Với các doanh nghiệp cung cấp điện, việc mở ra thị trường bán buôn điện cạnh tranh làm tăng cơ hội cạnh tranh bình đẳng; với người sử dụng sẽ mang lại lợi ích lớn hơn.
Cạnh tranh giúp đưa giá điện về mức chính xác nhất
Trao đổi với PV Báo Lao Động, PGS-TS Ngô Trí Long giải thích: Thị trường bán điện cạnh tranh hiểu nôm na là nhiều người bán và có nhiều người mua. Còn nếu một người bán nhiều người mua thì cạnh tranh độc quyền bán, nhiều người bán một người mua là cạnh tranh độc quyền mua.
Việc đưa thị trường bán điện cạnh tranh vào cuộc sống đem lại lợi ích cho người sử dụng điện vì nhiều người bán thì sẽ có sự cạnh tranh lẫn nhau, dẫn tới việc phản ánh chính xác nhất giá điện thực tế. Chúng ta hiện đang tiến tới thị trường trước hết là bán buôn, sau đó là bán lẻ. Sắp tới, chúng ta bán buôn điện cạnh tranh tức là các đơn vị sản xuất điện tập trung về một mối, bán số lượng lớn cho các đơn vị.
Có thời điểm giữa năm 2017, Bộ Công Thương đã thực hiện tạm dừng thị trường phát điện cạnh tranh gây nên nhiều lo âu về việc có thể dẫn tới giá điện tăng. Đánh giá của Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương), sau 6 năm vận hành thị trường phát điện cạnh tranh đã đảm bảo hoạt động điện lực được công khai, minh bạch và duy trì cung cấp điện an toàn.
Việc cung cấp điện cạnh tranh đạt được một số kết quả tốt, cung cấp điện đảm bảo kinh tế xã hội; các nhà máy chào giá thấp sẽ được huy động trước để đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh, sau đó đến các nhà máy có giá chào cao hơn cho tới khi đáp ứng được nhu cầu phụ tải.
Việc này không chỉ có lợi cho người sử dụng mà chính các đơn vị cung cấp cũng phải chủ động trong công tác vận hành, rút ngắn thời gian sửa chữa bảo dưỡng, cắt giảm chi phí để nâng cao hiệu quả sản xuất. Thống kế của Cục Điều tiết điện lực cho thấy, đến hết tháng 9.2018, có 87 nhà máy điện tham gia giao dịch phát điện cạnh tranh, tăng gần 3 lần so với thời điểm mới vận hành hồi tháng 7.2012 (31 nhà máy tham gia).
Các nhà máy điện xây dựng kế hoạch thuận lợi hơn
Trao đổi với PV Báo Lao Động, đại diện Cty Cổ phần Sông Ba (SBA) cho biết: Hiện SBA đang quản lý, vận hành 2 nhà máy thủy điện (NMTĐ) là: NMTĐ Khe Diên, công suất 9MW, tại tỉnh Quảng Nam đang áp dụng Biểu giá chi phí tránh được. NMTĐ Krông H’năng, công suất 64MW, tại 2 tỉnh Đắk Lắk, Phú Yên đã tham gia thị trường phát điện cạnh tranh từ tháng 7.2012.
Từ năm 2017, SBA đã hoàn thiện cơ sở hạ tầng, công nghệ thông tin của NMTĐ Krông H’năng đáp ứng đầy đủ quy định theo phê duyệt tổng thể cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ vận hành và giám sát hoạt động của VWEM của Bộ Công Thương; Tổ chức đào tạo đội ngũ CBNV vận hành Thị trường điện nhà máy để sẵn sàng cho công tác vận hành Thị trường bán buôn điện cạnh tranh từ năm 2019.
Tuy vậy, NMTĐ Krông H’năng là đơn vị phát điện có công suất nhỏ (64MW) (theo quy định của Bộ Công Thương tại Quyết định số 3038/QĐ-BCT ngày 24.8.2018) chưa tham gia VWEM từ năm 2019, nên việc vận hành chính thức Thị trường bán buôn điện cạnh tranh trong giai đoạn hiện nay chưa ảnh hưởng đến NMTĐ Krông H’năng.
Theo đánh giá của SBA, việc vận hành chính thức Thị trường bán buôn điện cạnh tranh trong giai đoạn hiện nay ít ảnh hưởng đến các đơn vị phát điện như NMTĐ Krông H’năng.
Trong khi đó, nhiều ý kiến từng cho rằng đối với thị trường phát điện cạnh tranh lợi thế nghiêng về các nhà máy thủy điện bởi chi phí đầu tư thấp và không phụ thuộc nhiều vào nguồn nhiên liệu đầu vào, nếu biết cách điều phối tốt hoàn toàn có thể tích trữ nước để cung cấp sản lượng đều đặn.
Tuy nhiên các nhà máy thủy điện cũng có những khó khăn khách quan như phụ thuộc vào điều kiện thời tiết, nhất là trong các năm gần đây, lượng mưa thường có các dấu hiệu bất tuân theo quy luật, bão lũ bất thường dẫn tới việc chủ động của các nhà máy thủy điện không được như kế hoạch.
Đối với các nhà máy nhiệt điện, do chào giá theo chi phí biến đổi nên giá thị trường trong ngày thay đổi từng chu kỳ giao dịch, dẫn tới phải tăng giảm tải nhiều lần trong ngày, ảnh hưởng tuổi thọ thiết bị và tăng nguy cơ sự cố.
Tại Hội nghị tổng kết, đánh giá về các kết quả vận hành Thị trường phát điện cạnh tranh hôm 8.10 vừa qua, Phó Tổng Giám đốc Cty Nhiệt điện Hải Phòng - ông Nguyễn Văn Thanh cho biết, việc tham gia vào thị trường phát điện cạnh tranh giúp việc chủ động lập kế hoạch thuận lợi hơn khi xác định mùa khô công ty có thể phát sản lượng điện cao, trong khi sức cạnh tranh thấp hơn bởi hạn chế của các nhà máy thủy điện trong thời điểm này, từ đó mang lại lợi nhuận cao. Còn mùa mưa thì đơn vị có thể bố trí luân phiên sửa chữa, bảo dưỡng, bảo trì.
