Slot bay chỉ là bước khởi đầu
Sau 10 năm nỗ lực, đầu năm 2019 Cục Hàng không Việt Nam đã được Cục Hàng không liên bang Mỹ (FAA) trao chứng chỉ công nhận năng lực giám sát an toàn hàng không mức 1 (CAT 1). Mới đây, hãng hàng không Bamboo Airways công bố vừa được cấp slot bay đến sân bay Los Angeles và San Francisco bắt đầu từ 1.9.2021.
Đồng thời, đặt mục tiêu triển khai các chuyến bay quốc tế không thường lệ (charter) tới Mỹ từ tháng 7.2021 và các chuyến bay thẳng thương mại giữa TPHCM và San Francisco từ tháng 9.2021, tần suất ban đầu khoảng 4 chuyến/tuần. Tần suất này sẽ dần được nâng lên 7 chuyến/tuần, căn cứ tình hình thực tế.
Bamboo Airways cũng đang đề nghị Cục Hàng không Việt Nam cấp phép bay thuê chuyến (charter) đến Mỹ. Xét về lượng khách, Sân bay quốc tế Los Angeles của Mỹ đang đứng thứ 2 trong bảng xếp hạng các sân bay đông đúc nhất và sân bay quốc tế San Francisco đứng ở vị trí thứ 7. Đây là 2 sân bay lớn nhất khu vực vịnh San Francisco, với mạng lưới bay đến khắp Châu Mỹ và là cửa ngõ chính đến Châu Âu, Châu Á và Châu Đại Dương với sản lượng khách trung bình tương ứng khoảng 70 triệu lượt/năm và 40 triệu lượt/năm.
Theo đại diện Vietnam Airlines, từ năm 2019, hãng này cũng đã có slot bay ở các sân bay Mỹ. Đầu tháng 9.2020, Vietnam Airlines đã được Bộ GTVT Mỹ cấp phép bay thương mại đến Mỹ và là hãng hàng không Việt đầu tiên có giấy phép này. Hiện hãng đã đi tiếp đến các bước tiếp theo gồm gửi hồ sơ xin phép tới Cơ quan An ninh Vận tải hàng không Mỹ (TSA) và Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA).
Theo Vietnam Airlines, việc mở thêm đường bay Mỹ sẽ giúp hãng tăng thêm doanh thu, giảm thiểu thiệt hại tài chính khi dư thừa nguồn lực do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, đáp ứng được nhu cầu lớn của cộng đồng người Việt Nam tại Mỹ. Sau khi hoàn tất cả thủ tục pháp lý xin phép bay thường lệ với nhà chức trách Mỹ cho đến khi phục vụ hết nhu cầu hồi hương người Việt, Vietnam Airlines sẽ mở các chuyến bay dưới hình thức khai thác thương mại thường lệ, phục vụ nhu cầu hồi hương người Việt Nam tại Mỹ, nhu cầu đi lại giữa hai nước của các nhà ngoại giao, công vụ, chuyên gia, doanh nhân, du học sinh, thân nhân người nước ngoài.
Còn rất nhiều trở ngại
Sau khi được cấp slot bay, vào tháng 4.2021, Vietnam Airlines đã được Cục Hàng không Việt Nam phê duyệt cấp chứng chỉ khai thác Airbus A350 trên đường bay tới Mỹ (trước đó, mới chỉ có thể khai thác Boeing 787).
Tuy nhiên, việc Bộ GTVT Mỹ cấp slot bay ở các sân bay Mỹ mới chỉ là bước đầu, các hãng vẫn còn phải theo đuổi việc cấp phép tại nhiều cơ quan có thẩm quyền của Mỹ gồm Cục Hàng không liên bang Mỹ (FAA) cấp phép khai thác; Cơ quan An ninh Vận tải hàng không Mỹ cấp phép (TSA); các thủ tục khác với Cơ quan quản lý thu nhập nội địa Mỹ, Cơ quan hải quan và bảo vệ biên giới Mỹ; Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia Mỹ (NTBS).
Đồng thời phải thông báo lịch bay, kế hoạch ứng phó khẩn nguy, hồ sơ xin giấy phép khai thác đến các cơ quan hữu quan… trước khi chính thức khai thác các chuyến bay thương mại thường lệ đến Mỹ.
