấn nổi bật nhất trên chặng đường này?
- Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc: Theo tôi có 3 dấu ấn quan trọng của KTNN trong quá trình 25 năm hình thành và phát triển.
Dấu ấn đầu tiên phải kể đến việc thay đổi địa vị pháp lý của KTNN từ một cơ quan trực thuộc Chính phủ sang một cơ quan độc lập do Quốc hội thành lập.
Thời kỳ đầu mới thành lập, KTNN là cơ quan thuộc Chính phủ, thực hiện kiểm toán theo chương trình, kế hoạch kiểm toán do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Đến nay, KTNN là một thể chế được hiến định trong Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam; tổ chức và hoạt động của KTNN đã được quy định cụ thể trong Luật Kiểm toán Nhà nước; hoạt động chuyên môn nghiệp vụ được triển khai theo khuôn khổ nghề nghiệp đồng bộ và toàn diện gồm Hệ thống 39 chuẩn mực KTNN, các quy trình kiểm toán theo từng lĩnh vực và nhiều văn bản quy chế, quy định khác của KTNN.
Dấu ấn thứ 2 là việc hội nhập quốc tế. KTNN không ngừng thiết lập và phát triển quan hệ hợp tác với cơ quan kiểm toán tối cao (SAI) của các nước trên thế giới và các tổ chức quốc tế. KTNN Việt Nam là thành viên chính thức của Tổ chức quốc tế các Cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI) từ tháng 7.1996, là thành viên chính thức của Tổ chức các Cơ quan Kiểm toán tối cao Châu Á (ASOSAI) từ tháng 1.1997 và là thành viên của ASEAN SAI từ tháng 11.2011.
Đặc biệt, năm 2018 đánh dấu uy tín và sự phát triển lớn mạnh của KTNN Việt Nam trong cộng đồng các cơ quan kiểm toán tối cao trên thế giới, khi KTNN Việt Nam vinh dự được lựa chọn là nước chủ nhà đăng cai Đại hội Các cơ quan Kiểm toán tối cao Châu Á (ASOSAI) lần thứ 14 và Tổng KTNN Việt Nam được Đại hội bầu giữ cương vị Chủ tịch ASOSAI.
Dấu ấn 3 là KTNN đã đóng góp nhiều giá trị cho quá trình phát triển đất nước. Kể từ khi thành lập đến hết năm 2018, KTNN đã phát hiện và kiến nghị xử lý tài chính 414.145 tỉ đồng, kiến nghị sửa đổi, hủy bỏ hàng trăm văn bản sai quy định hoặc không còn phù hợp với thực tế, bịt các lỗ hổng về chính sách, đề xuất nhiều ý kiến có giá trị để hoàn thiện nhiều văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan có thẩm quyền ban hành.
Theo ông, yếu tố thời đại đã có tác động như thế nào tới hoạt động của KTNN?
- Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc: Theo tôi, yếu tố thời đại tác động một cách tích cực và làm thay đổi phương pháp kiểm toán. Lâu nay, KTNN chủ yếu kiểm toán tài chính, dựa trên các báo cáo tài chính. Nhưng khi yêu cầu công tác quản lý cao hơn, KTNN buộc phải chuyển sang kiểm toán hoạt động để đánh giá hiệu quả, tính kinh tế và hiệu lực của việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công.
Khi các cơ quan đơn vị, các đối tượng kiểm toán ứng dụng công nghệ thông tin mạnh mẽ, KTNN buộc phải thay đổi, để không những bắt kịp mà phải đón đầu hướng tới việc kiểm toán một cách hiệu quả nhất, đưa ra kiến nghị chính xác nhất, hữu ích nhất.
Trong giai đoạn hiện nay, kiểm toán vào nhiều lĩnh vực như môi trường, công nghệ thông tin, đất đai, khoáng sản, dự án đầu tư trọng điểm quốc gia… đòi hỏi cơ quan kiểm toán phải kết hợp giữa trình độ của kiểm toán viên và công nghệ để có được những phát hiện.
Ví dụ, hiện nay chúng tôi đã sử dụng công nghệ siêu âm bêtông để phát hiện cọc chìm dưới lòng đất là bao nhiêu. Hay như công nghệ viễn thám trong khai thác khoáng sản để xác định sản lượng sản xuất của doanh nghiệp bao nhiêu, tương ứng là số thuế phải nộp về tài nguyên môi trường là bao nhiêu.
Vậy trước yêu cầu của thời đại mới, KTNN có những định hướng chiến lược gì cho sự phát triển trong tương lai thưa ông?
- Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc: Trong chiến lược phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn 2035, KTNN xác định 3 trụ cột của kiểm toán nhà nước:
Thứ nhất là tiềm lực con người. Kiểm toán viên phải giỏi về chuyên môn, có năng lực, có đạo đức trong sáng, có bản lĩnh vững vàng, hoạt động độc lập. KTNN cũng tiến hành tinh giản biên chế ở mức cao nhất để mỗi kiểm toán viên là một chuyên gia.
Ban đầu, KTNN được thành lập chỉ có 60 người, và đến nay đã có 2.303 cán bộ. Trong đó, có 5 giáo sư, phó giáo sư, 52 tiến sĩ, 863 thạc sĩ. Số người có từ 1 bằng tốt nghiệp đại học đạt 100%, 174 người được đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ ở nước ngoài.
Thứ hai là nền tảng pháp lý. KTNN xác định tạo một hành lang pháp lý vững chắc phù hợp với thông lệ quốc tế và Việt Nam, đồng thời tuân thủ đường lối chính sách pháp luật của đảng và Nhà nước để KTNN phát triển, hoạt động vững chắc, đạt được tầm cao mới.
Thứ ba là sự đột phá về công nghệ, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của kiểm toán. Đầu tư cho công nghệ để phục vụ hoạt động kiểm toán một cách hiệu quả, chính xác được KTNN coi là trụ cột chính trong định hướng phát triển.
- Xin cảm ơn ông!
