Sáng 29.5, tại Kỳ họp thứ 7 - Quốc hội khóa XIV, Chính phủ kiến nghị xem xét cho phép bố trí 4.069 tỉ đồng từ khoản 10.000 tỉ đồng từ nguồn điều chỉnh giảm nguồn vốn dự kiến bố trí cho các dự án quan trọng quốc gia, để bố trí trả nợ tiền đền bù giải phóng mặt bằng cho dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng của Bộ Giao thông Vận tải.
Trước kiến nghị này, trong báo cáo thẩm tra sau đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, qua rà soát các Tờ trình của Chính phủ, Ủy ban Tài chính ngân sách nhận thấy phương án bố trí của Chính phủ chưa đảm bảo trật tự ưu tiên cho dự án gia cố hệ thống đê xung yếu, xử lý sạt lở bờ sông, bờ biển, phòng, tránh, khắc phục hậu quả thiên tai, di dời dân cư khẩn cấp ra khỏi khu vực có nguy cơ xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất.
Trong khi đó, bố trí trên 40% tổng số vốn thanh toán nợ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng dự án đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng là chưa hợp lý.
Một số ý kiến cho rằng, việc thanh toán nợ thuộc nghĩa vụ của ngân sách nhà nước nói chung và nợ đền bù, giải phóng mặt bằng dự án đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng nói riêng là cần thiết, song có thể sử dụng nhiều nguồn vốn theo khả năng cân đối ngân sách. Có ý kiến đồng ý với đề nghị của Chính phủ.
Những nội dung này đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, kết luận rõ ràng, cụ thể tại phiên họp thứ 33, 34 và phiên họp ngày 24.5. Theo đó, thống nhất về nguyên tắc danh mục sử dụng nguồn vốn 10.000 tỉ đồng như Tờ trình của Chính phủ, trừ dự án thanh toán nợ đền bù, giải phóng mặt bằng dự án đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng.
Đồng thời, giao Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội chủ trì, phối hợp với các cơ quan của Chính phủ rà soát danh mục, thủ tục đầu tư, mức vốn bố trí cụ thể cho từng dự án và xây dựng Nghị quyết trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.
Tuy nhiên, tại Tờ trình Quốc hội số 238/2019, Chính phủ tiếp tục đề nghị bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn để thanh toán toàn bộ 4.069 tỉ đồng nợ đền bù, giải phóng mặt bằng dự án đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng.
Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng, theo quy định tại Khoản 2 Điều 46 Luật Tổ chức Quốc hội, Chính phủ có trách nhiệm thực hiện yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội .
“Do đó, đề nghị Chính phủ thực hiện theo đúng nội dung Kết luận trên” - ông Nguyễn Đức Hải nói.
Trước đó, vào năm 2007, dự án Quốc lộ 5 đã mãn tải, Thủ tướng quyết định đầu tư xây dựng tuyến đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng. Trong bối cảnh ngân sách nhà nước khó khăn, Chính phủ đã kêu gọi nhà nước và tư nhân cùng làm theo mô hình PPP. Tuy nhiên, do ngân sách khó khăn, không đủ vốn đầu tư tuyến đường theo hình thức PPP nên dự án được đầu tư theo cơ chế thí điểm.
Theo đó, phần tham gia vốn nhà nước vào dự án được trả dần bằng ngân sách và bằng tiền sử dụng đất, tiền thuê đất ở các khu đô thị được hình thành sau khi xây tuyến đường.
Tại dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, ngân sách nhà nước sẽ bố trí thanh toán chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng là 4.069 tỉ đồng. Tuy nhiên đến nay, tất cả nguồn kinh phí trên vẫn chưa được hoàn trả cho nhà đầu tư.