Một trong những thử thách lớn nhất là được Cơ quan An ninh Vận tải hàng không Mỹ (TSA) cấp phép vì các thủ tục ở khâu này rất khắt khe. Cụ thể, TSA phải sang khảo sát sân bay tại Việt Nam, nếu đáp ứng các tiêu chuẩn an ninh mới xem xét các bước tiếp theo. Trong khi đó, giấy phép của TSA lại là cơ sở để Cục Hàng không liên bang Mỹ (FAA) cấp phép và hiện chưa có hãng hàng không Việt nào có giấy phép của TSA và FAA.
Chưa thể bay “một sớm một chiều”
Theo các chuyên gia, hiện hành khách từ Việt Nam đến Mỹ thường phải bay chuyển tiếp với thời gian bay khoảng 20 giờ, gồm cả quá cảnh. Nếu có đường bay thẳng Việt - Mỹ, thời gian bay sẽ rút ngắn xuống còn khoảng 15-16 giờ.
Các chuyên gia đánh giá tiềm năng thị trường hàng không Mỹ - Việt là rất lớn, với khoảng trên 800.000 lượt khách đi lại mỗi năm, trong khi chỉ cần khoảng trên 30.000 lượt khách/năm là có thể tính đến việc mở đường bay. Với việc rút ngắn thời gian bay khi bay thẳng, các hãng bay Việt sẽ có lợi thế cạnh tranh hơn so với các hãng bay vòng, đặc biệt là khả năng tiếp cận đối tượng khách doanh thu cao là đối tượng khách có yêu cầu về thời gian đi lại.
Tuy nhiên trên thực tế, để bay thẳng đến Mỹ, dòng máy bay hiện có của các hãng hàng không Việt Nam như B787, A350 phải giảm tải (giảm khối lượng hàng hóa, bớt số lượng khách so với thiết kế) hoặc mua thêm các dòng máy bay hiện đại hơn, đủ khả năng bay 12 - 13 giờ liên tục.
Đây là một khó khăn, chưa kể các đường bay quá cảnh một điểm dừng đã có rất nhiều hãng hàng không lớn quốc tế cạnh tranh. Do vậy các hãng hàng không Việt Nam cần phải có sự tính toán rất kỹ. Không chỉ bài toán về kinh tế, mà việc đạt được các điều kiện pháp lý để bay thẳng đến Mỹ cũng không hề đơn giản.
Trả lời báo chí, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FLC - ông Trịnh Văn Quyết - cho rằng, lượng người gốc Việt ở Mỹ là rất lớn nên thị trường Mỹ rất nhiều tiềm năng với các hãng hàng không Việt. Về năng lực kỹ thuật khai thác, cả Vietnam Airlines và Bamboo Airways hiện đều sở hữu tàu bay thân rộng đủ tiêu chuẩn kỹ thuật để bay Mỹ, nhưng ngay cả với các dòng tàu bay hiện đại bậc nhất mà cả hai hãng sở hữu hiện nay thì bài toán đường về vẫn không đơn giản.
Được biết, chiều bay Los Angeles - TPHCM mất gần 17 tiếng bay, như vậy, sẽ cần 1 điểm dừng ở Mỹ để tiếp nhiên liệu, đẩy chi phí khai thác lên cao. Ngoài ra, việc bay thẳng tới Mỹ trong giai đoạn hiện nay còn phụ thuộc rất lớn vào tình hình dịch bệnh trên thế giới.
Bên cạnh đó, theo tính toán cần phải mất 5-10 năm, các hãng bay mới có thể khai thác hòa vốn đường bay này. Ước tính, mức lỗ trong những năm đầu khai thác ít nhất cũng lên tới 30-50 triệu USD mỗi năm. Cùng với đó, giai đoạn hiện nay còn phụ thuộc rất lớn vào tình hình dịch bệnh COVID-19 trên thế giới, nhu cầu đi lại bị hạn chế, hãng hàng không đang đối mặt với khó khăn và thiệt hại tài chính, do đó các chuyên gia cho rằng, rất khó có khả năng hàng không Việt cất cánh bay thẳng thương mại tới Mỹ trong năm 2021.
