Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là tổng giá trị thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất tại một quốc gia, trong khoảng thời gian nhất định. Về cơ bản, GDP là thước đo đánh giá sức mạnh và quy mô của một nền kinh tế.
Nếu GDP của một quốc gia thấp, có khả năng là thị trường chứng khoán của quốc gia đó yếu. Tốc độ tăng trưởng GDP cũng cần quan tâm để phân tích xu hướng GDP. Nó cho biết nền kinh tế của đất nước đang thu hẹp hay đang phát triển. Liệu nền kinh tế có nguy cơ suy thoái hoặc lạm phát hay không? Đây là tất cả các yếu tố có thể tác động đến hiệu suất của thị trường chứng khoán và do đó, ảnh hưởng đến quyết định đầu tư.
Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, tính đến tháng 4/2021, Mỹ vẫn là quốc gia có GDP cao nhất thế giới với 22,68 nghìn tỉ USD, kế tiếp là Trung Quốc với khoảng 16,64 nghìn tỉ USD.
GDP được tính theo công thức: C + G + I + NX = GDP
C: Chi tiêu tiêu dùng bao gồm chi tiêu cá nhân và hộ gia đình cho hàng hóa và dịch vụ cuối cùng. Bất kỳ dịch vụ nào như cắt tóc hoặc thay dầu xe máy đều được tính.
G: Chi tiêu của chính phủ bao gồm bất kỳ hàng hóa hoặc dịch vụ chính phủ mua. Ví dụ như tiền lương của công nhân, sửa đường, hay chi tiêu cho quân sự. Lưu ý rằng các khoản thanh toán chuyển nhượng (chẳng hạn như an sinh xã hội hoặc thất nghiệp) không được tính.
I: Tổng đầu tư khu vực tư nhân trong nước bao gồm đầu tư vào tư bản hiện vật đầu tư đất ở và hàng tồn kho. Các khoản đầu tư tư bản hiện vật là các khoản đầu tư tư nhân trong nước như mua máy móc thiết bị mới hoặc xây dựng nhà xưởng, nhà máy.
Đầu tư bất động sản là các hoạt động mua bán chỗ ở mới thực hiện bởi một cá nhân hay các nhà đầu tư. GDP chỉ tính khi đó là căn nhà mới hay có hoạt động sửa chữa cải tạo. Do đó, khi chủ sở hữu một ngôi nhà bán cho người khác, giá trị tính vào GDP là phí môi giới tiềm năng hoặc khoản lãi chênh lệch.
Hàng tồn kho số hàng hóa chưa bán hết của một công ty có vào cuối một khoảng thời gian cụ thể (thường là quý hoặc năm). Ví dụ: nếu tôi sở hữu một cửa hàng thảm và đã mua 1.000 tấm thảm mới vào đầu năm nhưng chỉ có thể bán được 600 tấm thảm. 400 tấm thảm còn lại sẽ được tính là hàng tồn kho.
NX: Xuất khẩu ròng. Tính xuất khẩu ròng bằng cách lấy tổng giá trị xuất khẩu trong một khoảng thời gian cụ thể trừ đi tổng số hàng nhập khẩu. Xuất khẩu ròng bao hàm nhiều loại hàng hóa như ô tô, cà phê đến kim cương.
Phân loại GDP
GDP thực tế: GDP thực tế phản ánh giá trị của tất cả hàng hóa - dịch vụ sản xuất ra và đã điều chỉnh theo tác động lạm phát.
GDP danh nghĩa: GDP danh nghĩa ước tính sản lượng mà một quốc gia có thể tạo ra nếu hoạt động ở hiệu suất tối đa. Các nhà kinh tế so sánh GDP danh nghĩa với GDP thực tế tính mức chênh lệch sản lượng, và kết luận nền kinh tế đang sản xuất nhiều hơn hay ít hơn khả năng của nó.
Nhưng GDP không phải là tiêu chí duy nhất
Không phải quốc gia nào có GDP cao cũng phát triển mạnh, bởi GDP không tính đến chênh lệch giàu nghèo. Hai quốc gia có thể có GDP như nhau, nhưng một nước có vài người siêu giàu và đa số người nghèo trong khi ở quốc gia còn lại, chênh lệch giàu nghèo là không đáng kể.
Bên cạnh đó, GDP không bao gồm giao dịch phi pháp không công khai. Ví dụ, giao dịch trên thị trường chợ đen, các hoạt động nhằm trốn thuế.
GDP cũng không tính đến các hoạt động phát triển bền vững của một quốc gia, trong khi tăng trưởng tại nhiều quốc gia có xu hướng dựa vào khai thác tài nguyên thiên nhiên.
Vì vậy, chuyên gia Eleanna Eimer tại Nasdaq cho rằng GDP có thể là công cụ tuyệt vời mô tả quy mô và sức mạnh của một nền kinh tế, nhưng hẳn là tất cả. Đừng thấy GDP cao mà vội bỏ qua sự chênh lệch giàu nghèo ở một quốc gia hay xem nhẹ phát triển bền vững.
Eleanna Eimer khuyến nghị nhà đầu tư: Khi nhìn vào “sự thành công” của nền kinh tế, phải tính đến không chỉ hàng hóa và dịch vụ mà quốc gia đó sản xuất mà còn cả lối sống và nếp sinh hoạt được ưa chuộng.
