Tiền càng lẻ, phí đổi càng cao
Theo tìm hiểu của PV Báo Lao Động trong ngày 1.1.2020, dịch vụ đổi tiền mới đang được quảng cáo công khai và rầm rộ trên hàng chục website cung cấp dịch vụ đổi tiền chuyên nghiệp có tên miền na ná nhau như doitienmoi.vn, doitienlegiare.vn, doitien.org, dichvudoitien.com, muabantien.com, doitienle.com.vn hay shoptien.vn... Ngay trên mạng xã hội Facebook, hàng chục tài khoản và các nhóm chuyên đổi tiền cũng công khai quảng cáo dịch vụ đổi tiền mới. Nhiều nhóm đổi tiền có số lượng thành viên từ hàng nghìn đến hàng chục nghìn người như “Đổi Tiền Mới”, “Đổi Tiền Lẻ Giá Rẻ”, “Đổi Tiền Lì Xì Mới 2020”, “Dịch Vụ Đổi Tiền Lẻ” và có số lượng thành viên lên tới 11.900 người là nhóm “Đổi Tiền Mới Lì Xì”.
Ngoài tiền polymer mới có các mệnh giá từ 10.000 đồng đến 200.000 đồng khá phổ biến, các mệnh giá tiền giấy mới dưới 10.000 đồng, từ nguyên “tệp” 100 tờ đến nguyên “cọc” 1.000 tờ cũng được các tài khoản và website quảng bá rầm rộ kèm mức phí đổi cao hơn nhiều so mức phí đổi tiền polymer. Một nhân viên của website chuyên cung cấp dịch vụ đổi tiền dichvudoi...com cho biết, mức phí đổi tiền cho một “tệp” polyme 100 tờ tại đây sẽ tăng dần từ 3%, 4%, 6%, 7% đến 8% tương tứng với các mệnh giá 200.000 đồng, 100.000 đồng, 50.000 đồng, 20.000 đồng và 10.000 đồng. Tuy nhiên với tiền giấy, phí đổi tiền sẽ tăng vọt lên cho một tệp 1.000 tờ tăng vọt lên 10% với mệnh giá 5.000 và 2.000 đồng, lên 13% với mệnh giá 1.000 đồng và cao nhất là 270% với mệnh giá 500 đồng.
“So với mặt bằng phí đổi tiền ngoài thị trường hiện nay, phí đổi tiền chỗ em thấp hơn khoảng 2%. Riêng tiền giấy 500 đồng, chỗ em thấp hơn 30% vì bên ngoài người ta đang đổi là 300%” - nhân viên nói trên cho biết.
Cần sự vào cuộc quyết liệt
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) những năm gần đây liên tiếp có các văn bản yêu cầu các đơn vị trực thuộc phối hợp kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp kinh doanh tiền mệnh giá nhỏ trái phép tại khu di tích, đền chùa, lễ hội hoặc kinh doanh đổi tiền trên mạng. Thậm chí ngay từ đầu năm 2018, NHNN cũng có văn bản yêu cầu các ngân hàng tuyệt đối không găm giữ tiền mới được điều chuyển từ NHNN trung ương chỉ để phục vụ mục đích đối ngoại, hoặc đổi cho tổ chức cá nhân mà không phục vụ kịp thời nhu cầu tiền mặt thanh toán. “NHNN cũng sẽ xử lý kỷ luật nghiêm cán bộ lợi dụng đổi tiền mới, tiền lẻ để hưởng chênh lệch” - văn bản do Phó Thống đốc Đào Minh Tú ký tên nhấn mạnh. Việc nhân viên các ngân hàng lựa chọn những đồng tiền đã qua lưu thông nhưng còn mới để tập hợp thành thếp, bó để cung cấp cho các đối tượng kinh doanh đổi tiền hưởng chênh lệch cũng sẽ bị xử lý nghiêm.
Dịp Tết Nguyên đán 2019, Thủ tướng Chính phủ cũng có Chỉ thị 34 trong đó yêu cầu phối hợp với các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, kịp thời xử lý vi phạm trong hoạt động mua, bán ngoại tệ, vàng và dịch vụ đổi tiền mặt mệnh giá nhỏ không đúng quy định của pháp luật. Tuy nhiên cho đến thời điểm hiện nay, tình trạng đổi tiền mới hưởng chênh lệch tiếp tục bùng nổ và được phô bày công khai trên các trang mạng xã hội, website cho thấy cần có sự vào cuộc kiểm tra, xử lý quyết liệt của các cơ quan liên quan nếu thực tâm muốn ngăn chặn tình trạng này.
Trao đổi với PV Báo Lao Động, Luật sư Phạm Duy Đức (Đoàn luật sư Hà Nội, Cty Luật Inteco) cho rằng, lợi nhuận cao và nhu cầu tiền mới, tiền lẻ mới tăng vọt là điều giải thích vì sao dịch vụ đổi tiền mới lại bùng nổ mạnh mẽ chỉ trong một thời gian rất ngắn trước Tết Nguyên đán dù rằng hành vi đổi tiền hưởng chênh lệch là hành vi bị cấm và bị phạt rất nặng. Cụ thể điểm a khoản 5, Điều 30, Nghị định 96/2014/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng quy định sẽ phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 40 triệu đồng đối với hành vi thực hiện đổi tiền không đúng quy định của pháp luật. Mức phạt này áp dụng cho các cá nhân vi phạm; tổ chức vi phạm bị phạt gấp 2 lần.
Tiếp tục không in tiền lẻ mới dịp Tết 2020
Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú, trong dịp Tết 2020, NHNN sẽ tiếp tục không in tiền lẻ mới như suốt 7 năm qua. Như nhiều năm qua, NHNN sẽ chủ động cung tiền các mệnh giá nhỏ (dưới 10.000 đồng), gồm cả tiền cũ và tiền mới đã in vào nhiều thời điểm trong năm và trước Tết Nguyên đán. Theo lãnh đạo NHNN, việc không in tiền lẻ trong dịp năm mới giúp ngân sách tiết kiệm hàng trăm tỉ đồng mỗi năm và việc này sẽ còn được duy trì trong thời gian tới.
