Sẽ tăng số thành viên thêm 10%
Trong 5 tháng đầu năm nay, theo ông Nguyễn Ngọc Bảo - Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, cả nước thành lập mới 641 hợp tác xã, 2 liên hiệp hợp tác xã và 1.300 tổ hợp tác, đạt 42,7% kế hoạch được đưa ra cho cả năm 2021. Theo đó đến cuối tháng 5.2021, cả nước có 25.667 hợp tác xã, tăng 1.156 hợp tác xã so với cùng kỳ năm 2020. Mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã hiện đang thu hút 6,8 triệu thành viên và 2,5 triệu lao động.
Tuy nhiên ông Nguyễn Ngọc Bảo cũng cho hay, hoạt động của khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX) trong thời gian gần đây nổi lên nhiều vấn đề đáng chú ý. Trong đó nhiều HTX được thành lập theo tiêu chí số 13 của Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới hoạt động cầm chừng hoặc ngừng hoạt động; tỉ lệ HTX ứng dụng công nghệ cao gắn với chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực quốc gia, vùng, địa phương còn ít.
Ngoài ra một tỉ lệ khá lớn HTX quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu, năng lực tài chính và quản trị yếu, thiếu nguồn lực thực hiện, ít có khả năng tự huy động nguồn lực từ thị trường. Trong thời gian gần đây, phần lớn HTX nông nghiệp, du lịch, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, vận tải… bị thiệt hại bởi dịch COVID-19 dẫn đến doanh thu dịch vụ nội bộ và tiêu thụ sản phẩm giảm trên 40%.
Người đứng đầu Liên minh HTX Việt Nam cho hay, mục tiêu đặt ra trong năm 2021 là thành lập mới 1.500 HTX, 15 liên hiệp HTX, 2.500 tổ hợp tác cùng hàng trăm mô hình HTX ứng dụng công nghệ cao, sản xuất gắn với chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực quốc gia, vùng, địa phương qua đó thu hút hộ cá thể, cá nhân, tổ chức khác là thành viên của HTX, tổ hợp tác tăng 10% so với năm 2020. Tuy nhiên ông Nguyễn Ngọc Bảo cho rằng, với diễn biến phức tạp của dịch bệnh như hiện nay, việc hoàn thành các chỉ tiêu này đang gặp nhiều khó khăn.
Tăng gấp đôi vốn đầu tư cho mô hình HTX
Để giải quyết những khó khăn trên đây, bên cạnh các giải pháp thúc đẩy chế biến sâu và tiêu thụ sản phẩm, nhiều ý kiến cho rằng bản thân các HTX cũng phải chủ động ứng dụng quản lý trên phần mềm từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ sản phẩm, các sản phẩm được đưa lên sàn giao dịch điện tử và cần có các chương trình hỗ trợ hợp tác xã chuyển đổi số, hỗ trợ nhà bảo quản, phải số hóa được các sản phẩm nông nghiệp, có cơ sở dữ liệu số.
Đối với nhu cầu vốn đầu tư phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã, Cục trưởng Cục Phát triển HTX (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) Phùng Quốc Chí cho biết, vốn đầu tư công cho giai đoạn 2021-2025 sẽ tăng vọt so với 5 năm trước đây. Cụ thể trong giai đoạn 5 năm gần đây, Liên minh HTX Việt Nam được giao hơn 433 tỉ đồng, trong đó 100% vốn được giải ngân và các dự án đều hoàn thành, đi vào hoạt động.
Bước sang giai đoạn 2021-2025, tổng mức vốn kế hoạch đầu tư cho Liên minh HTX Việt Nam sẽ là hơn 1.024 tỉ đồng, tương đương 236% so với giai đoạn trước. Kế hoạch phân bổ chi tiết sẽ dành cho 5 dự án khởi công mới, bổ sung vốn điều lệ cho Quỹ hỗ trợ phát triển HTX và đến nay quá trình thẩm định phân bổ vốn cơ bản đã xong, các dự án phân bổ đúng quy định, đủ thủ tục đầu tư, đủ điều kiện giao kế hoạch trung hạn theo quy định.
Ngoài ra đến nay việc cấp vốn điều lệ cho Quỹ Hỗ trợ HTX cũng đã đủ 1.000 tỉ đồng theo Quyết định 246 của Thủ tướng Chính phủ năm 2006, trong đó có 900 tỉ đồng được cấp trong 4 năm 2018-2021.
Còn theo Cục trưởng Cục phát triển doanh nghiệp (Bộ KHĐT) Lê Mạnh Hùng, đơn vị này hiện đang thực hiện chương trình hỗ trợ doanh nghiệp, HTX thực hiện chuyển đổi số theo chương trình hỗ trợ nguồn lực từ USAID (Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa kỳ), theo đó đưa đối tượng HTX, hộ kinh doanh vào chương trình hỗ trợ, hiện đã tổ chức khoá đào tạo cho doanh nghiệp, HTX tham gia.
Đặc biệt, Cục Phát triển Doanh nghiệp cũng sẽ trình Chính phủ chương trình hỗ trợ ngân sách cho doanh nghiệp, HTX chuyển đổi số vào tháng 9 năm nay, khi đó có điều kiện bố trí nguồn lực từ ngân sách nhà nước để triển khai.
Trong khi đó theo Bộ trưởng Bộ KHĐT Nguyễn Chí Dũng, việc phát triển mô hình kinh tế tập thể, HTX không chỉ là vấn đề về kinh tế mà còn là vấn đề đảm bảo an sinh xã hội, nhất là các đối tượng yếu thế. Đây cũng là mô hình phù hợp với xu thế đổi mới tư duy tăng trưởng của nước ta, không chạy theo tăng trưởng về số lượng mà phải thúc đẩy tăng trưởng bao trùm, gắn tăng trưởng với tiến bộ và công bằng xã hội; không ngừng nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, đảm bảo bình đẳng về tiếp cận cơ hội và thành quả của tăng trưởng, không để ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình phát triển.
Với yêu cầu về hoàn thiện thể chế, chính sách và nguồn lực hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, Liên minh HTX Việt Nam cần tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt và đồng hành cùng Bộ KHĐT tham gia xây dựng chính sách, pháp luật về HTX, liên hiệp HTX, đặc biệt trong quá trình tổng kết và sửa đổi Luật Hợp tác xã.
