Giới trẻ sử dụng thuốc lá mới gia tăng
Theo ông Đào Thế Sơn (thuộc Liên minh Quốc tế phòng chống lao và bệnh phổi), thống kê cho thấy tỉ lệ giới trẻ (từ 13-17 tuổi) tại Việt Nam sử dụng TLM đang gia tăng. Cụ thể, năm 2015, tỉ lệ hút TLM trong giới này là 1,1%, chiếm khoảng 0,2% số người hiện đang sử dụng thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên đến năm 2019, tỉ lệ hút TLM ở lứa tuổi trên tăng lên 2,6%.
Bà Nguyễn Thị Thu Hương – cán bộ thuộc Quĩ phòng chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế - khẳng định: “Các sản phẩm thuốc lá mới vẫn có hại như thuốc lá điếu thông thường. Các sản phẩm thuốc lá mới không có công dụng cai nghiện như các tập đoàn thuốc lá quảng cáo”.
Tỉ lệ giới trẻ hút TLM tại Việt Nam đang gia tăng tuy nhiên theo ông Sơn, tỉ lệ này chưa đến mức là không thể cứu vãn. Theo ông Sơn, khi tình trạng nghiện TLM trong giới trẻ còn chưa quá cao thì càng cần phải kịp thời hành động để giảm thiểu, ngăn chặn. Nếu để xảy ra như ở Mỹ, chỉ trong vòng 7 năm (2011-2018), tỉ lệ giới trẻ (tuổi từ 13-15) hút TLM tăng từ 1,5% lên 27,5% thì khó còn có thể cứu vãn được nữa.
Nhắm vào giới trẻ
Theo bà Lê Thị Thu (thuộc Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam), luận điểm của các tập đoàn sản xuất thuốc lá cho rằng TLM nhằm thay thế cho thuốc lá điếu truyền thống nhằm giảm hại cho người hút và cũng giúp từng bước cai nghiện là hoàn toàn không chính xác. Bà Thu cho rằng, theo nghiên cứu, 58% người dùng TLM là người hút mới. Và người dùng TLM có nguy cơ cao gấp 3 lần bắc cầu sang sử dụng thuốc lá điếu truyền thống.
Bà Thu cho biết, hiện nay chiến lược tiếp thị, quảng các loại TLM (cụ thể là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng) của các tập đoàn sản xuất thuốc lá đều nhắm vào tiếp cận giới trẻ.
Thứ nhất, vì 50% người hút thuốc lá có nguy cơ tử vong sớm vì thuốc lá, cho nên việc tiếp cận giới trẻ nhằm tìm kiếm lớp khách hàng thay thế. Thứ hai, có thêm khách hàng mới các tập đoàn thuốc lá sẽ duy trì được doanh thu và lợi nhuận.
Việc các tập đoàn này tung ra sản phẩm TLM không giúp làm giảm số người nghiện cũ mà còn thúc đẩy gia tăng thêm lớp người nghiện mới. Đặc biệt tại các thị trường mà các loại thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng được lưu hành sớm từ nhiều năm trước thì tỉ lệ trẻ từ 13-15 tuổi bị nghiện đều tương đối cao, như Italy 17,5%, Romania 8,2%, Latvia 10%, Georgia 13,2%...
Trên thực tế, có những nhãn hiệu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, chất lượng chất nicotine gây nghiện thậm chí còn cao gấp 20 lần so với thuốc lá điếu truyền thống, theo đó có khả năng gây nghiện cao và nhanh hơn. Và kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra rằng 70% số người hút thử thuốc lá sẽ tiếp tục hút hàng ngày.
Trong giai đoạn từ năm 2015-30.6.2019, Việt Nam là thị trường có số lượng đăng kí nhãn hiệu thuốc lá cao thứ hai trong khu vực Đông Nam Á với tổng cộng 181 nhãn hiệu, trong đó gồm 178 nhãn hiệu thuốc lá truyền thống và 3 nhãn hiệu thuốc lá nung nóng.
