Rút ngắn bậc thang trong cơ cấu giá điện: Ai được lợi?

Rút ngắn số bậc trong cơ cấu giá điện

Ngày 14.6.2019, Bộ Công Thương có văn bản số 4256/BCT-ĐTĐL giao Tập đoàn Điện lực Việt Nam thuê tư vấn xây dựng Đề án Nghiên cứu cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện Việt Nam.

Tại Hội thảo ngày hôm qua, PGS.TS Bùi Xuân Hồi - Bộ môn Kinh tế năng lượng, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Chủ nhiệm Đề án - nêu quan điểm: Biểu giá bậc thang tăng theo mức tiêu dùng lũy tiến vẫn được sử dụng phổ biến đối với hộ sinh hoạt; các hộ tiêu thụ phải trả đầy đủ các chi phí của hệ thống điện, giá điện của các nước cũng luôn được điều chỉnh để đảm bảo phản ánh đúng chi phí cung ứng điện khi giá các nhiên liệu đầu vào thay đổi.

Hiện giá điện bán lẻ tại Việt Nam vẫn đang dùng chia 6 bậc, bậc thấp nhất từ 0-50kWh; cao nhất là 401kWh trở lên. Hồi tháng 3.2019, khi giá điện bình quân tăng 8,36% nhiều ý kiến cho rằng, việc chia theo 6 bậc là không phù hợp với thực tế.

Tại nghị trường Quốc hội vào tháng 5.2019, sau khi nghe báo cáo của Bộ Công Thương về việc tăng giá điện, đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TPHCM) đã phát biểu khá gay gắt. Đại biểu cho rằng, ở Nhật Bản và Hàn Quốc chỉ có 3 bậc tính giá điện; Indonesia, Malaysia có 5 bậc, nhưng Việt Nam quy định đến 6 bậc, trong đó bậc 1 từ 0-50kWh và bậc 2 từ 51-100kWh là quá thấp. Việc này cũng là nguyên nhân khiến người dân phải trả nhiều tiền khi sử dụng điện, gây nên phản ánh băn khoăn, bức xúc khi giá điện tăng.

“Hiện nay nhu cầu sử dụng điện của người Việt Nam tăng lên do thu nhập tăng, nhu cầu và điều kiện sử dụng các thiết bị phục vụ sinh hoạt cũng tăng lên. Do đó bậc thang tính giá điện phải thay đổi để mức tăng giá điện 8,36% không ảnh hưởng nhiều đến người dân. Tôi đề xuất nên gộp bậc 1 và bậc 2 thành một bậc từ 0-100kWh, bậc 3 và bậc 4 thành một bậc từ 101-300kWh”- đại biểu Ngân kiến nghị.

Còn trong Hội thảo ngày hôm qua, tổ tư vấn Đề án đã đưa ra 3 phương án với giá bán lẻ điện sinh hoạt tương ứng với 3, 4 và 5 bậc thang. Theo đó, kịch bản giá điện 3 bậc thang rút gọn từ 100kWh đến trên 400kWh. Kịch bản 4 bậc sẽ rút gọn bậc từ 100kWh đến trên 600kWh, còn phương án giá chia 5 bậc thang gồm dưới 100kWh đến trên 700kWh.

Theo đánh giá của PGS.TS Bùi Xuân Hồi, nếu dùng phương án chia 3 bậc thang thì hộ gia đình dùng từ 101-200kWh sẽ phải trả chi phí tăng thêm nhiều nhất, tương ứng với 12.000đồng/kWh. Còn kịch bản 4 bậc thì gánh nặng rơi vào các hội dùng từ 101kWh đến 600kWh, đây là bậc mà các hội gia đình dùng nhiều nhất.

Riêng phương án 3, tức là dùng 5 bậc thang, cải tiến mới nhất là bỏ bậc thang 50kWh đầu tiên và kéo dài bậc thang lên tới trên 700kWh. Phương án này có lợi cho những hộ dùng điện từ 0kWh-100kWh vì mức giá chỉ tương đương 95% so với giá bình quân hiện hành (1.864,44đồng/kWh). Riêng những hộ dùng từ 201kWh- 400kWh sẽ trả mức giá cao hơn bình quân hiện hành là 137%, tức 2.554,28 đồng mỗi kWh. Những hộ dùng từ 401kWh-700kWh sẽ tăng 151% so với giá điện bình quân. Nghĩa là nếu hiện nay hộ này phải trả 1 triệu đồng/tháng thì với cơ cấu mới sẽ phải trả hơn 1,5 triệu đồng/tháng.

