Theo Văn phòng Điều phối Nông thôn mới tỉnh Hòa Bình, trên cơ sở Bộ tiêu chí Quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 được ban hành tại Quyết định số 1980/QĐ-TTg ngày 17.10.2016 của Thủ tướng Chính phủ, theo chỉ đạo của Chính phủ, UBND tỉnh Hoà Bình đã ban hành Bộ tiêu chí xã nông thôn mới tỉnh Hoà Bình giai đoạn 2016-2020, trong đó giữ nguyên các chỉ tiêu, tiêu chí Trung ương đã Quy định chỉ tiêu cụ thể cho xã khu vực Trung du miền núi phía Bắc; xây dựng các chỉ tiêu giao cho UBND tỉnh quy định phù hợp với điều kiện thực tế địa phương và mức độ đạt chỉ tiêu bằng hoặc cao hơn so với những tỉnh trong khu vực.
Trong 19 tiêu chí trong Bộ tiêu chí xã nông thôn mới tỉnh Hoà Bình giai đoạn 2016-2020, tiêu chí về môi trường là một tiêu chí khó với nhiều chỉ tiêu cần thực hiện để đạt theo yêu cầu đề ra khi việc ô nhiễm môi trường ở nông thôn đang là vấn đề bức xúc, đặc biệt đối với cộng đồng người dân sống ở khu vực nông thôn.
Trong đó, vấn đề đáng quan tâm hiện nay đó là ô nhiễm môi trường do sinh hoạt hàng ngày của người dân thải ra như: Nước thải từ sinh hoạt và hoạt động sản xuất nông nghiệp; ô nhiễm môi trường không khí từ các làng nghề thủ công, hoạt động chăn nuôi, thói quen đốt rác;...
Xuất phát điểm về tiêu chí môi trường tại các xã trước khi triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới là rất thấp do nhận thức của một bộ phận không nhỏ người dân về việc đảm bảo vệ sinh môi trường chưa cao.
Năm 2011, khi bắt đầu triển khai thực hiện Chương trình xây dựng Nông thôn mới Hòa Bình mới có 2 xã đạt tiêu chí về môi trường.
Trước thực tế đó, UBND tỉnh Hòa Bình, Văn phòng Điều phối Nông thôn mới tỉnh Hòa Bình đã phối hợp với các cấp, các ngành phát động phong trào “Hưởng ứng Tuần lễ Quốc gia Nước sạch và vệ sinh môi trường”, “Ngày Trái đất”, triển khai kế hoạch “Ngày môi trường thế giới 5.6” hàng năm; hướng dẫn các huyện, thành phố phối hợp với UBND các xã vận động nhân dân thực hiện vệ sinh đường làng, ngõ xóm, vận động các hộ gia đình cải tạo vườn tạp, chỉnh trang hàng rào, cổng ngõ không bẩn; Tổ chức tập huấn, tuyên truyền cho cán bộ, đảng viên và nhân dân nâng cao nhận thức về môi trường…
Nhờ triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, đến nay, kết quả thực hiện xây dựng nông thôn mới đối với tiêu chí 17 về môi trường và an toàn thực phẩm là đáng khích lệ, có 71/131 xã đạt tiêu chí Môi trường và an toàn vệ sinh thực phẩm, đạt 54,2% .
Mục tiêu bảo vệ môi trường nông thôn giai đoạn 2021-2025
Cũng theo Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh Hòa Bình, triển khai nhiệm vụ trong giai đoạn mới, tỉnh Hòa Bình đặt mục tiêu không ngừng cải thiện và nâng cao chất lượng môi trường nông thôn, giữ gìn cảnh quan nông thôn truyền thống cùng với việc hình thành các “miền quê đáng sống”, cân bằng giữa phát triển sản xuất với duy trì chất lượng và giữ gìn giá trị cảnh quan của môi trường;
Hạn chế việc hình thành và lan rộng các khu vực ô nhiễm; kiểm soát sự phát sinh chất thải theo hướng hạn chế sử dụng ngay từ đầu vào của các quy trình sản xuất; tìm kiếm các mô hình sản xuất sạch, thân thiện môi trường, cải thiện sinh kế và thu hút hoạt động du lịch để tạo giá trị thặng dư cho vùng nông nghiệp, nông thôn; quay vòng tái đầu tư cho cảnh quan và môi trường;
Tăng cường công tác tuyên truyền, phát động phong trào toàn dân bảo vệ môi trường, xây dựng xã, phường, khu phố đạt chuẩn về môi trường, gắn với phong trào đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở cơ sở và chương trình xây dựng nông thôn mới; công khai các địa chỉ gây ô nhiễm và kết quả xử lý đối với các tổ chức, cá nhân gây ô nhiễm môi trường nhằm lên án những hành vi gây ô nhiễm môi trường.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.
Hình thành thị trường thu gom, trao đổi, thu hồi, tái sử dụng, tái chế chất thải từ hoạt động sản xuất nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và công nghiệp trên địa bàn nông thôn, hình thành các khu vực áp dụng triệt để nguyên lý của nền kinh tế tuần hoàn trong sản xuất nông nghiệp.
Đẩy mạnh công tác quản lý chất thải rắn, tổ chức mạng lưới phân loại và thu gom hợp lý, tăng tần suất và biện pháp để thu gom triệt để lượng rác thải các loại phát sinh trên địa bàn; quản lý chặt chẽ các điểm tập kết, trung chuyển, khu xử lý chất thải tập trung; tăng cường các biện pháp tuyên truyền, giáo dục và tiến tới áp dụng các chế tài đủ mạnh để hình thành ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường cho cộng đồng dân;
Quản lý chặt chẽ về môi trường đối với các cơ sở sản xuất, chăn nuôi, chế biến nông, lâm sản; khu vực canh tác nông nghiệp, chăn nuôi tập trung... nhằm duy trì sự cân bằng bền vững của hệ sinh thái nông thôn; Xây dựng các khu, cụm dân cư nông thôn sinh thái sáng - xanh - sạch - đẹp - văn minh…