Về vấn đề này, ý kiến từ tổ tư vấn cho rằng phương án 5 bậc thang như đề xuất là hợp lý, phù hợp với điều kiện tiêu thụ điện của các hộ gia đình Việt Nam. Bởi, “Nếu chia bậc thang điện quá ít thì sẽ không phản ánh đúng mức độ tiêu dùng điện, không tiết kiệm năng lượng”.

Theo tính toán của Bộ Công Thương, trong năm 2018, số hộ dùng điện ở mức 100 số trở xuống là trên 9 triệu hộ, chiếm 35% số hộ dùng điện sinh hoạt. Do vậy, giá bán lẻ điện sinh hoạt cho bậc 1 từ 0-50kWh và bậc 2 từ 51-100kWh số điện được tính toán tương ứng chỉ bằng 90% và 93% so với giá bán lẻ điện bình quân. Điều này nhằm hỗ trợ cho các hộ thu nhập thấp.

Bộ Công Thương “sẽ xem xét điều chỉnh”

Trong văn bản gửi Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương ngày 5.11, Bộ Công Thương cho rằng: “Trong các năm vừa qua cũng như trong thời gian tới việc điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân đã, đang và sẽ tiếp tục được thực hiện theo cơ chế thị trường trong phạm vi khung giá của mức giá bán lẻ điện bình quân do Thủ tướng Chính phủ quy định (khung giá của mức giá bán lẻ điện bình quân các năm 2016 - 2020 thực hiện theo quy định tại Quyết định số 34/2017/QĐ-TTg ngày 25.7 .2017 của Thủ tướng Chính phủ) và cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân quy định tại Quyết định số 24/2017/QĐ-TTg 30.6.2017 của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, để ổn định giá bán điện, đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng, thời điểm điều chỉnh và lượng điều chỉnh sẽ được xem xét, căn cứ vào tình hình kinh tế, xã hội của từng thời kỳ”.

Tương tự, khi được Đoàn ĐBQH tỉnh Cần Thơ đề nghị “điều chỉnh bậc thang tính giá bán lẻ điện sinh hoạt phù hợp với thực tiễn sản xuất và đời sống của nhân dân có thu nhập thấp”, Bộ Công Thương cũng đã trả lời: “Thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ tại Thông báo số 79/TB-VPCP 10.5.2019 về nghiên cứu, làm rõ bối cảnh, sự phù hợp với tình hình thực tế của biểu giá bán lẻ điện tiêu dùng lũy tiến để đề xuất điều chỉnh, sửa đổi, bảo đảm phù hợp với thực tế mức tiêu dùng của người dân, Bộ Công Thương đã có Công văn chỉ đạo EVN xây dựng Đề án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện và tổ chức lấy ý kiến rộng rãi của các nhà kinh tế, các đơn vị, doanh nghiệp sử dụng điện và người dân về Đề án. Sau khi có báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam và trên cơ sở tổng hợp các ý kiến góp ý đối với Đề án, Bộ Công Thương sẽ có các đánh giá khách quan trong việc thực hiện và có cơ chế điều chỉnh phù hợp với thực tế sử dụng điện của các hộ sử dụng điện để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định về dự thảo Quyết định thay thế Quyết định số 28/2014/QĐ-TTg.

Riêng về chính sách hỗ trợ hộ nghèo, hộ chính sách về giá điện, hiện hộ nghèo theo tiêu chí do Thủ tướng Chính phủ quy định được hỗ trợ tiền điện cho mục đích sinh hoạt hàng tháng tương đương tiền điện sử dụng 30kWh tính theo mức giá bán lẻ điện sinh hoạt bậc 1 hiện hành. Hộ chính sách xã hội theo tiêu chí do Thủ tướng Chính phủ quy định (không thuộc diện hộ nghèo được hỗ trợ tiền điện) và có lượng điện sử dụng cho mục đích sinh hoạt trong tháng không quá 50kWh được hỗ trợ tiền điện tương đương tiền điện sử dụng 30kWh tính theo mức giá bán lẻ điện sinh hoạt bậc 1 hiện hành. Kinh phí hỗ trợ tiền điện được trích từ nguồn ngân sách nhà nước.